ورزشکاران معمولا در ناحیه زانوهای خود به OCD یا ضایعه غضروفی مچ پا دچار می شوند، اما به دلیل این که بسیاری از افراد (نه تنها ورزشکاران) پیچ خوردگی های مچ پا را نادیده می گیرند، آسیب غضروف مچ پا نیز شایع است.

از آن جایی که غضروف توانایی بسیار کمی در ترمیم خود دارد، اگر آسیب غضروفی درمان نشود، می تواند تا مرحله فرسایس استخوانی یا مفصلی پیشروی کرده و به استئوآرتریت (آرتروز) منجر شود.

آسیب غضروفی محدود به یک گروه سنی خاص نیست. آسیب برای تمامی افراد، پیر و جوان، ورزشکار یا کارمندان دفاتر (پشت میز نشین) محتمل است. یک پیچ خوردگی شدید در مچ پا می تواند به OCD منجر شود.

هنگامی که آسیب مکرر بوده، یا به اندازه کافی شدید است یا نادیده گرفته می شود غضروف فرسوده شده و قطعاتی از آن جدا می شوند این وضعیت به تماس شدیدا دردناک استخوان بر روی استخوان منجر می شود.

علائم آسیب به غضروف مچ پا

فردی که دچار آسیب در غضروف مچ پا می شود درد، تورم و سفتی در مچ پای خود احساس می کند. این التهاب می تواند خفیف تا شدید باشد. همچنین مچ پا می تواند قرمز، گرم و به شدت دردناک شود. محدوده حرکات مچ پا نیز می تواند محدود شود که در آن صورت فرد قادر نخواهد بود تا به آسانی مچ پای خود را حرکت دهد.

علت درد غضروف مچ پا

اگر غضروف آسیب دیده یا فرسوده شده باشد، مفصل دردناک و سفت شده و با کاهش دامنه حرکت می شود. در آرتروز شدید ، غضروف هیالین می تواند به طور کامل از بین رفته و مفصل آسیب دیده را بدون بازسازی خود رها کند. این اتفاق باعث می شود استخوان ها به یکدیگر ساییده شوند.

استئوفیت ها نیز ممکن است به دلیل استرس اضافی در انتهای استخوان ها در حاشیه مفصل ایجاد شوند. این امر منجر به درد قابل توجه، از دست دادن حرکت و عملکرد ضعیف می شود.

اهمیت غضروف

غضروف بافتی سفید و اتصال دهنده است که در میان مفاصل و بسیاری از بخش های بدن دیده می شود. برای مثال بینی و گوش ها به ترتیب نسبتا و کاملا از غضروف تشکیل شده اند. غضروف در میان مفاصل به عنوان یک ماده بالش مانند عمل کرده و از استخوان ها در برابر ساییدگی و ضربه حمایت می کند.

همچنین، غضروف استخوان ها را نیز در کنار یکدیگر نگه می دارد. غضروف، استخوان نیست بلکه بافتی سفت و منعطف است که به آسانی آسیب می بیند. هیچ جریان خونی به غضروف نمی رود و همین، علت سفید بودن آن است. غضروف به دلیل نداشتن جریان خون، هنگامی که آسیب دیده یا پاره می شود به آسانی التیام نمی یابد.

عمل غضروف مچ پا چیست؟

آرتروسکوپی مچ پا جراحی کم تهاجمی است که بسیاری از مشکلات مچ پا را تشخیص داده یا درمان می کند. مشکلات رایج شامل عفونت، آسیب، آرتروز، شرایط التهابی و علائم ناشناخته مچ پا است. در آرتروسکوپی مچ پا از آرتروسکوپ با یک دوربین کوچک برای مشاهده قسمت داخلی مفصل مچ پا استفاده می شود. ابزارهای ویژه به پزشك شما اجازه می دهد تا از طریق برش های كوچك مشكلات مفصلی را درمان كند. آرتروسکوپی مچ پا می تواند علائم را تسکین داده و دامنه حرکتی را بازگرداند.

آرتروسکوپی مچ پا یک جراحی رایج است، اما شامل برخی از خطرها و عوارض بالقوه است. قبل از انجام آرتروسکوپی مچ پا تمام گزینه های درمانی خود را در نظر بگیرید.

سایر اقدامات جراحی که ممکن است انجام شود

پزشک شما ممکن است نمونه برداری نیز انجام دهد. نمونه برداری شامل برداشتن نمونه سلول یا بافت و آزمایش آن از نظر سرطان و سایر بیماری ها است.

ممکن است برای یک بیماری مچ پا نیاز به جراحی باز (آرتروتومی مچ پا) داشته باشید که پزشک شما نمی تواند آن را با آرتروسکوپی درمان کند. جراحی باز شامل ایجاد یک برش طولانی تر است که به شما اجازه می دهد تا مچ پا را به طور مستقیم مشاهده و درمان کنید.

چرا آرتروسکوپی مچ پا انجام می شود؟

پزشک ممکن است در صورت مشخص نشدن علت، آرتروسکوپی مچ پا را برای تشخیص علائم مچ پا توصیه کند. آرتروسکوپی مچ پا اولین انتخاب برای درمان بیماری های مچ پا نیست.

پزشک شما ممکن است آرتروسکوپی مچ پا را برای تشخیص یا درمان موارد زیر توصیه کند:

• عفونت مفصل مچ پا که آرتریت سپتیک نیز نامیده می شود
• آسیب دیدگی مفصل مچ پا، از جمله شکستگی، پارگی رباط ها، پارگی غضروف و آسیب های بیش از حد
• اشکال التهابی آرتروز، از جمله آرتریت روماتوئید
• بدن های سست، از جمله قطعات استخوان و قطعات غضروف
• آرتروز یا بیماری مفصل دژنراتیو که تجزیه غضروف و استخوان است
• سینوویت، یا التهاب پوشش داخلی مفصل
• علائم ناشناخته مچ پا از جمله: درد، تورم، قفل شدن، گرفتگی و…

چه کسی آرتروسکوپی مچ پا را انجام می دهد؟

جراحان ارتوپدی و جراحان پا و مچ پا آرتروسکوپی مچ پا را انجام می دهند. جراحان ارتوپدی به طور ویژه برای درمان مشکلات استخوان ها و مفاصل آموزش دیده اند.

علت آسیب غضروف مچ پا

غیر عادی بودن راستای مچ پا (انحراف)

گاهی اوقات این مورد مادر زادی بوده و گاهی نیز ناشی از التیام پس از یک آسیب می باشد. این وضعیت باید به وسیله جراحی و درمان تصحیح شود.

آسیب و استفاده بیش از حد

افتادن بر روی پله ها، پیچ خوردن مچ پا، رها شدن یک جسم و افتادن آن بر روی مچ پا همه این موارد می توانند سبب آسیب دیدن غضروف مچ پا شوند. همان طور که ممکن است بدانید ورزشکاران در زمینه فوتبال، راگبی، تنیس و کشتی بیش ترین احتمال ابتلا به این وضعیت را دارند. هر گونه ورزشی مانند بسکتبال یا بدمینتون که شامل ارتباط تماسی بالا یا دویدن و پریدن باشد نیز جز این موارد به حساب می آید.

نداشتن تحرک

هنگامی که فرد به طور معمول تحرک ندارد، آتروفی عضلانی (ضعیف شدن) تنها موردی نیست که برای او اتفاق می افتد. مفاصل جهت سالم ماندن نیاز به تحرک دارند. مدت های طولانی بی تحرکی و نداشتن فعالیت نیز ممکن است به غضروف مچ پا آسیب برساند.

چاقی

بدن ما در سازگار شدن و تنظیم کردن خود فوق العاده است اما وزن بیش از حد سبب بسیاری از پیچ خوردگی ها در اعضای بدن از جمله استخوان ها و مفاصل (مخصوصا ناحیه مچ پا) می شود. مفاصل مچ پا مفاصلی هستند که وزن بدن را تحمل کرده و هر باری که فرد راه می رود این مفاصل او را حمایت می کنند. بدن افراد چاق تحت فشار فیزیکی بیشتری است، به همین دلیل هم احتمال بیشتری برای ابتلا به آسیب غضروفی در مچ پای خود دارند.

بیشتر بخوانید: نرمی غضروف کشکک از علائم تا درمان

عوارض آسیب غضروفی مچ پا

آسیب غضروفی می تواند به موارد زیر منجر شود:

#همارتروز یا خونریزی در مفصل

در موارد حاد، یک قطعه از غضروف جدا و میان مفصل گیر می کند. این وضعیت سبب قفل شدن مفصل و خونریزی می شود. همچنین، در این مورد مچ پا کبود به نظر می رسد.

#فشار اضافی بر روی استخوان ها

فشار اضافی بر روی استخوان ها می تواند به ایجاد خار استخوانی یا استئوفیت نیز منجر شود. این خارهای استخوانی در حاشیه مفصل تشکیل شده و سبب درد شدیدتر و اختلال بیش تر در عملکرد مچ پا می شوند. این وضعیت مانند چرخ دنده هایی است که بر روی یکدیگر فشار آورده اما حرکت نمی کنند و از آن جایی که بر روی هم دیگر خراش می اندازند صدا می دهند.

#ضایعه غضروفی مچ پا

در این مورد یک حفره در غضروف ایجاد می شود. این حفره مانند همه حفره ها می تواند بزرگ تر شده و به حدی برسد که تمام غضروف از بین رود. هنگامی که غضروف به طور کامل از بین می رود، مفاصل اجزای بالش مانند خود را از دست داده و استخوان ها بر روی هم ساییده می شوند و این وضعیت بسیار دردناک است. مفاصل مچ پا مفاصلی هستند که وزن را تحمل می کنند و در صورتی که غضروف آن ها آسیب ببیند بیمار قابلیت راه رفتن خود را از دست خواهد داد. مفاصل جهت سالم ماندن نیاز به تحرک دارند. مدت های طولانی بی تحرکی و نداشتن فعالیت نیز به غضروف آسیب می رساند.

تشخیص آسیب غضروفی

تمایز آسیب غضروفی از دیگر مشکلات (مانند آسیب رباط یا ضایعات استخوان های تحت غضروفی) می تواند دشوار باشد، زیرا تمامی این موارد علائمی مشابه به هم دارند. برای تایید آسیب غضروف، فرد پس از معاینه توسط متخصص با رادیوگرافی ساده بررسی می شود. در صورتی که با منفی بودن جواب، درد بیش از ۲ ماه ادامه یابد تصویر برداری های سی تی اسکن و ام آر آی انجام می شوند.

ام آر آی و سی تی اسکن آسیب غضروف، آسیب استخوان های زیر غضروف یا شکستگی قطعه ای از استخوان یا غضروف را که بسیار دردناک نیز می باشد نشان می دهند. همچنین، فردی که به این وضعیت دچار است، هر موقع که مچ پای خود را حرکت می دهد، صدایی تق تق مانند تولید می کند.

درمان درد غضروف مچ پا

چندین گزینه درمانی برای درمان OCD همانند دیگر مشکلات مچ پا وجود دارد، از جمله:

#داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

پزشک جهت کاهش درد و التهاب بیمار مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را تجویز می کند.

#فیزیوتراپی

فرد معمولا به یک فیزیوتراپ ارجاع داده می شود تا عضلات خود را تقویت کرده، محدوده حرکتی مفصل خود را دوباره به دست آورده و حس تعادل خود را افزایش دهد.

#استراحت دادن به مچ پا و انجام حرکات جایگزین

جهت به حداقل رساندن درد، فرد باید از انجام فعالیت هایی که سبب درد مچ پا می شوند خودداری کند. برای مثال می توان به جای استفاده از پله از آسانسور و به جای راه رفتن دوچرخه سواری را انتخاب کند.

#مفصل بندها (آتل یا بریس)

مفصل بندها قطعاتی پلاستیکی یا چرمی هستند که از مفاصل مچ پا محافظت کرده و به طرز قابل توجهی درد را در آن ناحیه کاهش می دهند.

#یخ

در موارد حاد فرد می تواند ۳ تا ۴ بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه بر روی مچ پای خود کمپرس یخ قرار دهد. این کار باید فورا پس از فعالیت جسمانی صورت گیرد.

#جراحی

هنگامی که درمان ها و داروها جهت کمک به تسکین درد و بهبود تحرک کافی نیستند، باید جراحی بر روی مچ پا صورت گیرد. با آرتروسکوپی مچ پا می توان قطعات غضروفی را خارج کرد و بستر ضایعه را سوراخ سوراخ کرد تا سلول های بنیادی از کف ضایعه به آن نفوذ کنند و سبب ترمیم گردند. جراحی  باز مچ پا نیز می تواند یک راه حل باشد. برای مواردی که آسیب شدید تر و وسعت ایتلا زیاد است، ممکن است پیوند غضروف تنها راه حل باشد.

داروی غضروف ساز مچ پا

امروزه مکمل هایی وارد بازار شده به نام گلوکزامین و یا به اصطلاح (داروهای غضروف ساز) که این مکمل ها قادر به ساخت غضروف و یا ترمیم غضروف هستند. افراد از گلوکوزامین سولفات به صورت خوراکی برای درمان بیماری دردناک ناشی از التهاب، تجزیه و از بین رفتن غضروف (آرتروز) استفاده می کنند. گلوکوزامین یک ترکیب طبیعی است که در غضروف یافت می شود و دارای بافت سفتی که مفاصل را محکم می کند.

موارد استفاده از گلوکزامین برای:

• آرتروز: مصرف خوراکی سولفات گلوکوزامین ممکن است برای افرادی که مبتلا به آرتروز زانو هستند درد را کاهش دهد. برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است به کاهش سرعت تخریب مفصل زانو مرتبط با آرتروز کمک کند. از دیگر مزایای مکمل گلوکوزامین سولفات برای آرتروز مفصل ران، ستون فقرات، دست یا مچ پا است.
• روماتیسم مفصلی: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف خوراکی گلوکوزامین هیدروکلراید ممکن است درد مربوط به آرتریت روماتوئید را کاهش دهد. با این حال، محققان بهبود التهاب یا تعداد مفاصل دردناک یا متورم را مشاهده نکردند.

آرتروسکوپی با هدف ترمیم OCD در ارتوپدی

متاسفانه بدون انجام جراحی، OCD بدتر و بدتر خواهد شد. پیشرفت این مشکل تا حدی که نیاز به تعویض کامل مفصل باشد مطلوب نیست. آرتروسکوپی می تواند آسیب غضروفی را ترمیم کرده و فرد به وسیله استراحت و درمان می تواند هر چه سریع تر به کیفیت قبلی زندگی خود و فعالیت های روزانه اش برسد.

پس از جراحی آرتروسکوپی

جهت تسکین درد و التهاب، به مدت چند روز به فرد دارو های مسکن خوراکی داده می شود. بخیه ها ۱ تا ۲ هفته پس از جراحی برداشته می شوند. در این مرحله، پزشک معالج توصیه هایی را در ارتباط با محدوده حرکتی، ورزش های مچ پا و فیزیوتراپی به بیماران خود ارائه می دهد که برای آن ها ایده آل می باشند.

بسته به شرایط بیمار، ممکن است او بتواند فورا پس از جراحی دوباره بر روی پاهای خود راه برود یا به مدت چند هفته آن ها را بالا نگه داشته و وزنی بر روی آنها قرار ندهد.

دوران نقاهت آرتروسکوپی غضروف مچ پا

۷۰ تا ۹۰ درصد بیمارانی که تحت عمل آرتروسکوپی برای درمان ضایعه ی غضروف مچ پا (OCD) قرار گرفته اند نتایجی عالی بدست آورده اند. فرد می تواند این انتظار را داشته باشد که بعد از گذشت چند روز پس از جراحی به سر کار خود برگردد. البته این در صورتی است که فشاری بر روی پاهای او وارد نشود.

اکثر بیماران به ۱ الی ۲ هفته زمان جهت بهبودی نیاز دارند. بهترین کار پرسیدن در مورد شرایط خود از پزشک است. فرد زمانی می تواند دوباره رانندگی کند که قادر به قرار دادن وزن بر روی پاهای خود بوده و مصرف دارو های مسکن نارکوتیک (مخدر) را قطع کرده است.

در صورتی که فرد ورزشکار بوده و یا شدیدا به ورزش کردن علاقه مند است باید انتظار حداقل ۴ تا ۶ ماه و گاه تا یک سال را برای برگشتن به ورزش مورد علاقه خود داشته باشد. این مدت نیز باید با فیزیوتراپی همراه باشد.

دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران