این نوشتار در رابطه با دردی است که مربوط به قسمت جلو و مرکزی زانو میشود. دردی که مربوط به استخوان فوقانی در زیر مفصل زانو است، یک وضعیت متفاوت دیگر است که بعداً در مبحث مربوط به بیماری Osgood-Schlatter مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نوجوانان و یا بزرگسالانی که ورزشکاران هستند و از نظر جسمانی وضعیت فعالی دارند، معمولاً در قسمت جلو و مرکز زانوی خود دردی را احساس میکنند؛ به این وضعیت درد قدامی زانو گفته میشود.
اصولاً ورزشکاران دختر به این درد مبتلا خواهند شد. نمیتوان گفت این درد به دلیل ناهنجاریهای جسمی به وجود میآید، بلکه در اثر تمرینات بیش از حد ورزشی مانند تمرینات کششی، این درد حاصل میشود. در خیلی از موارد تنها استراحت کردن و مصرف داروهایی ساده میتواند درد را تسکین داده و درمان نماید و فرد دوباره به انجام ورزش مورد علاقه خود مشغول شود. در ادامه با ما باشید تا بیشتر این موضوع را بررسی کنیم.

میتوان گفت زانو بزرگترین و محکمترین مفصل در بدن شما است. این مفصل از یک طرف به استخوان انتهایی ران و از طرف دیگر به انتهای استخوان فوقانی زانو وصل شده است. استخوانها در این قسمت با غضروف مفصلی پوشیده شدهاند. این غضروف مادهای صاف و لغزنده است که از استخوانها در هنگام خم و راست شدن زانو محافظت میکند.
رابطها و تاندونها از طریق زانو میتوانند استخوانهای ران را به استخوانهای ساق پا متصل کنند. در قسمت زانو چهار رباط وجود دارد که مانند طنابهایی محکم عمل کرده و استخوانها را به هم دیگر متصل میکنند.
عضلات نیز توسط همین تاندونها به استخوانها متصل میشوند. در چهار سر ران، تاندونی وجود دارد که عضلات جلو ران را به کاسه زانو متصل خواهد کرد. این تاندون که کشکک زانو نامیده میشود، از کشیدگی کاسه زانو تا استخوان آن است.
علت به وجود آمدن درد قدام زانو چیست؟
در بسیاری از موارد، شاید مشکل باشد که تشخیص داد درد قدام زانو دقیقاً به چه علت به وجود آمده است. آناتومی مفصل زانو با این که بسیار پیچیده است و به پای شما امکان خم و راست شدن را میدهد و این درحالی است که بارهای سنگین به طور مداوم به آن وارد میشود، نسبت به مشکلات کوچکی همچون فعالیتها و تمرینات ورزشی و یا وارد کردن نیروی مداوم بیش از حد به آن، دچار آسیب میشود.

به عنوان مثال، اگر در عضلات چهار سر ران در قسمت جلوی ران، ضعفی وجود داشته باشد، ممکن است منجر به درد جلوی زانو شود. عضلات چهار سر ران، زانو را از قسمت پشت در یک شیار در انتهای استخوان ران، نگه میدارند. حال اگر این عضلات ضعیف باشند، قرار گیری کاسه زانو در شیار گفته شده به درستی انجام نمیشود و فشار زیادی بر روی تاندونها میآید. این ضعف باعث التهاب مفصلها و یا تحریک پوشش غضروف در قسمت زانو خواهد شد.
عوامل دیگری نیز وجود دارد که ممکن است در درد قدام زانو در نوجوانان نقش داشته باشد که عبارتند از:
- عدم تعادل عضلات ران (عضلات چهار سر ران و عضلات پشت آن) که از مفصل زانو حمایت میکنند.
- عضلات چهار سر ران و عضلات قسمت پشت آن
- تراز نبودن پاها بین باسن و مچ پا
- استفاده از فنون یا تجهیزات نامناسب آموزش ورزشی
- کفش و یا سطح نامناسب
- تمرینات ورزشی مفرط و یا انجام تمرین نامناسب
علائم درد قدام زانو
از شایعترین علائمی که درد قدام زانو دارد، همین درد مبهم و در بعضی مواقع خیلی شدیدی است که در ناحیه زانو به تدریج شروع میشود. سایر علائم شایع عبارتند از:
- ایجاد صدا و ترک در زانو در هنگام بالا آمدن از پلهها و یا استادن و راه رفتن پس از نشستنهای طولانی مدت.
- درد در شب هنگام
- احساس درد شدید در هنگام انجام فعالیتهایی مانند تمرینات ورزشی، بلندکردن وزنه، دویدن، پریدن و یا سایر ورزشها.
- احساس درد در هنگام تغییر سطح فعالیتهای ورزشی و یا استفاده از تجهیزات.
سندرم درد قدامی زانو در نوجوان معمولاً باعث ایجاد تورم در اطراف زانو نخواهد شد. علائمی دیگر مانند قفل کردن، ضربه محکم خوردن و یا کلیک کردن آن نیز غیر معمول بوده و همهی آنها نشان از مشکلات مکانیکی در زانو خواهند داشت. در نتیجه باید در صورت بروز هر کدام از این علائم حتماً به پزشک مراجعه کرد.

مراحل معاینه زانو توسط پزشک
اگر درد در ناحیه زانو از بین نرفت و در فعالیتهای شما اختلال ایجاد کرد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
معاینههای فیزیکی
پزشک شما با معاینه زانو و مشاهده حرکاتی مانند راه رفتن، نشستن و دراز کشیدن شما، میتواند علت درد در ناحیه زانو را تشخیص دهد.
در طول معاینه فیزیکی همچنین پزشک شما موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- تراز بودن ساق پا و موقعیت کاسه زانو
- ثبات زانو، چرخش مفصل ران و دامنه حرکت زانوها و پهلوها
- بررسی حساسیت کاسه زانو به درد
- اتصال عضلات ران به کاسه زانو
- قدرت، انعطاف پذیری، استحکام، مقاومت و دور عضلات جلوی ران (عضلات چهار سر) و عضلات پشت ران (همسترینگ)
- سفتی پاشنه پا و انعطاف پذیری پاها

تستهایی که برای معاینه باید انجام شود
اشعه ایکس
اشعه ایکس ساده میتواند تصاویری را از ساختارهای متراکم استخوانها ارائه دهد. پزشک با کمک اشعه ایکس میتواند بررسی کند که آیا در شکل و موقعیت کاسه زانو مشکلی ایجاد شده است یا نه. ممکن است از شما خواسته شود که از هر دو پایتان تصویربرداری شود تا بتوان تفاوت بین آنها را بررسی کرد.
تصویربرداری مغناطیسی (MRI)
این نوع از تصویربرداری میتواند تصاویر بهتری از بافتهای نرم اطراف زانوی شما تولید کند. تصویربرداری مغناطیسی وقتی تجویز میشود که علائم درد در شما شدیدتر شده و بهبود نیابد. MRI به پزشک شما کمک خواهد کرد تا در صورت وجود مشکلات داخلی در مفصل زانو شما مانند آسیب دیدگی غضروفها و یا رباطها، از آنها با خبر شده و درمان را آغاز کند.

درمان درد قدامی زانو
شما به راحتی میتوانید با ایجاد تغییراتی ساده، درد قدامی زانو خود را درمان کنید.
ایجاد تغییرات در فعالیتهای خود
سعی کنید تا زمانی که درد شما کاملاً برطرف نشده است، روال تمرینات ورزشی خود را تغییر دهید. این بدان معنی خواهد بود که شما باید تلاش کنید تا به فعالیتهایی که فشار کمتری بر روی زانوهای شما خواهند داشت، روی آورید. شنا و دوچرخه سواری نمونههایی از این تمرینات هستند. شما با کاهش وزن نیز میتوانید در کم کردن این درد تأثیرگذار باشید.
در بعضی از مواقع برخی از تکنیکها در فعالیتهای ورزشی نیز ممکن است منجر به درد در این قسمت شود. بهتر است در این زمینه با مربی ورزشی خود مشورت کنید تا از انجام دادن صحیح تکنیک ورزشی خود مطمئن شوید.
دویدن و سایر فعالیتهای ورزشی که دارای تأثیر بالاتری هستند را به تدریج از سر بگیرید.
تمرینات فیزیوتراپی
تمریناتی خاص میتواند به شما کمک کند تا دامنه حرکت، قدرت و استقامت خود را بهبود ببخشید. تمرکز بر کشش و تقویت عضلات چهار سر ران در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند زیرا این عضلات ثبات دهنده اصلی در ناحیه زانو محسوب میشوند. پزشک شما ممکن است تمریناتی را برای شما تجویز کند و یا به شما توصیه نماید که به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید. تمرینات فیزیوتراپی میتوانند برای بهبود انعطاف پذیری و قدرت عضله ران، برنامههای ورزشی مفیدی به حساب آیند.

رعایت برنامه ورزشی درمانی و ورزش برای نرمی کشکک زانو تا زمانی که پزشک یا فیزیوتراپیست تجویز میکند بسیار مهم است. درد قدام زانو میتواند در اثر تکمیل نکردن دوره درمان، دوباره به سراغ شما بیاید.
یخ درمانی
استفاده از یخ بعد از فعالیت بدنی ممکن است برخی از دردها را برطرف کند. یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید. از کیسه یخ استفاده کنید و یا اینکه حوله و یا پلاستیک به دور یخ بپیچید. هر بار حدود ۲۰ دقیقه یخ را روی زانوی خود قرار دهید.
کفشها و پابندهای طبی
پزشک شما ممکن است انواع زانو بند، پا بند و یا کفشهای طبی را برای شما تجویز کند. این کفشها و یا کفیهای طبی، تکیه گاههایی نرم هستند که میتوانند از ایجاد درد و خستگی جلوگیری کنند. تمامی این وسایل در داروخانهها قابل دسترسی خواهند بود. نکته مهم دیگر این که حتماً توجه داشته باشید که کفشهای ورزشی شما از کیفیت بالایی برخوردار بوده و پشتیبانی خیلی خوبی از پاها و زانوهای شما به عمل آورند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن ممکن است به تسکین درد شما کمک کنند. این داروها را همیشه همراه با مقداری غذا مصرف کنید تا از اثرات جانبی احتمالی آنها مانند ناراحتی معده جلوگیری نمایید. اگر NSAIDها باعث تسکین ناراحتی نشدند، برای بررسی دقیقتر حتماً با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.

جلوگیری از درد قدامی زانو
درد قدامی زانو در نوجوان معمولاً با اقدامات ساده کاملاً برطرف خواهد شد. اما اگر تمرینات لازم را انجام ندهید، ممکن است این درد شدیدتر شود. یادتان باشد که همواره، حفظ حالت دهی مناسب ماهیچههای اطراف زانو، به ویژه عضلات چهار سر ران و عضلات همستر از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
اقدامات دیگری وجود دارد که میتوانید برای جلوگیری از تشدید شدن درد قدامی زانو انجام دهید. آنها عبارتند از:
- پوشیدن کفش متناسب با فعالیتهای خود.
- گرم کردن کامل بدن خود قبل از فعالیتهای ورزشی.
- قرار دادن حرکات کششی در برنامه، گرم کردن بدن خود و همچنین انجام این حرکات بعد از تمرینات.
- کاهش هرگونه فعالیتی که در گذشته به زانوهای شما آسیب زده است.
- سبکتر کردن تمرینات و فعالیتهایی که در مسابقات انجام میدهید.
آن چه در این جا بدان پرداختیم بررسی و تحلیل درد قدام زانو در نوجوانان و بزرگسالان بود. دلایل به وجود آمدن آن را تحلیل کرده و راههای درمان و بهبودی را نیز ذکر کردیم.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران