سوپیناسیون (چرخش به سمت بیرون) و پروناسیون (چرخش به سمت داخل) بخشی از گام برداشتن هستند. سوپیناسیون زمانی اتفاق می افتد که وزن بدن، در هنگام راه رفتن یا دویدن، روی قسمت بیرونی پا قرار می گیرد. برعکس این اتفاق زمانی رخ می دهد که وزن بدن فرد در هنگام گام برداشتن، از پاشنه به جلوی پا منتقل می گردد، که به آن پروناسیون می گویند.
بیش از حد بودن میزان سوپیناسیون (underpronation) و پروناسیون (overpronation)، می تواند باعث ایجاد مشکل در تراز بدن شده و به ایجاد درد در پا ها، زانو ها، باسن و کمر بیانجامد. در ادامه به بررسی درمان ها و تکنیک های پیشگیرانه برای افرادی می پردازیم که هنگام راه رفتن، بیش از حد سوپیناسیون دارند.
- حقایقی در مورد سوپیناسیون و پروناسیون: سوپیناسیون بیش از حد، می تواند سبب بروز مشکلاتی مانند درد و بی حسی در پا ها گردد.
- اکثر افراد مبتلا به سوپیناسیون بیش از حد، دچار مشکلات ساختاری پا هستند.
- از جمله راه های درمان یا پیشگیری از سوپیناسیون بیش از حد پا ها، می توان به پوشیدن کفش مناسب اشاره کرد.
چه چیزی باعث ایجاد سوپیناسیون پا می شود؟
سوپیناسیون، معمولاً در نتیجه یک مشکل ارثی در ساختار پا رخ می دهد. به عبارت دیگر، ممکن است در برخی خانواده ها دیده شود. به علاوه، این عارضه ممکن است به دلیل وجود ضعف در برخی از عضلات پا، مچ و ساق فرد نیز ایجاد شود. این نوع از ضعف ممکن است در نتیجه موارد زیر ایجاد گردد:
- پوشیدن کفش نامناسب
- نا متقارن بودن (هم تراز نبودن) بدن
- سابقه اصابت ضربه به پا، که منجر به آسیب دیدگی تاندون ها یا ماهیچه های آن شده باشد
پوشیدن مداوم کفش های سفت و تنگ می تواند مشکلاتی را ایجاد نماید و از آنجایی که پا ها، پایه و اساس بدن هستند، بروز مشکلات مربوط به پا نیز می تواند کل بدن را از حالت متقارن خارج کند. پا هایی که بیش از حد سوپیناسیون داشته باشند، نمی توانند با سطحی که روی آن راه می روند، سازگار شوند. این امر بدان معناست که استخوان ها و ماهیچه های اطراف پا، برای حفظ وضعیت عادی و تعادل فرد، باید به گونه ای متفاوت فعالیت نمایند. با گذشت زمان، این امر ممکن است سبب بروز تنش در قسمت های مختلف بدن، از جمله ساق پا، زانو، باسن و پشت شود. در اغلب موارد، وجود تنش طولانی مدت، می تواند منجر به بروز آسیب گردد.
تشخیص وجود سوپیناسیون پا
تکنیک های زیر می تواند به تشخیص وجود سوپیناسیون بیش از حد در پا کمک کند:
بررسی کفش های قدیمی
در افرادی که به طور طبیعی (خنثی) راه می روند (عدم وجود سوپیناسیون و پروناسیون بیش از حد) کف کفش، از لبه بیرونی پاشنه به سمت مرکز ساییده می شود. افزایش سوپیناسیون، میتواند منجر به ایجاد ساییدگی های واضح تری، تنها در لبه بیرونی کف کفش گردد.
بررسی رد پا ها
قدم زدن روی یک سطح صاف، با پا های خیس و برهنه، می تواند به تعیین مشکلات راه رفتن کمک نماید. برای انجام این تست:
- پا ها را کاملا خیس کنید.
- محکم روی سطح مناسبی قدم بگذارید، به طوری که رد پا ها قابل تشخیص باشند. بهترین سطح برای انجام این کار، کاشی بتنی یا کیسه کاغذی قهوه ای رنگ است.
- از سطح مورد نظر کنار رفته و رد پا ها را بررسی نمایید.
مشخص بودن نیمی از قوس پا در رد پا، نشان دهنده راه رفتن طبیعی است. اگر فقط بخشی از قوس پا قابل مشاهده باشد (یا اصلاً قابل مشاهده نباشد)، نشان دهنده وجود سوپیناسیون است.
تجزیه و تحلیل نوع راه رفتن
یک متخصص پا یا فیزیوتراپیست، میتواند آنالیز نوع راه رفتن را انجام دهد. این امر شامل راه رفتن یا دویدن فرد بر روی یک سکوی تخصصی می باشد. افرادی که هر یک از علائم یا عوارض سوپیناسیون بیش از حد را تجربه کرده اند، یا پس از بررسی کفش های قدیمی و رد پا های خیس خود، متوجه وجود علائم سوپیناسیون می گردند، باید آزمایش آنالیز راه رفتن را نیز انجام دهند.
درمان سوپیناسیون پا
انجام آنالیز نوع راه رفتن، در مواردی که فرد مشکوک به وجود سوپیناسیون بوده و یا از درد غیر قابل توضیحی در ناحیه کمر، لگن، ساق پا، مچ پا، قوس یا پاشنه پا رنج می برد، می تواند بسیار کمک کننده باشد. در ابتدا باید علت بروز علائم در فرد تعیین گردد. درمان این عارضه، به شدت عوارض موجود بستگی دارد، اما معمولاً با هدف اصلاح سوپیناسیون و برای جلوگیری از بروز آسیب های بعدی انجام می شود.
برای کمک به درمان بیش از حد بودن سوپیناسین پا:
✔️ انتخاب کفش هایی که سبک هستند، بالشتک اضافی دارند و از وجود فضای کافی در قسمت قرارگیری انگشتان پا برخوردارند.
✔️ پوشیدن کفش های مخصوص دو، که به طور خاص برای افراد underpronator یا افراد مبتلا به سوپیناسیون طراحی شده اند. در انتخاب کفش دقت کنید؛ از آن جایی که تعداد افراد مبتلا به پروناسیون بیش از حد، بسیار بیشتر از افراد مبتلا به سوپیناسیون است، کفش های مخصوص دو، اغلب برای افرادی طراحی شده اند که به پروناسیون بیش از حد مبتلا هستند.
✔️ از کفی های ارتوتیک طراحی شده برای underpronation استفاده نمایید. می توانید این کفی ها را از فروشگاه ها تهیه کنید، اگرچه یک متخصص پا، احتمالاً استفاده از کفی های مخصوص به خودتان را توصیه می نماید.
✔️ برای تقویت عضلات پا و ساق پا، و همچنین شل شدن تاندون های سفت، از یک فیزیوتراپیست کمک بگیرید. معمولاً برای درمان سوپیناسیون جراحی انجام نمی شود.
جلوگیری از بروز سوپیناسیون در پا
به کمک موارد زیر، می توان از ایجاد سوپیناسیون در پا جلوگیری کرده یا آن را اصلاح نمود:
انتخاب کفش خوب
انتخاب کفش های مخصوص دویدن، که انعطاف پذیر و سبک نیز باشند، می تواند در افرادی که مستعد بروز سوپیناسیون بیش از حد هستند، موثر باشد. کفش های دو انعطاف پذیر و سبک، بهترین انتخاب برای افرادی هستند که به سوپیناسیون مبتلا شده اند. بهتر است برای انتخاب بهترین نوع کفش، ابتدا با یک متخصص پا مشورت کنید.
استفاده از کفی های اورتوتیک
کفی های طراحی شده برای سوپیناسیون، می توانند در کنترل حرکت پا به قوس و پاشنه آن کمک کنند. کفی های اورتوتیک مناسب برای سوپیناسیون را می توان از فروشگاه ها و همچنین به صورت آنلاین خریداری کرد؛ به علاوه، این نوع از کفی ها را می توان به صورت سفارشی نیز تهیه نمود. یک متخصص پا می تواند در این امر به شما کمک کند.
فرم مناسب
اصلاح وضعیت بدنی و تکنیک های دویدن نامناسب برای رفع سوپیناسیون بیش از حد، بسیار مهم است. هنگام دویدن یا راه رفتن، سعی کنید به آرامی روی پا ها فرود بیایید و به جای پاشنه، بخش نزدیک به قسمت میانی پا را بر روی زمین قرار دهید. بهتر است با پای خود را به صورت صاف بر زمین بگذارید و از انحنا دادن به انگشتان پا خودداری نمایید. یک پیاده روی کوتاه، اغلب می تواند به حفظ فرم مناسب پا ها در هنگام دویدن و راه رفتن کمک کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست، می تواند به شل شدن عضلات و تاندون های سفت موجود در پا و در عین حال، تقویت بافت های نرم آن کمک نماید. این امر به توزیع بهتر وزن در سراسر بدن کمک می کند که می تواند سبب اصلاح سوپیناسیون گردد.
تمرینات و حرکات کششی مخصوص سوپیناسیون
تمرینات زیر می توانند در بهبود انعطاف پذیری و قوی نگه داشتن ماهیچه ها، و در نتیجه اصلاح شیوه راه رفتن، کمک کننده باشند:
کشش ساق پا
- دست ها را روی دیوار قرار دهید.
- یکی از پا ها را به اندازه چند فوت به سمت عقب و پشت پای دیگر ببرید. هر دو پا را محکم روی زمین نگه دارید.
- پای عقبی را صاف نگه دارید، و با زانو به سمت جلو خم شوید. در ماهیچه ساق و مچ پایتان باید احساس کشیدگی وجود داشته باشد.
- این کشش را برای ۳۰ ثانیه نگه دارید و سه بار روی هر پا تکرار کنید.
کشش Plantar fascia
- روی یک صندلی بنشینید.
- مچ پای چپ را از بالای زانوی پای راست عبور دهید.
- انگشتان پا را با دست چپ بگیرید و به آرامی به سمت جلوی مچ پا بکشید. دست راست را روی Plantar fascia، که از پاشنه پا تا قوس پا کشیده شده است، قرار دهید. این ناحیه باید مانند یک نوار سفت زیر دست شما احساس شود.
- این کشش را به مدت ۱۰ ثانیه حفظ کنید. برای هر پا تا ۲۰ بار تکرار نمایید.
کشش زانو
- در حالی که ایستاده اید، پای راست را از پشت پای چپ رد کنید.
- باسن را در حالت ثابت نگه داشته و به سمت چپ خم شوید. به جلو یا عقب خم نشوید. باید در امتداد بیرونی زانوی راست و ران نوعی کشش وجود داشته باشد.
- این کشش را ۱۰ ثانیه نگه دارید. سه بار روی هر پا تکرار کنید.