آرتروز شایع ترین بیماری مزمن مفاصل است. این بیماری می تواند هر مفصلی را درگیر کند ولی اغلب در زانوها، مفاصل ران، کمر و گردن، مفاصل کوچک انگشتان و قاعده شست دست و شست پا اتفاق می افتد. در این مقاله به بررسی انواع روش های درمان آرتروز می پردازیم.
در مفاصل نرمال، یک بافت محکم به نام غضروف، انتهای هر استخوان را می پوشاند. غضروف سطحی صاف و صیقلی برای حرکت مفصل فراهم می آورد و مانند یک بالشتک بین استخوان ها عمل می کند. در بیماری آرتروز، غضروف تخریب و سبب درد، تورم و اشکال در حرکت مفصل می شود.
با پیشرفت بیماری، به مرور زمان، استخوان نیز ممکن است دچار تغییراتی شود و خارهای استخوانی ایجاد گردند. قطعات کوچک استخوان یا غضروف می توانند کنده شده، در داخل مفصل شناور گردند. فرایند التهابی ایجاد شده سبب تولید مواد و آنزیم هایی می شود که باعث تخریب باز هم بیشتر غضروف می گردد. در مراحل نهایی آرتروز، غضروف کاملا از بین رفته، استخوان به استخوان ساییده شده صدمه بیشتر به مفصل و درد بیشتر رخ می دهد.
اگر چه آرتروز در تمام سنین رخ می دهد، در افراد مسن تر از ۶۵ سال شایعتر است. فاکتورهای خطر شایع عبارتند از افزایش سن، چاقی، آسیب قبلی به مفصل، استفاده بیش از حد از مفصل، ضعف عضلات ران و ژنتیک.
از هر دو فرد بالغ یک نفر در طول زندگی خود دچار علائم آرتروز زانو می شود. از هر چهار فرد بالغ، یک نفر تا سن ۸۵ سالگی مبتلا به آرتروز مفصل ران می شود. از هر ۱۲ نفر با سن ۶۰ سال یا بیشتر یک نفر دچار آرتروز مفاصل دست می شود.
علائم آرتروز
علایم آرتروز، بسته به مفصل درگیر و شدت درگیری آن فرق می کند. با این وجود شایع ترین علایم آرتروز عبارتند از درد و خشکی مفصل خصوصاً هنگام صبح یا پس از استراحت، این علایم اغلب به مرور زمان ایجاد می شوند. بعضی از علایم شایع عبارتند از :
❇ دردناکی، خشکی مفصل ها، خصوصا زانوها، مفاصل ران و کمر. پس از عدم فعالیت یا به دنبال فعالیت بیش از حد
❇ کاهش دامنه حرکتی مفصل یا خشکی آن که با به حرکت کاهش می یابد.
❇ صدای غیر عادی در مفصل در زمان حرکت مفصل
❇ تورم خفیف اطراف مفصل
❇ درد که پس از فعالیت یا در اواخر روز شدیدتر است
علائم مفاصل مختلف به صورت های متفاوت بروز می کنند که در زیر نمونه هایی ذکر شده است
آرتروز مفاصل ران
درد در ناحیه کشاله ران یا نشیمنگاه و گاهی در کناره ران یا زانو حس می شود.
علائم آرتروز در زانو ها
صدای شبیه ساییده شدن، رنده شدن در هنگام خم و راست کردن زانو ایجاد می شود.
آرتروز در انگشتان دست
وجود برآمدگی های استخوانی در لبه مفاصل سبب تورم و دردناکی و حتی قرمزی مفاصل انگشتان می شود. ممکن است در قاعده شست دست نیز درد وجود داشته باشد.
علائم آرتروز در پا ها
درد و حساسیت در قاعده شست پا محل اتصال آن با استخوان های کف پا حس می شود. ممکن است مچ و انگشتان نیز متورم شوند.
درد توام با خشکی ناشی از آرتروز
درد توام با خشکی ممکن است انجام کارهای روزمره و معمول را در خانه یا محل کار دشوار سازد. کارهای ساده ای نظیر خزیدن به داخل رختخواب، باز کردن درب جعبه غذا، گرفتن ماوس کامپیوتر یا راندن اتومبیل ممکن است تقریباً غیر ممکن شود.
اگر مفاصل اندام های تحتانی گرفتار شوند فعالیت هایی مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و بلند کردن اشیا می تواند مشکل شود. ابتلای انگشتان و مفاصل دست. گرفتن و نگه داشتن اجسام مانند مداد، و انجام کارهای ظریف دستی را دشوار می سازد.
بسیاری از مردم بر این باورند که آثار و عواقب آرتروز غیر قابل اجتناب هستند و بنابراین هیچ اقدامی برای مدیریت آن انجام نمی دهند. اگر برای جلوگیری از تخریب مفصل درمان درد و افزایش انعطاف پذیری اقدامی نشود. علائم آرتروز می توانند مانع کار، فعالیت در زندگی اجتماعی و خانوادگی شوند.
عوارض آرتروز بر سلامت عمومی
درد، کاهش تحرک، عوارض داروها و سایر عوامل همراه آرتروز می توانند اثر منفی بر سلامت فرد بگذارند، از جمله:
❌ دیابت و بیماری قلبی
درد زانو و ران ممکن است باعث کاهش فعالیت فرد، افزایش وزن و چاقی شود. چاقی می تواند باعث ایجاد دیابت، بیماری قلب و افزایش فشار خون گردد.
❌ خطر زمین خوردن در بیماران دچار آرتروز
بیماران دچار آرتروز ۳۶ درصد بیش از افراد سالم زمین می خورند و خطر شکستگی در آنها ۲۰% بیشتر است. بیماران مبتلا به آرتروز عوامل خطری دارند که آنها را بیشتر در معرض زمین خوردن قرار می دهند مانند: کاهش عملکرد مناسب مفصل صنف عضلانی و اختلال در تعادل. عوارض جنبی داروهایی که برای کاهش درد احساس می شوند نیز می تواند منجر به زمین خوردن فرد شوند. مثلا مصرف ضد دردهای مخدر سبب گیجی و عدم تعادل می شود.
عوامل ایجاد آرتروز
بعضی از عواملی که به بروز آرتروز کمک می کنند عبارتند از :
۱- ژن ها
برخی صفات ژنتیک ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آرتروز قرار دهند. مثلا ممکن است یک نقصان در تولید پروتئین سازنده غضروف، منجر به بروز آرتروز زودرس شود.
۲- وزن
اضافه وزن، فشار بیشتری روی زانوها و مفاصل ران می آورد. سالها اضافه وزن داشتن می تواند باعث تسریع تخریب غضروف مفصلی شود. مشخص شده است که بافت چربی اضافه مواد التهابی در بدن تولید می کنند که به مفاصل صدمه می زند.
۳- آسیب ها و استفاده بیش از حد از مفاصل
حرکات مکرر یا صدمات وارد شده به مفاصل (شکستگی، جراحی یا پارگی رباط ها) می تواند منجر به آرتروز شود. مثلا بعضی ورزشکاران به طور مکرر دچار صدمات رباط ها می شوند که این مسأله می تواند باعث تسریع تخریب غضروف شود.
بعضی شغل ها که نیازمند سر پا ایستادن های طولانی مدت، خم شدن های مکرر یا برداشتن اجسام سنگین هستند نیز می توانند تخریب غضروف را تسریع و تشدید کنند. عدم تعادل و توازن های صنف عضلات حمایت کننده از مفصل هم می تواند باعث اختلال در حرکت و نهایتاً تخریب غضروف مفصلی گردد.
۴- سایر عوامل
مانند بیماریهای استخوانی و مفصلی مثل آرترویت روماتوئید (روماتیسم)، بعضی بیماریهای متابولیک مثل هموکروماتوز (که در آن بدن آهن اضافی جذب می کند)، یا اکرومگالی (که در آن بدن بیش از حد هورمون رشد ترشح می کند).
درمان قطعی آرتروز زانو
آرتروز زانو یک بیماری پیشرونده است که در آن غضروف در اطراف استخوان های یک مفصل تجزیه می شود. با گذشت زمان، استخوان ها شروع به ساییده شدن می کنند و خار استخوان ایجاد می شود. باعث افزایش درد و سفتی و احتمالاً از دست دادن تحرک وجود خواهد داشت.
گزینه های مختلف درمانی می توانند به مدیریت آرتروز کمک کنند. پزشک بسته به نیازهای فردی و مرحله آرتروز و سرعت پیشرفت بیماری که فرد تجربه می کند، نوع درمان را توصیه می کند.
باید این نکته را در نظر داشت که برای افراد با اضافه وزن اولویت با کاهش وزن در افراد با اضافه وزن استو در صورت کنترل درد، انجام ورزش هایی که باعث تقویت عضلات و مفصل زانو می شود.
۱_ درمان دارویی آرتروز زانو
اگر علائم جزئی باشد، استامینوفن یا سایر داروهای بدون نسخه (OTC) اغلب می توانند درد را تسکین دهند. ممکن است پزشک تمرینات خاصی را برای کمک به ایجاد قدرت و تحرک توصیه کند.
در صورتیکه مصرف مسکن و انجام ورزش موثر نباشد، پزشک فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب، تزریق کورتیکواستروئیدها یا اسید هیالورونیک را برای شما تجویز کند.
درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف مسکن ها
- شرکت در جلسات فیزیوتراپی برای ایجاد یا حفظ قدرت و انعطاف پذیری
- بستن زانوبند برای کاهش فشار بر سطح مفاصل
- پوشیدن کفش برای کاهش فشار بر زانو
در این مرحله، ممکن است لازم باشد که برای جلوگیری از درد، فعالیتهای روزانه را تطبیق داده یا تغییر دهید.
۲_ درمان قطعی آرتروز زانو با جراحی
در این اینجا، غضروف یا بطور قابل توجهی کاهش یافته یا به طور کامل از بین رفته است. فرد می تواند همچنان از داروهای مسکن استفاده کند. عصا، واکر یا بریس می تواند به آنها کمک کند تا متحرک بمانند. پزشک ممکن است جراحی را برای جایگزینی یا تنظیم مجدد مفصل توصیه کند. در صورت پاسخگو نبودن موارد بالا بیمار وارد فاز بعدی درمان یعنی جراحی می شود:
_ آرتروسکوپی
_ جراحی تعویض مفصل
در آرتروپلاستی، مفصل آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می شود.
تشخیص آرتروز
شرح حال بالینی بیمار
اطلاعات لازم که به تشخیص آرتروز کمک می کنند، عبارتند از :
- توصیف علائم
- جزئیات نحوه آغاز درد و علایم
- جزئیات سایر مشکلات طبی موجود
- محل درد، خشکی مفصلی با سایر علایم
- نحوه اثر علایم بر فعالیت های روزمره زندگی
- لیست داروهای مورد مصرف
معاینه و تست های تشخیصی آرتروز
حین معاینه پزشکی مفاصل و دامنه حرکتی انها را بررسی می کند و به دنبال نقاط حساس، دردناک یا تورم میگردد. پزشک نحوه قرارگیری و راستای ستون فقراست و گردن را نیز بررسی می کند.
۱- کشیدن مفصلی، معمولا برای تشخیص آرتروز لازم نیست ولی گاهی برای فرد سایر علل درگیری مفصلی مانند عفونت، نقرس و … کمک کننده است.
۲- رادیوگرافی، رادیوگرافی ساده صدمات و سایر تغییرات مربوط به آرتروز را نشان می دهد.
۳- MRI، می تواند غضروف مفصلی را به خوبی نشان دهد و مراحل اولیه آرتروز به تشخیص کمک کند (همیشه لازم نیست انجام شود).
درمان قطعی آرتروز مچ پا
آرتروز مچ پا دردناک و ناتوان کننده است. این عارضه معمولاً بر افرادی که قبلاً مچ پایشان و غضروف مفصل آسیب دیده است، رخ میدهد. با از بین رفتن غضروف، فضای بین استخوان ها باریک می شود و استخوان ها شروع به ساییدن به یکدیگر می کنند. این باعث درد، سفتی و در برخی موارد تغییر شکل مفصل مچ پا می شود. در بعضی موارد پیشرفته که به درمان های غیر جراحی پاسخ نمی دهند، نیاز به جراحی دارند.
درمان قطعی آرتروز مچ پا، با جراحی
درمان های جراحی برای این بیماری شامل همجوشی مچ پا و تعویض مفصل مچ پا است. به این صورت که فیوژن مفصل را بر می دارند. استخوان ها به طور دائم به هم متصل می شوند و درد آرتروز را از بین می برد. آرتروپلاستی یا تعویض مفصل، حرکت مفصل را کنترل می کند، اما سطوح فرسوده مچ پا را با فلز و پلاستیک جایگزین می کند.
درمان آرتروز پا
آرتروز یک بیماری مزمن و طولانی است. علاج قطعی وجود ندارد ولی درمان هایی وجود دارد که با آن می توان علایم را بهبود بخشید. درمان طولانی مدت این بیماری مستلزم اقدامات زیر است:
– درمان علائم مانند درد توام و خشکی مفاصل
– بهبود حرکت و انعطاف مفصل
– حفظ وزن مناسب
– انجام ورزش کافی
۱. درمان آرتروز با ورزش
یکی از مفیدترین راههای درمان آرتروز حفظ تحرک است. گرچه ممکن است دشوار باشد که به تمرین ورزش فکر کنیم در حالی که مفاصل دردناک هستند، تحرک یک بخش بسیار مهم درمان آرتروز می باشد. مطالعه معلوم کرده اند که فعالیتهای ساده مانند قدم زدم یا شرکت در کلاس ورزش آسان و تفریحی می تواند درد را کم کرده، به حفظ یا به دست آمدن وزن نرمال نیز کمک کند.
✅ تمرینات تقویتی باعث قوی شدن عضلات اطراف مفصل مبتلا می شوند و بار وارد شده به مفصل را کم کرده به کاهش درد کمک می کنند.
✅ تمرینات برای دامنه حرکتی مفصل انعطاف مفصل را زیاد کرده، باعث، هر خشکی مفصل می شوند. ورزشهای اروبیک (هوازی) سطح انرزی و استقامت را بالا برده، به کاهش وزن کمک می کنند.
⚠ توجه: بیماران مبتلا به آرتروز ۱۵۰ دقیقه تمرین متوسط در هفته داشته باشند.
۲. وزن مناسب
وزن اضافه باعث افزایش بار روی مفاصل تحمل کننده وزن مانند مفاصل ران، زانوها، پاها و کمر می شود. کاهش وزن افراد مبتلا به ارتروز کمک می کند تا درد کمتری داشته باشند و باعث می شود آسیب بیشتر به مفصل کاهش می یابد. اصل اسامی در کاهش وزن مصرف کالری کمتر و انجام فعالیت جسمانی بیشتر است.
۳. کشش
کشش آهسته مفصل می تواند انعطاف پذیری مفصل را زیاد کرده، از خشکی آن ها بکاهد و درد را کم کند. ورزش هایی نظیر یوگا و تای چی ورزش های عالی برای کنترل خشکی مفصلی هستند.
۴. داروهای ضد التهابی و ضد درد برای درمان آرتروز
✳️ مسکن ها، باعث کاهش درد می شوند مثل استامنوفین، مخدرها و ترامادول
✳️ داروهای ضد التهاب غیر کورتیزونی، باعث کاهش التهاب و درد می شوند و عبارتند از آسپرین، ایپوپروفن، ناپروکسن، ساکوکسیب، ملوکسیکام، دیکلوفناک و …
✳️ کورتون ها، داروهای ضد التهاب بسیار قوی هستند که ممکن است به صورت خور د که تجویز یا مستقیماً به داخل مفصل تزریق شوند
✳️ اسیدهیالورنیک، اسید هیالورنیک به طور طبیعی در مایع مفصلی وجود دارد و باعث لغزنده سازی مفصل شده در برابر فشارهای مقاومت می کند. در ارتروز این ماده تخریب می شود. پس میتوان ترکیبات اسیدهیالورنیک را به صورت سرپایی در مطب به داخل مفصل تزریق نمود
۵. درمان آرتروز با فیزیوتراپی و کادررسانی
فیزیوتراپیست ها و کادر درمانگرها می توانند جهت کاهش در روش های مختلفی را به کار گیرند مانند:
– راه های استفاد درست از مفصل
– گرما و سرما درمانی
– تمرینات برای دامنه حرکتی و انعطاف مفصل
– استفاده از وسایل کمکی
۶. درمان های طبیعی و آلترناتیو
عبارتند از مکمل های غذایی، طب سوزنی، ماساژ، آب درمانی
۷. درمان آرتروز با جراحی
جراحی تعویض مفصل زانو ( آرتروپلاستی) می تواند مفصل تخریب شده را ترمیم و جایگزین کند
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران
برای پرسش از دکتر، روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
هاله
دوشنبه ۲۳ بهمن ۲( 2 ماه پیش)
تعداد بازدید: 68
مشاهده پرسش
