شکستگی لیسفرانک وقتی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های میانه‌ی پا شکسته شده و یا رباطی که مربوط به قسمت میانی پا است، پاره شود. این آسیب دیدگی می‌تواند ساده، یا شدید بوده و شامل بسیاری از استخوان‌ها و مفاصل قسمت میدفوت باشد.
شکستگی لیسفرانک در بیشتر مواقع – مخصوصاً اگر این آسیب دیدگی در اثر پیچ خوردن پا و افتادن باشد- با پیچ خوردگی ساده اشتباه گرفته میشود. در هر صورت ما باید بدانیم شکستگی لیسفرانک، یک پیچ خوردگی ساده نیست که “خود به خود” درمان شود، و در واقع یک آسیب دیدگی جدی است که چندین ماه طول میکشد تا بهبود یابد، و برای درمان آن به جراحی نیاز دارید.
آسیب دیدگی میانه پا یا مفصل لیسفرانک
میدفوت قسمتی از پا است که بین پاشنه و مچ پا از یک طرف و استخوان‌های کف پا از طرف دیگر قرار گرفته است. در این محل دسته‌ای از استخوان‌های کوچک قرار گرفته‌اند. این استخوان‌ها توسط بافت‌های همبند (رباط‌ها) در عرض و کف پا نگه داشته می‌شوند. هیچ رباطی دو متاتارس اول و دوم را در کنار هم نگه نمی‌دارد، به همین علت، افتادن، می‌تواند باعث شکستن یا جا به جا شدن (در رفتن) این استخوان‌ها شود.
میدفوت، قسمت مرکزی و کلیدی قوس پا، در حین راه رفتن (گام برداشتن) است. در واقع در حین راه رفتن، میدفوت، نیروهای تولید شده در ساق پا را به قسمت جلوی پا منتقل می‌کند.
به مفصل ترکیبی میدفوت، لیسفرانک نیز می‌گویند. این نام، برگرفته از نام جراح فرانسوی Jacques Lisfranc de St. Martin است، که در سال ۱۸۰۰ میلادی، در ارتش ناپلئون خدمت می‌کرد.
شکستگی لیسفرانک چگونه رخ می دهد؟
میدفوت، در اثر شکسته شدن استخوان (شکستگی) و یا پاره شدن رباط (پارگی)، ممکن است صدمه ببیند. این صدمه می‌تواند ساده باشد و یک مفصل را درگیر کند، یا می‌تواند پیچیده باشد که شامل آسیب دیدگی و شکستگی چند مفصل یا استخوان باشد.
آسیب دیدگی لیسفرانک، به غضروف مفاصل میدفوت آسیب می‌رساند. غضروف، قسمت انتهایی استخوان‌های مفاصل است. اگر آسیب دیدگی‌های شدید با جراحی درمان نشود، به علت آسیب دیدن غضروف و فشار زیاد به مفاصل، باعث شکستگی استخوان‌ها و آرتروز خواهد شد. حتی اگر جراحی لیسفرانک شما موفقیت آمیز باشد، باز هم احتمال ابتلا به آرتروز وجود دارد.
دلایل شکستگی لیسفرانک
گاهی این آسیب دیدگی می‌تواند به علت یک پیچ خوردگی ساده باشد. که به اصطلاح، یک صدمه با شدت کم است، و معمولاً در ورزش فوتبال، برای بازیکنان اتفاق می‌افتد. اغلب در فوتبال اتفاق می‌افتد که بازیکنی روی پای خود سر بخورد.
آسیب‌های شدیدتر در اثر ضربه‌ی مستقیم، مثل زمین خوردن از ارتفاع اتفاق می‌افتد و به آنها، صدمه با شدت زیاد گفته شده و می‌تواند باعث شکستگی و در رفتن چندین مفصل شود.
علائم آسیب دیدگی لیسفرانک
شایع‌ترین علائم آسیب دیدگی لیسفرانک به صورت زیر است:
- روی پا، ممکن است متورم و دردناک شود.
- مشاهده‌ی کبودی در قسمت بالا و پایین پا
- کبودی در کف پا، یکی از علائم اصلی لیسفرانک است.
- احساس درد در پای آسیب دیده، در حال ایستادن، راه رفتن و هر فشاری که روی آن ایجاد شود.
- شدت درد ممکن است آنقدر زیاد باشد که به عصا احتیاج داشته باشید.
تست پزشکی و معاینات فیزیکی لازم
پزشک پس از اینکه با شما در مورد علائم و نگرانی‌هایتان صحبت کرد، پا و مچ پای شما را معاینه می‌کند. اگرچه برخی از تست‌های فیزیکی که دکتر انجام می‌دهد، ممکن است دردناک باشد، اما هیچ کدام از آنها باعث بدتر شدن آسیب دیدگی نمی‌شود.
موارد خاصی که پزشک مورد بررسی قرار می‌دهد:
- کبودی در پایین پای شما. این نشان دهنده پارگی کامل رباط‌های یا شکستگی میدفوت است.
- حساسیت به فشار (لمس) در امتداد میدفوت.
- احساس درد در حین تست فشار روی میدفوت. پزشک ممکن است پاشنه شما را بگیرد و قسمت جلوی پای شما را بچرخاند تا مشخص شود آیا در قسمت میدفوت درد وجود دارد یا خیر. پایی که آسیب ندیده است، با این عمل نباید احساس درد داشته باشد.
- درد با تست “نوک پنجه”. پزشک ممکن است انگشتان شما را گرفته و آنها را به بالا و پایین حرکت دهد، تا بفهمد این عمل، برای شما دردناک است یا خیر. در این تست، با ایجاد فشار روی میدفوت، در صورت آسیب دیدگی، شما احساس درد می‌کنید.
- بالا آوردن پاشنه‌ی یک پا. پزشک ممکن است از شما بخواهد که روی یک پا بایستید و روی “نوک انگشتان پا” بالا بیایید. این تست، فشار قابل توجهی را در میدفوت ایجاد می‌کند و اگر آسیب دیدگی سطحی باشد مشکلی ایجاد نکرده و به روند تشخیص کمک می‌کند. در این تست هم شما نباید در پایی که آسیب ندیده است، احساس درد کنید.
عکس‌برداری های ضروری در تشخیص شکستگی لیسفرانک
سایر آزمایشاتی که ممکن است پزشک برای تأیید تشخیص بیماری شما انجام دهد شامل موارد زیر است:
رادیوگرافی ساده
استخوان‌های شکسته (شکستگی) و موقعیت استخوان‌ها در عکس اشعه ایکس قابل مشاهده است. با اشعه ایکس می‌توان تراز مفصل لیسفرانک را نیز نشان داد. هرگونه تغییر در مفصل طبیعی ممکن است آسیب به رباط‌ها را نشان دهد.
اگر آسیب دیدگی پس از پیچ خوردگی پا اتفاق افتاده باشد (آسیب دیدگی کم انرژی)، پزشک ممکن است درخواست کند که بیمار به صورت ایستاده، تست اشعه ایکس را انجام دهد. در این حالت، اگر احتمال شکستگی استخوان کم باشد، پزشک پارگی رباط را بررسی می‌کند. این تست اشعه ایکس در حالت ایستاده (تحمل وزن)، در صورت صدمه‌ی جزئی، باعث بدتر شدن آسیب دیدگی نخواهد شد. گاهی اوقات، پزشک ممکن است برای مقایسه‌ی مفاصل، برای پای سالم شما هم تست اشعه ایکس بنویسد.
(MRI)
این تست می‌تواند تصاویر بهتری از بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها به ما بدهد، اما این آزمایش برای تشخیص شکستگی لیسفرانک ضروری نیست، و ممکن است در مواردی که پزشک در تشخیص شک داشته باشد، این اسکن را تجویز کند.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
این اسکن‌ها، نسبت به اشعه ایکس، جزئیات بیشتری مثل عکس‌های سطح مقطع پا را نشان می‌دهند. این آزمایش هم برای تشخیص آسیب دیدگی لیسفرانک ضروری نیست، اما از آنجا که سی تی اسکن به ارزیابی دقیق میزان آسیب دیدگی و تعداد مفاصل آسیب دیده کمک می‌کند، ممکن است توسط یک جراح، برای کمک به برنامه‌ریزی جراحی تجویز شود.
درمان آسیب دیدگی لیسفرانک
درمان آسیب دیدگی لیسفرانک بستگی به شدت آسیب دیدگی دارد.
درمان غیرجراحی
درمان غیر جراحی برای زمانیست که هیچ شکستگی یا در رفتگی در مفصل وجود نداشته باشد. این برنامه شامل گچ گرفتن یا پوشیدن کفش مخصوص برای تحمل وزن بدن، به مدت ۶ هفته است. شما باید در طول این مدت مراقب باشید که سنگینی وزن را روی پای آسیب دیده قرار ندهید، زیرا این امر باعث ایجاد فشار در اثر وزن، بر روی گچ شده و در نهایت موجب آسیب دیدگی و یا آرتروز میشود.
پزشک شما، برای اطمینان از بهبودی پای شما، در طول درمان چندین بار اسکن با اشعه ایکس انجام می‌دهد، اگر در طی این بررسی‌ها، در استخوان‌های مفصل آسیب دیده، جابجایی مشاهده شد، برای قرار دادن مجدد استخوان‌ها در جای خود نیاز به جراحی است.
درمان جراحی
برای همه آسیب‌هایی که با شکستگی در استخوان های میدفوتبه همراه نیمه دررفتگی یا دررفتگی کامل در مفاصل آن همراهند جراحی توصیه میشود. هدف از درمان جراحی، قرار دادن مفاصل در جای درست آنها، و بازگرداندن استخوان‌های شکسته (شکستگی) به پوزیشن طبیعی است.
تثبیت داخلی. در این روش، استخوان‌ها به درستی، با استفاده از پلاک یا پیچ، سر جایشان قرار می‌گیرند. از آنجا که پلاک‌ها یا پیچ‌ها در مفاصلی قرار می‌گیرند که در حالت عادی نیاز به حرکت دارند، ممکن است بعضی از آنها، یا تمام این سخت افزارها بعد از عمل برداشته شوند. این تاریخ ممکن است به تشخیص جراح، از ۳ تا ۵ ماه پس از جراحی متغیر باشد.
گاهی اوقات، ممکن است یک سخت افزار، قبل از برداشته شدن، بشکند. این شکستگی در اثر حرکت استخوان‌ها و فرسایش فلز اتفاق می‌افتد و یک پدیده‌ی غیر طبیعی نیست. با این حال، حتی با وجود این اتفاقات، در اکثر مواقع جراحی موفقیت آمیز خواهد بود.
بعضی از ورزشکاران پس از این آسیب دیدگی‌ها هرگز به سطح اولیه ورزش حرفه‌ای خود برنمی‌گردند. با وجود کاهش زیاد آسیب دیدگی و جراحی عالی، ممکن است بیمار بعدها به علت آسیب به غضروف، به آرتروز مبتلا شود، و به علت دردهای مزمن به درمان جراحی و فیوژن احتیاج داشته باشد.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران
برای پرسش از دکتر، روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.
Fatemeh
سه شنبه ۲۰ شهریور ۳( 3 ماه پیش)
تعداد بازدید: 87
مشاهده پرسش
