شکستگی پایلون به نوعی از شکستگی گفته می شود که در انتهای استخوان درشت نی بروز داده و سطح حامل وزن در مفصل مچ پا را درگیر می کند. در این نوع آسیب، دیگر استخوان پا یعنی نازک نی نیز به طور شایعی می شکند. شکستگی پایلون معمولا در اثر رویداد های پر آسیبی همچون سانحه رانندگی یا سقوط از ارتفاع زیاد رخ می دهد.
شکستگی پایلون در مچ پا
شکستگی های پایلون اغلب آسیب های شدیدی هستند که می توانند مفصل مچ پا را به طور دائم تحت تاثیر قرار دهند. پایلون معادل فرانسوی کلمه ((هاون)) است که وسیله ای برای خرد کردن مواد غذایی به شمار می رود. در بسیاری از شکستگی های پایلون، استخوان در اثر انرژی بالای وارد شده خرد یا به چندین قسمت تقسیم شود.
در اغلب این شکستگی ها جهت بازگرداندن استخوان آسیب دیده به حالت طبیعی به جراحی نیاز است. به دلیل شدت بالای نیروی عامل شکستگی پایلون، بیماران به آسیب های دیگری نیز دچار خواهند شد که نیازمند درمان هستند.
آناتومی استخوان ساق پا
دو استخوان ساق پا شامل درشت نی (تیبیا) و نازک نی (فیبولا) هستند. استخوان تالوس یک استخوان کوچک است که نقش یک لولا را در میان این دو ایفا می کند. این سه استخوان با یکدیگر مفصل مچ پا را تشکیل می دهند.
شکستگی های پایلون متغییر بوده و استخوان درشت نی می تواند از یک یا چند ناحیه شکسته شود. شدت آسیب وارد شده به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- تعداد شکستگی ها
- مقدار و اندازه قطعات استخوانی
- تعداد قطعات جا به جا شده از محل طبیعی
در برخی موارد، انتها های شکسته شده معمولا به درستی در کنار هم چیده می شوند. در شکستگی های شدید تر ممکن است فاصله بزرگی بین قطعات شکسته شده به وجود آمده یا بر روی هم قرار گیرند.
آسیب به بافت های نرم مجاور همچون عضله، تاندون یا پوست
در صورتی که استخوان شکسته شده از پوست خارج شده یا زخم تا به بافت استخوانی نفوذ کند، آن زخم با نام شکستگی باز یا کمپلکس شناخته می شود.
علت ایجاد شکستگی پایلون
شکستگی های پایلون اغلب اوقات در اثر آسیب های پر انرژی همچون سانحه رانندگی، سقوط از ارتفاع زیاد یا حادثه اسکی سواری بروز می کنند. از زمان جای گذاری کیسه های هوا در وسایل نقلیه آمار شکستگی های پایلون افزایش یافته است.
کیسه های هوا با این که جان بسیاری از افراد را در سوانح رانندگی پر سرعت نجات می دهند اما از پا ها محافظت نکرده و شکستگی پایلون به طور متداول اتفاق می افتد.
علائم شکستگی انتهای پایینی ساق، پایلون
بیماران مبتلا به شکستگی پایلون معمولا دردی شدید و فوری را تجربه می کنند. از دیگر علائم این شکستگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تورم
- کبودی
- حساسیت به لمس
- عدم توانایی تحمل وزن بر پای آسیب دیده
- بد شکلی استخوان و مچ پا
پزشک چگونه شکستگی پایلون را تشخیص می دهد؟
معاینه اورژانسی
بیماران مبتلا به شکستگی های شدید به دلیل شدت علائم خود تقریبا همیشه به اورژانس بیمارستان ها منتقل می شوند. این بیماران ممکن است در دیگر نواحی همچون سر، سینه، شکم یا پا ها نیز به آسیب های دیگر مبتلا شده باشند.
معاینه فیزیکی
پزشک پس از بررسی علائم و سابقه پزشکی یک معاینه دقیق به شرح زیر از بیمار انجام خواهد داد:
✔ بررسی اندام تحتانی و مچ پا و جستجوی زخم های احتمالی ناشی از آسیب
✔ فشار بر نواحی مختلف پا جهت سنجش واکنش بیمار به درد
✔ بررسی توانایی حرکت دادن انگشتان و وجود احساس در پا ها: در برخی موارد، اعصاب نیز همچون استخوان ها دچار آسیب می شوند.
✔ بررسی نواحی دارای نبض در پا جهت کسب اطمینان از جریان خون مناسب رونده به پا و مچ آن
✔ بررسی پا و مچ از نظر ابتلا به تورم: میزان تورم نیاز و زمان جراحی را تعیین می کند.
✔ تعیین وجود آسیب های دیگر با معاینه کردن دیگر نواحی بدن
در صورت احساس درد در دیگر نواحی بدن، در میان گذاشتن این موضوع با پزشک بسیار اهمیت دارد.
درمان شکستگی های پایلون
بسیاری از شکستگی های پایلون نیازمند جراحی هستند اما در موارد نادر برخی از موارد را می توان به صورت غیر جراحی درمان کرد. توصیه انجام جراحی به شدت شکستگی و جا به جایی قطعات استخوانی بستگی دارد.
درمان غیر جراحی
درمان غیر جراحی می تواند برای شکستگی های پایداری توصیه شود که قطعات استخوانی جا به جا نشده یا مقدار جا به جایی آن اندک است. همچنین امکان دارد این درمان برای بیماران فاقد توانایی راه رفتن یا تحمل جراحی توصیه شود.
درمان های غیر جراحی می توانند شامل گزینه های زیر باشند:
قالب و گچ گیری
در اغلب موارد، پزشک ابتدا جهت ثابت نگه داشتن مچ پا یک قالب را برای بیمار تجویز کرده و پس از فروکش شدن تورم آن را با یک قالب گچی کوتاه عوض می کند. قالب گچی جهت ارائه بهترین حمایت باید به درستی هم اندازه مچ پا باشد. به همین دلیل، همگام با کاهش تورم ممکن است به تعویض چند باره قالب نیاز باشد.
درمان جراحی
جراحی معمولا برای شکستگی های ناپایدار توصیه می شود که در آن قطعات استخوانی از جای خود جا به جا شده اند.
جا اندازی باز با فیکساسیون (ثابت سازی) داخلی
در طول این فرایند، قطعات استخوانی جا به جا شده ابتدا در محل طبیعی خود قرار گرفته و سپس به وسیله پیچ ها و صفحات فلزی (پلاک) به سطوح خارجی استخوان متصل می شوند.
زمان بندی جراحی
در صورت ابتلا به تاول یا تورم قابل توجه، پزشک باید جراحی را تا زمان فروکش شدن تورم به تاخیر اندازد. انجام زود هنگام جراحی خطر ابتلا به عفونت یا مشکلات مرتبط با برش جراحی را افزایش می دهد. بسته به مدت زمان فروکش شدن تورم جراحی ممکن است به مدت ۲ هفته یا بیشتر به تاخیر افتد. پزشک ممکن است تا فرا رسیدن زمان جراحی مچ پا را با آتل ثابت نگه دارد.
فیکساسیون خارجی
پزشک می تواند جهت ثابت سازی شکستگی پایلون در مچ پا تا زمان فرا رسیدن زمان جراحی از یک فیکساتور خارجی استفاده کند.
مراقبت های بعد از عمل جراحی
مدیریت درد
درد بخشی طبیعی از فرایند التیام بوده و بیمار پس از جراحی مقداری از آن را تجربه خواهد کرد. پزشک و پرستاران برای کمک به بهبود هر چه سریع تر جهت تسکین درد بیمار تلاش می کنند.
بهبود اولیه
افراد پس از ۲ تا ۶ هفته شروع به حرکت دادن مچ پا می کنند. زمان حرکت دادن پا به نظر پزشک، نوع شکستگی و درمان به کار رفته بستگی دارد. در صورت داشتن یک فیکساتور خارجی، فرد تا پس از خارج کردن آن توانایی حرکت دادن پای خود را نخواهد داشت.
فیزیوتراپی
پس از کسب توانایی حرکت دادن مچ پا، پزشک یک آتل قابل برداشته شدن یا ایرکست را تجویز می کند تا فرد بتواند فیزیوتراپی خود را شروع کند. تمرینات اختصاصی به بهبود دامنه ی حرکتی مچ پا کمک می کنند. تمرینات تقویت کننده عضلات حمایتی نیز در هفته ۶ ام پس از جراحی اضافه می شوند.
از آن جایی که مچ پا می تواند تا حداکثر ۲ سال به التیام خود ادامه دهد، ادامه تمرینات حتی پس از اتمام دوره فیزیوتراپی اهمیت دارد.
عوارض شکستگی خرد شده مچ پا
عفونت
با به تاخیر انداختن جراحی در برخی آسیب های شدید، پزشکان به کاهش خطر عفونت و مشکلات زخم کمک می کنند. عفونت های خفیف را می توان با مصرف آنتی بیوتیک و تعویض پانسمان زخم درمان کرد. عفونت های شدید تر ممکن است نیازمند مصرف چند هفته آنتی بیوتیک های درون وریدی باشند. در برخی موارد، جراحی می تواند جهت رفع عفونت ضروری باشد. در موارد بسیار نادر، عفونت درمان نشده و قطع عضو مورد نیاز خواهد بود.
خشکی
خشکی مفصل پس از شکستگی پایلون بسیار رایج است. در اغلب موارد، مچ پا همچون گذشته نخواهد شد. برای مثال، ممکن است از این به بعد بالا رفتن از پله ها و خم کردن پا به آسانی گذشته نباشد.
آرتروز ثانوی به صدمه
نوعی از التهاب مفصلی است که پس از یک آسیب ایجاد می شود. حتی پس از التیام طبیعی استخوان، ممکن است غضروف محافظ آن آسیب دیده و با گذشت زمان به درد و خشکی مفصل منجر شود.
جوش نخوردن استخوان
در صورتی که شکستگی به درستی التیام نیابد، ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد. فرایند های ترمیم جوش نخوردن معمولا شامل جای گذاری پیوند استخوان در شکستگی می شوند. این پیوند استخوانی می تواند از خود فرد یا به صورت آماده شده باشد. گاهی اوقات به صفحه (پلاک) یا پیچ های جدید نیز نیاز است.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران