تاندون آشیل نواری قوی و از جنس فیبر در ناحیه پایینی ساق پا است. این تاندون عضلات پشت ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند. تاندون آشیل بزرگترین تاندون بدن بوده و در راه رفتن، دویدن و پریدن به فرد کمک می کند و  از این رو مدت زمان ترمیم تاندون پا بسیار در برنامه ورزشکاران مهم است. 

در برخی موارد، تاندون آشیل می تواند شکاف برداشته و یا پاره شود. این مورد اغلب در اثر یک نیروی قوی و ناگهانی بوده و می تواند در حین یک فعالیت ورزشی سخت، اتفاق افتد.

همچنین، این پارگی می تواند در اثر سریع تر شدن ناگهانی حرکت فرد و یا پیچش پا اتفاق افتد. تاندون آشیل پاره شده می تواند سبب ایجاد درد و تورم در نزدیکی پاشنه پا شود. امکان دارد، فرد مبتلا قادر به حرکت پنجه ی پای خود به سمت پایین نباشد.

علاوه بر این موارد، تاندون آشیل می تواند تحلیل رود، چنین وضعیتی تاندینوپاتی نامیده می شود. این پدیده ممکن است علائمی را مانند درد و سفت شدن امتداد تاندون آشیل و پشت پاشنه پا ایجاد کند.

تاندینوپاتی اکثر مواقع ناشی از استفاده بیش از حد یا وارد شدن فشارهای مکرر بر روی تاندون می باشد. تاندینوپاتی مخصوصا هنگامی که فرد اخیرا فعالیت بیشتری داشته، می تواند در اثر وارد شدن فشارهای مکرر به تاندون ایجاد شود. کوتاه بودن عضلات پشت ساق پا می تواند خطر ابتلا به تاندینوپاتی را افزایش دهد.

در حین جراحی، یک برش بر روی قسمت پشتی ساق پا ایجاد می شود. در صورتی که تاندون پاره شده باشد، جراح دو قسمت تاندون را به یکدیگر بخیه می زند. در صورتی که تاندون تحلیل رفته باشد، جراح قسمت آسیب دیده آن را جدا کرده و دیگر نواحی سالم را با بخیه زدن ترمیم کند.

اگر آسیب به اکثر نواحی تاندون شدید باشد، امکان دارد جراح تمام تاندون آشیل یا قسمتی از آن را تعویض کند. این کار با برداشتن یک تاندون از ناحیه دیگری از پا انجام می شود. در برخی موارد، جراحی ترمیم تاندون آشیل می تواند به صورت یک جراحی با تهاجم کم انجام شود. در این فرایند به جای یک برش بزرگ، یک یا چندین برش کوچک ایجاد می شوند. همچنین، امکان دارد جهت کمک به ترمیم از آرتروسکوپ استفاده شود.

عمل تاندون آشیل پا

در صورت پاره شدن تاندون، امکان دارد فرد به جراحی تاندون آشیل نیازمند باشد. انجام جراحی در بسیاری از موارد پارگی تاندون آشیل توصیه می شود. با این حال، در برخی موارد پزشک می تواند انجام روش های درمانی دیگری را در ابتدا پیشنهاد دهد. این روش های درمانی شامل مصرف داروهای مسکن و گچ گیری جهت جلوگیری از حرکت پا می شوند.

همچنین، در صورت ابتلا به برخی بیماری های خاص امکان دارد پزشک انجام جراحی را توصیه نکند. از جمله این بیماری ها می توان به دیابت و نوروپاتی پا اشاره کرد ( البته این موارد منع مطلق جراحی تاندون نیستند).

مطلب مرتبط: ۱۶ راهکار جهت مراقبت از پای دیابتی

علاوه بر موارد فوق، در صورت ابتلا به تاندینوپاتی نیز امکان دارد فرد به انجام جراحی ترمیم تاندون آشیل نیازمند باشد. با این حال در اغلب موارد می توان از دیگر درمان ها برای درمان تاندینوپاتی استفاده کرد. این درمان ها شامل استراحت دادن به پا، اعمال یخ و مصرف داروهای مسکن و همچنین استفاده از یک آتل یا دیگر ابزارها جهت بی حرکت کردن پا می شوند. فیزیوتراپی نیز می تواند مفید باشد. در صورتی که با گذشت چندین ماه معمولا ۶-۱۲ ماه) فرد هنوز به علائم مبتلا می باشد، پزشک می تواند انجام جراحی را توصیه کند.

بسته به نوع مشکلی که فرد به آن ابتلا دارد، نتیجه جراحی تاندون آشیل متفاوت است. فرد باید در ارتباط با مزایا و معایب انتخاب هایی که در پیش رو دارد با پزشک خود صحبت کند.

عوارض جراحی تاندون آشیل پا

هر عمل جراحی با خطراتی همراه است. خطرات جراحی ترمیم تاندون آشیل شامل موارد زیر می شوند:

❇ خونریزی شدید

❇ آسیب عصبی

❇ عفونت

❇ لخته خون

❇ مشکلات ترمیم زخم

❇ ضعف عضله پشت ساق پا

❇ عوارض ناشی از بی حسی یا بیهوشی

❇ درد مداوم در پا و مچ آن

بسته به سن فرد، شکل پا، عضلات پا، تاندون های پا، سلامت عمومی و نوع جراحی خطرات مرتبط با جراحی فرد متفاوت هستند. فرد باید هر گونه نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارد. او می تواند خطراتی که بیشترین احتمال بروز را دارند برای بیمار بیان کند.

آمادگی قبل از جراحی ترمیم تاندون آشیل

باید در ارتباط با نحوه آماده شدن برای جراحی با پزشک خود صحبت کرد. فرد باید تمامی داروهای مصرفی خود را برای پزشک بیان کند. این دارو ها شامل دارو های بدون نسخه مانند آسپرین نیز می شوند.

ممکن است لازم باشد تا فرد مصرف برخی داروها مانند داروهای رقیق کننده خون را قطع کند. فرد باید مصرف سیگار را قبل از جراحی متوقف کند. مصرف سیگار می تواند بهبودی را به تاخیر اندازد. در صورت نیاز به کمک جهت ترک سیگار باید این موضوع را با پزشک خود در میان گذاشت.

امکان دارد قبل از جراحی، نیاز به انجام برخی آزمایش های تصویربرداری باشد. این موارد شامل سونوگرافی، اشعه ایکس و ام آر آی می شوند.

باید از خوردن و نوشیدن پس از نیمه شب قبل از روز جراحی اجتناب شود. فرد باید پزشک خود را از هر گونه تغییرات اخیر در سلامت خود (مانند تب) مطلع کند.

امکان دارد، بیمار جهت کمک به بهبود خود نیاز به برنامه ریزی تغییراتی در خانه خود باشد. دلیل چنین موردی این است که فرد برای مدتی قادر نیست تا به صورت طبیعی بر روی پای خود راه رود. بیمار باید با فردی دیگر جهت رساندن او از بیمارستان به خانه هماهنگ کند.

مراحل عمل پارگی تاندون آشیل

جراحی ترمیم تاندون آشیل می تواند به چندین روش متخلف انجام شود. این جراحی به وسیله یک جراح ارتوپد و یک تیم متشکل از متخصص بیهوشی و کارشناس بیهوشی و پرستاران اتاق عمل انجام می شود. فرد می تواند جزئیات جراحی خود را از پزشک یا پرستاران سوال کند. این جراحی می تواند ۱-۲ ساعت به طول انجامد.

در حین جراحی

امکان دارد بی حسی نخاعی به فرد داده شود. این روش به گونه ای است که بیمار از ناحیه کمر به پایین هیچگونه احساسی نخواهد داشت. همچنین، احتمالا به بیمار داروی آرامبخش نیز داده می شود. این کار به خوابیدن او در طول جراحی کمک می کند.

یک متخصص بیهوشی علائم حیاتی بیمار مانند ضربان قلب و فشار خون را در حین جراحی پایش خواهد کرد.

جراح یک برش بر روی پوست و عضله پشت ساق پا ایجاد می کند. در صورتی که جراحی کم تهاجم بر روی فرد انجام شود، جراح یک برش کوچک تر ایجاد خواهد کرد. سپس او جهت کمک به جراحی از یک دوربین کوچک و یک چراغ استفاده خواهد کرد.

جراح برشی بر روی غلاف احاطه کننده تاندون ایجاد می کند. او نواحی آسیب دیده تاندون را برداشته و یا شکاف موجود در تاندون را ترمیم می کند.

ممکن است، جراح یک تاندون دیگر را از پای فرد برداشته و سپس آن را برای جایگزین کردن تمام یا قسمتی از تاندون آشیل استفاده کند.

جراح هر گونه ترمیم مورد نیاز دیگری را نیز انجام خواهد داد.

پزشک لایه های احاطه کننده پوست و عضله در اطراف عضله پشت ساق پا را با استفاده از بخیه می بندد.

بعد از عمل تاندون آشیل

پس از بیدار شدن بیمار، احتمالا مچ پای او در گچ یا آتل قرار می گیرد. این کار جهت بی حرکت کردن مچ پا انجام می شود. جراحی تاندون آشیل اغلب فرایندی بدون نیاز به بستری بوده و به این معناست که فرد در همان روز جراحی به خانه فرستاده می شود.

فرد پس از جراحی مخصوصا در چند روز اول مقداری درد را تجربه خواهد کرد. داروهای مسکن به تسکین درد او کمک می کنند. بیمار باید به دفعات هر چه بیشتر پای خود را در سطحی بالاتر از بدن قرار دهد. این کار می تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.

در صورت ابتلا به تب شدید و یا دردی زیاد در مچ پا و یا عضله پشت ساق، باید این موضوع با پزشک در میان گذاشته شود. پس از جراحی فرد به استفاده از عصای زیر بغل نیاز خواهد داشت. این عصا به فرد کمک می کند تا از وزن قرار گرفته بر روی پای خود کاهش دهد.

در حدود ۱۰-۱۴ روز پس از جراحی، فرد باید جهت خارج کردن بخیه ها از پا به پزشک مراجعه کند. امکان دارد، در این هنگام پزشک آتل یا گچ پای بیمار را تعویض کند. در این صورت، فرد باید جهت خشک نگه داشتن گچ از تمامی توصیه ها پیروی کند. در غیر اینصورت، پزشک می تواند به جای آتل یک  air cast به او بدهد.

پزشک در ارتباط با هنگامی که فرد می تواند وزنی را بر روی پای خود قرار دهد، توصیه هایی را به او ارائه می کند. او چگونگی تقویت مچ پا و عضلات پا را در حین بهبودی به بیمار آموزش خواهد داد.

امکان دارد فرد جهت کمک به دوره بهبود خود به فیزیوتراپی نیاز داشته باشد. باید در ارتباط با پیروی از تمامی توصیه های پزشک درباره داروها، مراقبت از زخم و ورزش ها اطمینان بدست آورد. این کار به موفقیت آمیز بودن جراحی کمک می کند.

مطلب مرتبط: مراقبت بعد از عمل تاندون آشیل

مدت استراحت بعد از عمل تاندون آشیل

به طور کلی اکثر بیماران بعد از ۴ تا ۶ هفته می توانند دوباره راه بروند، بعد از ۸ هفته عضلات تقویت شده و پس از ۳ ماه می توانند به تمرین بپردازند. اغلب ورزشکاران حرفه ای تا ۶ ماه نمی توانند به فعالیت حرفه ای خود باز گردند تا به صورت کامل دوران نقاهت آنها طی شود.

دکتر رضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فوق تخصص جراحی مچ پا در تهران