سزاموئیدیت به التهاب استخوان های سزاموئید و تاندون های عضله ی پا (عضله ی کوتاه خم کننده ی شست پا) در قسمت پایینی اولین مفصل شست اطلاق می شود. این عارضه اغلب در اثر کار کشیدن بیش از حد از پا ایجاد می شود و در افرادی که وزن خود را روی سینه ی پاهایشان می اندازند (مانند رقصنده ها و دونده ها) شایع است.
از سوی دیگر، نقرس نوعی آرتریت التهابی است که توسط کریستال های اسید اوریک در مفاصل آسیب دیده ایجاد می شود. نقرس با عوامل خطرساز خاصی مانند ژنتیک، بعضی از بیماری ها و رژیم غذایی سرشار از پورین ارتباط دارد. این بیماری با داروهایی که علائم را در طول حمله ی نقرسی تسکین می دهند و داروهایی برای جلوگیری از حملات بعدی، کنترل می شود.
در این مقاله در مورد تفاوت های بین سزاموئیدیت و نقرس بیشتر صحبت خواهیم کرد. حتماً بایستی برای تشخیص این بیماری ها و درمان مناسب به پزشک مراجعه نمود.
علائم سزاموئیدیت در برابر نقرس
یکی از نشانه های اولیه ی سزاموئیدیت، درد مبهم زیر انگشت شست پا است که هنگام راه رفتن بروز پیدا می کند. نقرس نیز می تواند روی انگشت شست تأثیر بگذارد و درد شدیدی در شست و کف پا ایجاد کند. علائم دیگری نیز وجود دارند که ممکن است سزامویدیت و نقرس در آن ها مشترک باشند، با این حال این دو بیماری بسیار متفاوت هستند.
علائم سزاموئیدیت
- درد زیر انگشت شست پا
- مشکل در خم کردن انگشت پا
- مشکل در تحمل وزن روی پا
- درد در سینه ی پا
- تورم
- کبودی و قرمزی
- درد هنگام راه رفتن
علائم نقرس انگشت شست پا
- ذق ذق شدید انگشت پا
- درد سوزشی مفاصل
- تغییر رنگ به قرمز
- گرفتگی و سفت شدن
- تورم
- حساسیت حتی به لمس ملایم
- گرمی مفصل آسیب دیده
- توده های سخت به نام توفی
علت ابتلا به سزاموئیدیت
علت اساسی سزاموئیدیت و نقرس تفاوت زیادی با هم دارند. سزاموئیدیت در اثر استفاده ی بیش از حد ایجاد می شود و گاهی اوقات می تواند به صورت حاد (ناگهانی) بروز کند اما نقرس با عوامل خطر خود مانند ژنتیک و رژیم غذایی مرتبط است.
سزاموئیدیت در اثر استفاده بیش از حد از تاندون های استخوان سزاموئید ایجاد می شود. تاندون ها همچنین می توانند در اثر ضربه های مکرر مانند پوشیدن کفش های پاشنه بلند یا کفش هایی که مناسب نیستند، ملتهب شوند.
ورزش هایی که فشار زیادی به سینه ی پا وارد می کنند، فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سزاموئیدیت قرار می دهند. برای مثال، دو و میدانی و فوتبال ورزش هایی هستند که معمولاً به دلیل پرونیشن بیش از حد، با سیسموئیدیت همراه هستند.
پرونیشن بیش از حد
پرونیشن به زمانی اطلاق می شود که پا به طور طبیعی در حین دویدن یا رقصیدن، پهلو به پهلو حرکت کند و بچرخد. در صورتی که پرونیشن شدید (پرونیشن بیش از حد) رخ دهد، قوس پا بیش از حد معمول صاف می شود و قوزک میانی با هر قدمی که برداشته شود، به زمین نزدیک تر خواهد شد. در این حالت، فشار و استرس بیشتری روی پاها وجود دارد که منجر به التهاب و درد می شود.
گودی زیاد کف پا نیز می تواند زمینه ی ایجاد سزاموئیدیت و شکستگی استخوان سزاموئید را برای شخص مهیا می کند. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که به علت نحوه ی جذب نیرو توسط کف پای گود هنگام فعالیت کردن، بار (وزن) زیادی روی پایین پا وجود خواهد داشت.
علت ابتلا به نقرس
نقرس در اثر کریستال های اوریک اسید که راه خود را به مفاصل باز کرده اند، به وجود می آید. این کریستال ها زمانی رشد می کنند که اسید اوریک (محصولی زائد) در بدن ایجاد می شود.
اسید اوریک زمانی ایجاد می شود که بدن پورین های موجود در رژیم غذایی را تجزیه کرده و یا سلول های پیر یا آسیب دیده را بازیافت می کند. هنگامی که کلیه ها اسید اوریک را به اندازه ی کافی تصفیه نمیکنند یا به دلیل رژیم غذایی یا تجزیه ی سلول ها میزان زیادی از اسید اوریک تولید شده است، آن ها در بدن انباشته شده و تبدیل به کریستال های ریز خواهند شد.
کریستال های اسید اوریک می توانند در داخل و اطراف مفاصل تشکیل شوند. اگر کریستال ها در فضاهای بین مفاصل یا بافت نرم اطراف مفاصل قرار گیرند، می توانند التهابی دردناک ایجاد کنند.
عوامل خطر مرتبط با نقرس عبارتند از:
- مذکر بودن؛ زنان نسبت به مردان سطح اسید اوریک کمتری دارند
- اضافه وزن
- ابتلا به بیماری های خاص مانند عملکرد ضعیف کلیه، فشار خون بالا (هیپرتانسیون) و نارسایی احتقانی قلب (که در آن قلب، خون کافی برای رفع نیازهای بدن پمپاژ نمی کند)
- استفاده از بعضی داروها مانند دیورتیک ها (قرص های آب)
- سوء مصرف الکل
- مصرف غذاها و نوشیدنی های سرشار از سیروپ ذرت فروکتوز
- رعایت رژیم غذایی سرشار از پورین؛ غذاهای غنی از پورین شامل گوشت قرمز، گوشت اندام ها و برخی از انواع غذاهای دریایی از جمله آنچوی و ساردین است.
- ژنتیک؛ تحقیقات نشان می دهند که ژن ها نسبت به رژیم غذایی، تاثیر بیشتری بر ایجاد نقرس دارند. بر اساس یک متاآنالیز ژنتیک و عادات غذایی در سال ۲۰۱۸، ژنتیک ۲۴ درصد بر سطح اسید اوریک تأثیر دارد و رژیم غذایی تنها ۱ درصد اثر خواهد داشت.
درمان سزاموئیدیت برابر نقرس
سزاموئیدیت و نقرس می توانند درمان های شبیه به هم داشته باشند. علاوه بر آن، برای نقرس داروهایی به منظور جلوگیری از عودهای بعدی بیماری نیز استفاده می شود. سزاموئیدیت نوعی آسیب فشار تکراری است و به همین دلیل درمان آن با استراحت و محدودیت در کار و فعالیت آغاز می شود
برای کاهش فشار روی پا می توان یک پد بالشتک نمدی در کفش خود قرار داد. همچنین چسباندن نوار مخصوص و برداشتن وزن بار از روی پا، پوشیدن قوزک بند طبی یا بریس موقت پا توصیه می شوند. یخ گذاشتن، بالا نگه داشتن پا و مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ها) باعث کم شدن التهاب و کاهش درد خواهند شد.
ممکن است پزشک فیزیوتراپی یا درمان با بافت نرم را تجویز نماید. فیزیوتراپی می تواند به بازیابی حرکت در نواحی آسیب دیده ی پا کمک کند. درمان با اولتراسوند (بافت نرم) نیز از گرما یا ماساژ بافت نرم برای بازسازی بافت های آسیب دیده استفاده می کند.
گاهی برای تسکین درد و التهاب سزاموئیدیت شدید، مستقیماً در بافت آسیب دیده استروئید تزریق می کنند. در موارد نادری که سزاموئیدیت مزمن است، احتمالاً نیاز به انجام جراحی داشته باشد. در این جراحی برای تسکین علائم، استخوان های سزاموئید را می تراشند یا کلاً بر می دارند.
درمان نقرس
درمان نقرس بر تسکین درد و علائم و جلوگیری از حملات نقرس در آینده متمرکز است. داروهایی که درد و علائم را در طول عود کردن و شعله ور شدن نقرس بهبود می بخشند شامل NSAID ها، کورتیکواستروئیدها (خوراکی یا تزریقی)، و کلشی سین هستند.
داروهایی که میزان اسید اوریک را کاهش می دهند می توانند از حملات نقرس در آینده جلوگیری کنند که عبارتند از:
- زیلوپریم خوراکی (آلوپورینول).
- پروبالان (پروبنسید).
- یا اولوریک (فبوکسوستات).
- تزریق داخل وریدی کریستکسا (پگلوتیکاز) برای درگیری مفاصل متعدد و کنترل و از بین بردن توفی استفاده می شود.
- نقرس با کاهش وزن، فیزیوتراپی و تغییر رژیم غذایی نیز قابل کنترل است.