قوز شست پا تحت عناوین هالوكس والگوس، بونیون و انحراف شست پا نیز شناخته می شود. در ادامه به بررسی هر آنچه که باید درباره ی قوز شست پا و درمان شست پای کج و روش جدید جراحی هالوکس والگوس بدانید پرداخته ایم….

قوز شست پا باعث می شود شست پا به سمت انگشت دوم پا متمایل شود. این اختلال معمولا پیشرونده است و به مرور زمان و به کندی بدتر می شود. در واقع هالوكس والگوس، تغییری در ساختار آناتومیکی پا را بازتاب می دهد. خود درمانی ها شامل استفاده از پدهای انحراف شست و کفش خانگی هستند.

هالوکس والگوس چیست؟

هالوکس والگوس (bunions) یک ناهماهنگی بسیار گسترده در انگشتان بزرگ است. انگشت شست پا به طور قابل توجهی به لبه خارجی پا می رود، جایی که انگشتان پای کوچک را نیز جمع می کند. مشکلی به اسم بونیونت وجود دارد. این نوع از برآمدگی با هالوکس والگوس در محل ایجاد متفاوت است. بونیونت نزدیک به ریشه انگشت کوچک و در خارج پا یافت می شود.

از آنجایی که اغلب بیماران، از دوران نقاهت و مراقبت های بعد از این بیماری هراس دارند، در ابتدا مطالبی را درباره نکات مراقبتی بعد از عمل شست پای کج به شما ارائه می دهیم تا بتوانید درباره آن تصمیم بگیرید.

مراقبت بعد از عمل جراحی قوز شست پا

اینکه چه زمانی از بیمارستان مرخص می شوید، کاملاً به این بستگی دارد که پانسمان پای شما در چه وضعیتی قرار دارد. به طور مثال ممکن است پای شما داخل گچ یا نوع خاصی از کفش طبی باشد. 

زمان کشیدن بخیه ها به طور معمول ۱۴ روز بعد از عمل شست پای کج است اما پا باید به مدت ۶ تا ۸ هفته محکم و ثابت نگه داشته شود. محل پانسمان همیشه باید خشک باشد و حتی در هنگام حمام رفتن هم باید از خیس شدن پا جلوگیری کرد.

راه رفتن بعد از عمل هالوکس والگوس

ممکن است پزشک شما از شما بخواهد تا در چند روز اول بعد از جراحی برای راه رفتن از عصا یا واکر استفاده کنید. با بهبودی بیشتر زخم، شما می توانید وزن بیشتری را روی پای خود تحمل کنید، با این حال سعی کنید در چند هفته اول بعد از جراحی، زیاد راه نروید. معمولا بعد از گذشت یک هفته از جراحی میتوانید رانندگی کنید.

در چند روز اول بعد از جراحی دراز بکشید و با گذاشتن چند بالشت در زیر پایتان آن را بالا نگه دارید. برای کاهش درد و تورم با صلاح دید پزشک معالج می توانید از یخ استفاده کنید. تا حدود شش ماه بعد از جراحی قدری تورم در ناحیه شست خواهید داشت. بعد از برداشتن کلی پانسمان ها، تا چند ماه سعی کنید از کفش های راحت مثل کفش های ورزشی استفاده کنید.

ورزش بعد از درمان قوز شست پا

نرمش های خاصی برای افزایش انعطاف پذیری پا و تقویت عضلات پا به شما آموزش داده میشود. آنها را انجام دهید.

داروهایی را که پزشک معالج بعد از جراحی برای شما تجویز می کند شامل چند روز استفاده از آنتی بیوتیک برای پیشگیری از ایجاد عفونت در محل جراحی و مصرف داروهای ضد درد است. از آن ها استفاده کنید.

درمان هالوکس والگوس

هالوکس والگوس مراحل مختلفی دارد که برای هر مرحله از بیماری، روش درمانی خاصی در نظر گرفته می شود.

درمان هالوکس والگوس بدون جراحی

ممکن است درمان هالوکس والگوس بدون جراحی امکانپذیر باشد. در چنین حالتی مراحل زیر پیش روی شماست:

پوشیدن کفش های مناسب که فضای کافی برای انگشت شست داشته باشند.

کشیدن کفش ها به صورت حرفه ای برای بزرگ تر کردن آن ها

قرار دادن پد هالوکس والگوس روی قسمتی که دچار انحراف شده برای کاهش درد (این پدها و اسپیلنت های هالوکس والگوس را می توانید از داروخانه های معتبر و دیجی کالا و سایر فروشگاه های اینترنتی تهیه کنید).

خودداری از فعالیت هایی که باعث درد می شوند، مانند ایستادن برای مدتی طولانی روی پاها.

استفاده از مسکن های بدون نسخه در زمان نیاز، مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن

استفاده از یخ برای بهبود درد و التهاب

استفاده از دستگاه های سفارشی ارتوتیک

درمان هالوکس والگوس با لیزر

درمان های غیر جراحی ممکن است شامل ارتزهای سفارشی، کفش های ارتوپدی، فیزیوتراپی، لیزر درمانی MLS یا ترکیبی از درمان ها باشد. لیزر درمانی MLS به دلیل ایمنی و اثربخشی، درمان غیر تهاجمی درد پا برای hallux limitus است. این روش درمانی لیزر پا ضمن افزایش تحرک، درد و التهاب را کاهش می دهد.

ثابت شده است که MLS با لیزر درمانی باعث بهبود درد در ناحیه کمر و مفاصل، رگ به رگ شدن و کشیدگی، آرتروز، آسیب دیدگی تاندون و رباط و التهاب می شود. بیمارانی که تحت لیزر درمانی قرار می گیرند معمولاً نتیجه درمانهای ۱-۳ را دارند که جلسات آنها فقط ۱۰-۲۰ دقیقه طول می کشد.

اسپلینت هالوکس والگوس

یکی از روش هایی که برای درمان هالوکس والگوس بسیار رایج است، استفاده از ابزاری به نام اسپلینت در بین انگشت شست منحرف شده و انگشت کناری است که انگشت شست را در زاویه مناسب قرار می دهد. اکثر شما، اسپلینت های هالوکس والگوس را با نام بین انگشتی پاک سمن می شناسید. احتمالا همه شما که به بیماری هالوکس والگوس مبتلا هستید، در ابتدا قبل از مراجعه به یک دکتر برای هالوکس والگوس از یک اسپلینت هالوکس والگوس شبانه برای اصلاح انحراف شست پای خود استفاده کرده اید. اما آیا اسپلینت می تواند به درمان هالوکس والگوس کمک کند؟

جواب مختصر این است: خیر!

انحراف شست پا یک مشکل ارثی است که به واسطه وجود فشار غیر متوازن بر روی مفاصل و تاندون های پا به وجود می آید و باعث می شود استخوان شست پای شما در حالت غیر عادی قرار گیرد. مفصل شست پا به جهت مخالف سایر انگشتان منحرف می شود و یک برجستگی در محل مفصل انگشت شست پا به وجود می آید. کفش های تنگ هم می تواند به تشدید این مشکل کمک کنند.

در ویدیوی زیر، دکتر غلامرضا نادری در این باره بیشتر توضیح می دهد:

در حالیکه ادعا می شود که اسپلینت ها می توانند در اصلاح انحراف شست پا، از بین بردن فشار روی انگشت و کاهش درد مؤثر باشند، اما حقیقیت این است که بونیون ها یک بافت استخوانی سفت هستند و اسپلینت نمی تواند یک درمان دائمی محسوب شود. به علاوه، هیچ مشاهدات علمی مبنی بر اینکه اسپلینت هالوکس والگوس در درمان این بیماری یا اصلاح استخوان شست پا مؤثر است، دیده نشده است.

به جای این اسپلینت ها، شما می توانید با پوشیدن کفش های مناسب با اندازه پای خود و شرایط انگشتانتان، سرعت پیشرفت این مشکل را کاهش دهید. در صورتی که به این روش ها، شما نتوانستید مشکل انحراف شست پای خود را رفع کنید، پزشک متخصص، گزینه جراحی را به شما پیشنهاد خواهد داد.

عمل جراحی شست پای کج

ممکن است اگر درمان های غیر جراحی بهبودی ایجاد نکنند و شما برای راه رفتن مشکل داشته باشید یا درد شدیدی داشته باشید، درمان های جراحی برای شست پای کج توصیه شوند. جراحی می تواند برای بازگرداندن انگشت شست پا به وضعیت آنتامیکی ابتدایی اش استفاده شود. در طی قوز شست پا، استخوان ها، رباط ها، تاندون ها و اعصاب به محل اصلی خودشان بازگردانده خواهند شد و برآمدگی از بین خواهد رفت.

خیلی از فرآیند های تصحیح انحراف می توانند در همان روز انجام شوند. نوع فرآیندی که استفاده می شود بستگی به سلامت جسمانی، گستره بدشکی پا، سن شما و مقدار فعالیت های شما دارد. زمان بهبودی بستگی به این دارد که چه فرآیند یا فرآیندهایی برای شما انجام شود.

روش های جدید عمل هالوکس والگوس

درمان بیرون زدگی استخوان شست پا با جراحی اغلب شامل بریدن استخوان ها و قرار دادن دوباره آن ها توسط پین های فلزی می شود. روش های زیادی برای اصلاح کجی انگشت پا ممکن است استفاده شود. روش سنتی جراحی هالوکس والگوس می تواند کاملاً دردناک بوده و به دوران نقاهت و ریکاوری زیادی نیاز داشته باشد.

بهرحال روش کم تهاجمی و جدیدی برای درمان هالوکس والگوس در دنیا در حال آزمایش است. در این روش، ابزار بریدن استخوان عوض شده و این برش ها از طریق پوست یا برش های ریزی در پا اتفاق می افتد، این در حالی است که در روش های سنتی از برش های عمیق و طولانی استفاده می شد. بدین ترتیب، بافت های سخت کمتری مانند پوست و ماهیچه آسیب می بینند و درد و تورم کمتری در ناحیه پا اتفاق می افتد.

بعلاوه در این روش به دوران نقاهت کمتری نیاز است و بیمار می تواند بلافاصله بعد از عمل شست پای کج وزن خود را به پا منتقل کند.

البته لازم به ذکر است این روش برای همه بیماران مناسب نیست. به طور مثال اگر تغییر شکل انگشت پای شما شدید است یا سابقه جراحی انگشت شست پا دارید یا دچار انحرافات دیگر در انگشتان پای خود هستید، نمی توانید از این روش استفاده کنید. بهترین کار این است که با پزشک متخصص هالوکس والگوس مشورت کنید و درباره بهترین روش درمان از وی کمک بگیرید.

هالوكس والگوس در کودکان

حتی اگر hallux valgus یک آسیب متداول در نوجوانان و کودکان نباشد، وقتی که اولین علائم ظاهر می شود، لازم است که آن را فوراً درمان کنیم زیرا باعث ایجاد درد و تغییرات عملکردی جدی می شود. درمان بیرون زدگی استخوان شست پا با جراحی در طی سالهای متمادی تکامل یافته است و تهاجمی تر شده است. اما برای کودکان باید سعی داشت از روش های کم تهاجمی و بدون جراحی استفاده کرد.

عوامل مؤثر بر هالوکس والگوس

شیوع هالوکس والگوس در خانم ها ۱۵ – ۲ برابر بیش از آقایان است.

این مساله ممکن است به دلیل نوع کفش هایی باشد که خانم ها از آن استفاده می کنند. هر چند بدون در نظر گرفتن استعداد ژنتیک و ساختاری پا، نقش کفش در ایجاد هالوکس والگوس مورد شک و تردید است. باید به یاد داشت که در هر صورت کفش نامناسب می تواند باعث تشدید بدشکلی و بروز سریعتر علایم شود.

بونیون در ۸۴ % موارد می تواند دو طرفه باشد، هر چند ممکن است شدت آن در دو طرف فرق کند. موارد دو طرفه معمولا با سابقه خانوادگی مثبت از نظر بونیون همراه است.

سابقه فامیلی مثبت در ۵۸ الی ۸۸ درصد موارد وجود دارد. در مواردی که سابقه فامیلی مثبت است، هالوكس والگوس در سنین پایین تری ظاهر می شود. صافی کف پا فاکتور ایجاد کننده برای هالوکس والگوس نیست، هرچند که بیماران دچار صافی کف پا، اگر دچار هالوكس والگوس شوند، پیشرفت آن سریعتر خواهد بود. چاقی ریسک ایجاد هالوکس والگوس را زیاد می کند.

علت صافی کف پا در بزرگسالان چیست؟ عوارض کف پای صاف در بزرگسالان چیست؟ صافی کف پا در بزرگسالان چگونه درمان می شود؟ برای دانستن برروی لینک زیر کلیک کنید.

درمان کف پای صاف در بزرگسالان

علت هالوکس والگوس

در مورد این که چرا قوز شست پا یا همان هالوكس والگوس ایجاد می شود، نظریه های بسیاری وجود دارد، اما دلیل اصلی نامعلوم است. عواملی احتمالی از نظر متخصص قوز شست پا، دکتر رضا نادری شامل موارد زیر می شوند:

نوع کف پایی که به ارث رسیده

آسیب های پا

بدشکلی هایی که از بدو تولد وجود داشته اند (مادرزادی)

متخصصان قوز شست پا با این که کفش های پاشنه بلند و سفت، کفش های خیلی تنگ و این که کفش ها به ایجاد انحراف کمک می کنند، مخالف هستند. هالوكس والگوس ممکن است با بعضی انواع خاص آرتریت، به خصوص انواع التهابی مانند آرتریت روماتوئید در ارتباط باشد.

علائم قوز شست پا

علاوه بر برآمدگی، ممکن است علائم و نشانه های انحراف شست پا شامل موارد زیر باشند:

پوست قرمز و ملتهب در سمت انگشت بزرگ پا

انگشت شست پای شما به سمت دیگر انگشتان منحرف شود.

پوست ضخیم در سمت زیرین انگشت شست پای شما

پینه روی دومین انگشت پای شما

درد کف پا که ممکن است دائمی باشد و یا گاه به گاه

سختی در حرکت دادن انگشت شست پایتان

درد مرتبط با انحراف ممکن است راه رفتن را سخت کند. اگر دچار موارد زیر شدید به پزشک یا متخصص قوز شسست پا مراجعه کنید:

درد پای مداوم

عدم توانایی در یافتن کفشی که پایتان در آن راحت باشد

کاهش انعطاف در انگشت بزرگ پایتان

یک برآمدگی بزرگ در نزدیک یا روی مفصل انگشت شست پایتان

درمان بیرون زدگی استخوان شست پا

۱. درمان با یخ: برای تسکین تورم و درمان بیرون زدگی استخوان شست پا، کیسه ای یخ خرد شده را در یک حوله بپیچید و روی ناحیه پای خود قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که آن را بیش از ۲۰ دقیقه در محل قرار ندهید، این می تواند باعث سوزش بیشتر شود زیرا پای شما نسبت به سایر قسمت های بدن شما بافت و ماهیچه کمتری دارد. اگر دچار آسیب عصبی یا مشکلات گردش خون هستید، قبل از گذاشتن کیسه یخ روی پا با پزشک خود مشورت کنید.

۲. دارو: درمان بیرون زدگی استخوان شست پا با استفاده از دارو، مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن می توانند به تورم و درد کمک کنند. اگر بیرون زدگی استخوان شست پا ناشی از آرتروز یا بیماری دیگری باشد، پزشک ممکن است برای شما دارویی نیز تجویز کند.

تشخیص قوز شست پا

در کل، برای تشخیص انحراف شست پا مشاهده کردن پا کافی است، زیرا برآمدگی در سمت کناری شست پا قابل مشاهده است. به هر حال، ممکن است پزشک شما عکسبرداری اشعه ی ایکس را برای شما تجویز کند تا مقدار بدشکلی در کف پای شما را مشاهده کند.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت بروز هر یک از موارد زیر به بهترین دکتر برای هالوکس والگوس مراجعه کنید:

درد مداوم در پا یا انگشت شست پا
برآمدگی قابل مشاهده روی مفصل انگشت بزرگ پا
کاهش دامنه حرکت انگشت شست پا یا تمام پا
مشکل در پیدا کردن کفش مناسب به خاطر وجود بونیون

پیشگیری از هالوکس والگوس

برای کمک به پیشگیری از هالوکس والگوس یا همان شست پای کج:

کفشتان را به دقت انتخاب کنید. کفش ها باید فشار گسترده ای برای انگشت شست داشته باشند. کفش های نوک تیز مناسب نیستند و باید فضایی بین بلند ترین انگشت شما و نوک کفش وجود داشته باشد.

کفش شما باید به شکل پای شما در بیاید بدون این که فشرده شود یا فشاری روی هر کدام از قسمت های پای شما وارد کند.

عوارض عمل جراحی هالوکس والگوس

جراحی هالوکس والگوس بسیار متداول است و در اغلب موارد بسیار موفق است. برخی خطرات و عوارض مرتبط با جراحی اصلاحی انحراف شست پا شامل موارد زیر است:

عفونت

عفونت یکی از عوارض جانبی هر عمل جراحی است و پزشک جراح شما معمولاً آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. اگر دچار عفونت حادتری شدید، نیاز به آنتی بیوتیک های قوی تر و متفاوتی دارید. عفونت اغلب در پوست یا زیر اسکار اتفاق می افتد. بهرحال، این عفونت می تواند به سرعت تا استخوان برسد و منجر به استومیلتیس شود. افراد دیابتی و سیگاری بیشتر در معرض عفونت هستند.

تغییر شکل مجدد انگشت پا

بعد از چند ماه، ممکن است شما متوجه رشد دوباره استخوان بونیون خود شوید. این مساله همیشه قابل پیشگیری نیست و ممکن است به جراحی انحراف شست پا مجدد نیاز باشد. گاهی اوقات تغییر شکل قابل اصلاح نیست و منجر به بیرون زدگی انگشت شست پای شما می شود.

مشکلات استخوان

• نکروز آواسکولار سر استخوان متاتارس: اگر جریان خون به یک قسمت از استخوان شما متوقف شود، آن استخوان از بین خواهد رفت. این عارضه، بسیار نادر است اما از آنجایی که بسیار جدی است همیشه به آن اشاره می شود. نکروز آواسکولار در معاینات بعدی عکس رادیولوژی مشخص می شود و ممکن است به جراحی مجدد برای خارج کردن بافت مرده استخوان نیاز باشد.
• عدم استخوان سازی (nonunin) یا بازسازی استخوان در محل اشتباه (malunion)
• دردهای مزمن

مشکلات عصبی

اگر در حین جراحی به اعصاب آسیب برسد یا اعصاب از بین بروند، شما ممکن است دچار بی حسی شده یا احساس مور مور در انگشتان داشته باشید. این مشکل معمولاً به صورت خود به خود برطرف خواهد شد.

مشکلات مربوط به تجهیزات جراحی

پیچ ها، پین ها و پلت هایی که در جراحی های ارتوپدی استفاده می شود می توانند زمینه ساز بروز مشکلاتی شوند. این مشکلات، مربوط به زمانی می شوند که این ابزار شل شوند، اما اغلب فرد بیمار در محل بین بافت نرم و جسم خارجی احساس خارش می کند که این مشکل با برش یا جابجا کردن این ابزار، برطرف خواهد شد.

همچنین برخی عوارض عمومی که ممکن است برای هر عمل جراحی اتفاق بیفتد شامل موارد زیر می شود:

• لخته شدن خون در پا و ریه
• مشکلات قلبی و ریوی
• عفونت شدید
• خونریزی
• سفتی شست پا

اگر این علائم را تجربه کردید همچنین اگر دیابت یا هرگونه علامت وجود عفونت داشتید، به سرعت با پزشکتان تماس بگیرید.

هزینه عمل هالوکس والگوس

هزینه درمان انحراف شست پا بسته به اینکه یک پا یا دو پای شما نیاز به جراحی داشته باشد، نوع بیمه درمانی شما، بیمارستان محل عمل و پزشک متفاوت است بنابراین قبل از عمل شست پای کج باید این موارد را از پزشک خود جویا شوید اما به طور کلی، این عمل جزو عمل های پر هزینه نیست.

دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران

برای پرسش از دکتر، روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.