گچ گرفتن پا یکی از روش های رایج درمان شکستگی ها و آسیب های استخوانی است. با اینکه گچ به جوش خوردن صحیح استخوان ها کمک می کند، بسیاری از بیماران از درد بعد از گچ گرفتن پا شکایت دارند. این مقاله به بررسی علل علمی درد، روش های پیشگیری و نکات مراقبتی می پردازد تا بیمار و مراقب بتوانند با آگاهی کامل با درد مواجه شوند.
دلایل رایج درد بعد از گچ گرفتن پا
بیاید باهم دلایل رایجی که موجب درد بعد از گچ گرفتن پا می شوند را بررسی کنیم:
فشار زیاد گچ و محدودیت فضا
یکی از اصلی ترین دلایل درد بعد از گچ گرفتن پا، فشار بیش از حد روی پا یا نداشتن فضای کافی برای تورم است. وقتی بافت های پا دچار تورم می شود، فشار داخل گچ افزایش یافته و باعث درد، سوزش و بی حسی انگشتان و کف پا می شود.
تورم ناشی از شکستگی
بعد از شکستگی، پا دچار تورم می شود. اگر قبل از بستن گچ، تورم کنترل نشود، فشار اضافی می تواند باعث درد شدید بعد از گچ گرفتن پا شود. پزشکان معمولاً توصیه می کنند قبل از بستن گچ، پا را بالا نگه داشته و از کمپرس یخ استفاده شود.
فشار روی عصب ها
اگر گچ به عصب ها فشار بیاورد، بیمار ممکن است بی حسی، گزگز یا درد تیرکشنده تجربه کند. این وضعیت نیاز به بررسی سریع دارد تا از آسیب دائمی جلوگیری شود.
زاویه نا مناسب پا یا عضلات کشیده
قرار گرفتن پا در زاویه نامناسب یا کشش غیرطبیعی عضلات می تواند باعث درد بعد از گچ گرفتن پا شود. تکنیک صحیح بستن گچ توسط متخصص اهمیت بالایی دارد.
عوارض پوستی
عفونت یا التهاب پوست زیر گچ، می تواند باعث ایجاد سوزش و درد بشود. به همین علت مراقبت از گچ و خشک نگه داشتن آن برای کاهش درد ضروری است.
روش های کاهش درد بعد از گچ گرفتن پا
- بالا نگه داشتن پا برای کاهش تورم و درد.
- حرکت آرام انگشتان و مچ پا (با اجازه پزشک) برای حفظ گردش خون.
- استفاده از گچ مناسب و تکنیک صحیح توسط متخصص.
- فیزیوتراپی بعد از گچ گرفتن برای بازگرداندن قدرت عضلات و حرکت مفاصل.
انواع درد بعد از گچ گرفتن پا
- درد ملایم و سوزش سطحی: معمولاً طبیعی است و با بالا گرفتن پا و استراحت کاهش می یابد.
- درد تیرکشنده یا شدید: ممکن است ناشی از فشار گچ یا آسیب عصبی باشد.
- بی حسی یا گزگز: علامت فشار روی عصب و نیاز به بررسی فوری است.
- درد همراه با تورم شدید: ممکن است نشانه سندروم کمپارتمان باشد و نیاز به اورژانس دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
| علامت | شدت / نوع درد | اقدام لازم |
|---|---|---|
| درد ملایم | سوزش سطحی | مراقبت خانگی، بالا نگه داشتن پا |
| درد تیرکشنده | درد شدید یا تیز | بررسی پزشک، ممکن است نیاز به تنظیم گچ |
| بی حسی / گزگز | خطر فشار عصبی | فوراً به پزشک مراجعه شود |
| تورم شدید + تغییر رنگ پوست | سندروم کمپارتمان | اورژانس، نیاز به جراحی فوری |
| درد همراه با ترشح یا التهاب پوست | عفونت | مراجعه به پزشک، درمان موضعی یا دارویی |
سندروم کمپارتمان: یک خطر جدی
سندروم کمپارتمان زمانی رخ می دهد که فشار داخل عضلات به حدی افزایش یابد که جریان خون و عملکرد عصبی مختل شود. علائم آن شامل:
- درد شدید و غیرقابل کنترل
- تورم شدید
- بی حسی یا ضعف عضلات
- تغییر رنگ پوست (آبی یا خاکستری)
مراقبت های روزانه برای کاهش درد بعد از گچ گرفتن پا
- بالا نگه داشتن پا: کاهش تورم و درد
- حرکت آرام انگشتان و مچ پا (در صورت اجازه پزشک): بهبود گردش خون
- اجتناب از فشار مستقیم یا خم کردن گچ
- مراقبت از خشک بودن گچ
- گزارش هرگونه درد شدید، بی حسی یا تورم به پزشک
- شروع فیزیوتراپی بعد از گچ گرفتن: بازگرداندن قدرت عضلات و انعطاف مفاصل
عوارض جدی درد بعد از گچ گرفتن پا
- _درد شدید و پایدار که با استراحت یا دارو کاهش نمی یابد
- _بی حسی یا سردی انگشتان پا
- _تورم شدید یا ناگهانی
- _تغییر رنگ پوست (آبی یا خاکستری)
- _سفتی شدید مفاصل یا عدم توان حرکت
این علائم می توانند نشانه سندروم کمپارتمان یا فشار عصبی خطرناک باشند و نیاز به بررسی اورژانسی دارند.
پرسش های متداول
آیا درد بعد از گچ گرفتن پا طبیعی است؟
بله، درد ملایم تا متوسط در روزهای اول طبیعی است، اما درد شدید یا علائم غیرطبیعی نیاز به بررسی دارد.
چگونه می توان درد را کاهش داد؟
بالا نگه داشتن پا، حرکت آرام انگشتان و مچ پا، مراقبت از خشک بودن گچ و گزارش فوری علائم غیرعادی.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
در صورت درد شدید، بی حسی، تغییر رنگ پوست یا تورم ناگهانی، احتمال سندروم کمپارتمان وجود دارد و اورژانس ضروری است
جمع بندی
درد بعد از گچ گرفتن پا معمولاً طبیعی است اما گاهی می تواند نشانه عارضه جدی باشد. رعایت تکنیک صحیح گچ گیری، کنترل تورم، مراقبت های پوستی و توجه به علائم هشداردهنده، کلید کاهش درد و پیشگیری از عوارض است. در صورت مشاهده علائم غیرعادی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپد
منابع: