دیابت یک بیماری شایع است که مردم در اقصی نقاط جهان به آن دچار می شوند. باید بدانید که زخم پای دیابتی خطری است که مبتلایان به دیابت را تهدید می کند. با توجه به این که ۴۲۲ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند، این بیماری غیر مسری، سریع ترین میزان رشد را در کل جهان دارد.
جهت اطلاع، مطالعات متعدد نشان می دهد که ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد دیابتی با مشکل زخم پا مواجه می شوند. بنابراین اگر شما مبتلا به دیابت هستید، باید مراقب نشانه های اولیه ی زخم پای دیابتی باشید. تشخیص علائم اولیه به شما این امکان را می دهد که قبل از این که زخم با گذشت زمان و بی توجهی به آن مشکل ساز شود، رویکردی پیشگیرانه برای درمان داشته باشید.
نشانه های اولیه ی زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی می تواند با بریدگی های کوچک یا جراحت های پا شروع شود. حتی اصطکاک ناشی از کفش های نامناسب نیز می تواند باعث ایجاد این زخم شود. زخم پای دیابتی ممکن است در مراحل اولیه ی خود، علائم و نشانه های خفیفی نشان دهد. در مطلب زیر، بعضی از اولین نشانه ها را بررسی می کنیم:
۱_ لک شدن جوراب
وجود لکه روی جوراب یا ترشح آن به بیرون، نشان دهنده ی مشکلی در پا است. لک شدن جوراب ممکن است ناشی از خونریزی یا ترشح جراحت یا زخمی در پا باشد؛ این موضوع یکی از شایع ترین علائم زخم پای دیابتی در مراحل اولیه ی آن است.
۲_ قرمزی و تورم
یکی دیگر از علائم اولیه ی زخم پای دیابتی، قرمزی و ورم در ناحیه ی اطراف زخم یا بریدگی است؛ ممکن است شما متوجه برآمدگی های روی پوست خود شوید. همچنین احتمال دارد این مشکل باعث تغییر رنگ جزئی پوست نیز شود.
۳_ چرک همراه با بوی تعفن
علاوه بر قرمزی و تورم، ممکن است چرک و ترشحاتی متعفن و بد بو از زخم خود ببینید. این بوی تعفن به دلیل فعالیت های میکروبی در زخم به وجود می آید. در صورت عدم مراقبت مناسب، این مسئله می تواند منجر به عفونت کردن زخم شود.
۴_ تاول، میخچه، پینه
یکی دیگر از علائم رایج زخم پای دیابتی در مراحل اولیه؛ ایجاد بافت هایی شبیه تاول، میخچه یا پینه (کالوس) در پا است. ممکن است آن ها را با تاول و میخچه ی معمولی اشتباه بگیرید اما اگر بعد از مدت زمان طولانی، خود به خود بهبود نیافتند ممکن است نشان دهنده ی وجود زخم دیابتی باشند.
۵_ سفت شدن پوست و درد هنگام لمس کردن آن
ممکن است زمانی که پوست خود را لمس می کنید متوجه سفت شدن آن در اطراف قسمت آسیب دیده شوید. همچنین احتمال دارد پوست ضخیم تر به نظر برسد و دردناک هم باشد. این مشکل نیز یکی از علائم بسیار متداولی است که نشان دهنده ی به وجود آمدن زخم های پای دیابتی است.
چرا در اکثر مواقع متوجه زخم پای دیابتی نمی شویم؟
آسیبی که دیابت طولانی مدت به اعصاب حسی (نوروپاتی محیطی) وارد می کند، در اکثر مواقع باعث می شود که زخم پای دیابتی در مراحل اولیه ی آن تشخیص داده نشود. نوروپاتی محیطی باعث بی حس شدن پا می شود، در حدی که حتی کاملاً ممکن است از تغییرات پای خود اطلاعی نداشته باشید و زمانی متوجه علائم می شوید که زخم پای دیابتی بد تر شده است.
بنابراین اگر شما به دیابت مبتلا هستید، بسیار مهم است که پاهای خود را از نظر وجود این علائم به صورت منظم بررسی کنید. ممکن است با توجه به شدت زخم، همه یا بعضی از علائم ذکر شده را مشاهده کنید.
هر چه زودتر زخم پای دیابتی تشخیص داده شود، عوارض کمتری خواهد داشت. تشخیص زخم پای دیابتی در مراحل اولیه می تواند شما را از خطرات و درمان های پیچیده ی این بیماری نجات دهد. بنابراین، به محض بروز علائم با پزشک متخصص پا (پودیاتریست) مشورت کنید.
برای درمان زخم پای دیابتی چه باید کرد؟
ابتدا یک نفس عمیق بکشید، آرامش خود را حفظ کنید و به خودتان یادآوری کنید که زخم پای دیابتی قابل درمان است. زمانی که در آرامش به آن فکر کنید، می توانید منطقی تر با این مشکل برخورد کنید.
گام اول پیدا کردن پزشک متخصص
بعد از دیدن نشانه های زخم پای دیابتی اولین چیزی که باید به ذهنتان برسد، پیدا کردن یک متخصص است. برای دریافت یک درمان مناسب، سابقه ی پزشکی خود را برای این متخصص شرح دهید. درمان زخم پای دیابتی در مرحله ی اولیه ی آن راحت تر است و دردسر بزرگی ندارد. برای آن که به طور کامل از شر زخم پای دیابتی خلاص شوید، فقط کافی است که درمان مناسب خود را پیگیری کنید.
دریافت مراقب های حرفه ای پزشکی
برای اطمینان از این که با چنین مشکلاتی مواجه نشوید، مراقبت از خود و سلامتی تان ضروری است. در این موارد و مخصوصاً در مورد زخم پای دیابتی، مهم این است که عجولانه تصمیم نگیرید و خود درمانی نکنید. برای کنترل این گونه مشکلات، به شما توصیه می کنیم که با یک متخصص ارتوپد مشورت کنید و از این طریق سلامتی خود را حفظ نمایید.
درمان خانگی زخم پای دیابتی
۱_ ژل آلوئه ورا
استفاده از ژل آلوئه ورای طبیعی یک درمان خانگی موثر برای پوست آسیب دیده از زخم است. آلوئه ورا اثرات تسکین دهنده ی سریعی بر زخم پا دارد که در نتیجه، قرمزی و درد زخم را کاهش داده و احتمال رشد میکروبی مضر در آن را از بین می برد.
۲_ مصرف قهوه
نوشیدن یک لیوان قهوه نیز می تواند به شما کمک کند؛ زیرا قهوه گردش خون را در سراسر بدن به جریان انداخته و جریان خون در پا را نیز بهبود می دهد. این موضوع، واکنش ایمنی بدن در برابر زخم را تقویت می کند.
۳_ روغن درخت چای
می توانید ترکیب روغن درخت چای با روغن نارگیل را روی زخم پای خود بمالید. این ترکیب از عفونت پوست جلوگیری کرده و به روند بهبودی زخم کمک می کند. همچنین روغن نارگیل باعث نرم تر و سالم تر شدن پوست می شود.
۴_ رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی و سبک زندگی سالم کلید حفظ سلامت بدن است. رژیم غذایی سرشار از ویتامین E، منیزیم و روی می تواند به بهبود وضعیت زخم پای دیابتی کمک زیادی کند. یک رژیم غذایی سالم باعث ایجاد گردش خون درست، کنترل قند خون و در نتیجه سرعت بخشیدن به روند بهبودی می شود.
۵_ حرکات یوگا (آسانا)
حرکات یوگا نیز موجب بهتر شدن گردش خون و حفظ سطح بهینه ی قند خون می شوند؛ آسانا ها برای تسکین زخم پای دیابتی بسیار مؤثر هستند.
حرکاتی همچون حرکت کمان (دانور آسانا)، خم به جلو در حالت نشسته (پاسچی موتان آسانا)، پیچ ماهی (آردهاماتسیندرا آسانا) و شاواسانا می توانند در کنترل دیابت شما کمک کرده و در نتیجه از بدتر شدن زخم پای دیابتی جلوگیری کنند. در انجام این حرکات فقط به یاد داشته باشید که فشار زیادی روی پای شما نباشد و دیگر بعد از آن نتایج قابل ملاحظه ی یوگا را خواهید دید.
دکتر رضا نادری متخصص ارتوپد در تهران
