افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دچار دردهای مزمن و سراسری عضلات و مفاصل می شوند. از علائم دیگر این بیماری می توان به خستگی شدید و مشکلات حافظه اشاره کرد. علت فیبرومیالژیا ناشناخته بوده و تا کنون هیچ درمان قطعی برای آن شناخته نشده است. اغلب افراد مبتلا به این بیماری با انجام اقداماتی مثل کاهش استرس، بهبود خواب، ورزش و تغذیه سالم می توانند بیماری خود را کنترل کنند. برخی از داروها نیز به بهبود علائم این بیماری کمک می کنند.
فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا یک بیماری مزمن و طولانی مدت است. این بیماری منجر به درد سراسری عضلات، درد مفاصل و خستگی مفرط می شود. دردهای ناشی از فیبرومیالژیا ممکن است گذرا باشند (بیایند و بروند). هیچ علت شناخته شده ای برای این بیماری وجود ندارد؛ اما پزشکان معتقد اند که عواملی مانند استرس و ژنتیک ممکن است تأثیرگذار باشد. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، این بیماری درمانی ندارد، اما بیماران می توانند به کمک داروها، تغییر سبک زندگی و سایر روش های درمانی علائم خود را بهبود ببخشند.
چه کسانی مستعد ابتلا به فیبرومیالژیا هستند؟
فیبرومیالژیا ممکن است در هر فرد با هر سنی (حتی کودکان) اتفاق بیفتد. تحقیقات نشان داده است که زنان، دو برابر مردان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. علائم فیبرومیالژیا معمولاً در دوران میانسالی خود را نشان می دهد. بیش ۲۰ درصد بیمارانی که از سایر اختلالات مزمن مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و سارکوئیدوز رنج می برند، ممکن است مبتلا به فیبرومیالژیا نیز باشند.
علت ابتلا به فیبرومیالژیا چیست؟
از نظر پزشکان و متخصصان علت فیبرومیالژیا ناشناخته است. گاهی اوقات فیبرومیالژیا در یک خانواده دیده می شود و عوامل ارثی و ژنتیکی می تواند در ابتلا به این بیماری دخیل باشد. برخی از شرایطی که به اعتقاد پزشکان می تواند باعث ایجاد علائم فیبرومیالژیا شوند عبارتند از:
- عوامل استرس زا مانند: نارس به دنیا آمدن در زمان تولد، برخی از اتفاقاتی که آسیب روحی شدید به بیمار وارد می کنند مانند تعرض و سوء استفاده ی جنسی، تصادف.
- برخی از مشکلات پزشکی و بیماری ها مانند: عفونت های ویروسی یا سایر بیماری ها
- اضطراب، افسردگی، سایر اختلالات خلقی، PTSD
- بد خوابیدن
- ورزش نکردن
علائم فیبرومیالژیا چیست؟
درد گسترده ی عضلانی و مفصلی در کنار خستگی و مشکلات خواب علائم اصلی فیبرومیالژیا را تشکیل می دهند. علائم فیبرومیالژیا در افراد مختلف، متفاوت می باشد. به این معنی که روی بیماران مختلف خود را در اشکال گوناگونی نشان می دهد. عوارض احتمالی دیگر این بیماری شامل موارد زیر می شود:
- اضطراب و افسردگی
- مشکلات گوارشی شامل اسهال و یبوست
- درد صورت و فک (اختلال تمپروماندیبولار)
- سردرد یا میگرن
- مشکلات حافظه
- گز گز یا بی حسی دست و پا
محرک های حمله ی فیبرومیالژیا
موارد مختلفی می تواند سبب بروز علائم فیبرومیالژیا شود. از مهم تریم محرک های حملات فیبرومیالژیا می توان به شرایط استرس زا اشاره کرد. سایر عوامل محرک عبارتند از:
- تغییرات در برنامه ی روزانه
- تغییرات رژیم غذایی یا رژیم غذایی بد
- تغییر سطوح هورمونی
- بی خوابی
- موارد استرس زا مثل استرس کاری، بیماری یا عاطفی
- تغییرات درمانی
- تغییر در الگوهای خواب (برای مثال شیفت کاری)
- تغییرات آب و هوایی یا دمایی
تشخیص فیبرومیالژیا
هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی فیبرومیالژیا وجود ندارد. تشخیص فیبرومیالژیا یک تشخیص بالینی، بر اساس علائم و معاینه ی جسمانی شما می باشد. پزشک ممکن است به منظور حذف احتمال دلایل دیگر خستگی (مثل کم خونی یا اختلال تیروئید)، یک آزمایش خون ساده برای شما تجویز کند. تشخیص نهایی با توجه به سابقه ی بیماری شما و اعضای خانواده و همچنین، بررسی دقیق علائم انجام می شود.
بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا نسبت به دردهایی که سایر افراد را آزار نمی دهند، حساسیت شدیدی دارند. پزشک، نواحی حساس بدن که حساسیت بالایی به لمس پیدا کرده اند را بررسی می کند. برای تشخیص فیبرومیالژیا، علائمی مثل درد عمومی و خستگی باید برای مدت ۳ ماه در کنار سایر علائمی مثل مشکلات حافظه و تمرکز، مشکلات خواب، علائم افسردگی و زودرنجی در بیمار وجود داشته باشد.
برای درمان فیبرومیالژیا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
پزشک خانوای شما در صورت آشنا بودن با فیبرومیالژیا ممکن است قادر به تشخیص این بیماری باشد. اما بهتر است در صورت داشتن علائمی که به آن اشاره شد، به یک روماتولوژیست مراجعه کنید. روماتولوژیست به متخصصین درمان آرتروز و بیماری های مفصلی، عضلات و بافت های نرم گفته می شود. این متخصصین بیشتر از هر گروه پزشکی دیگری در رابطه با فیبرومیالژیا مطلع می باشند.
پزشک شما پس از تشخیص این بیماری ممکن است به منظور درمان علائم آزاردهنده ی فیبرومیالژیا یا مشکلات همزمان زمینه ای، شما را به یک یا چند مورد از متخصصین زیر ارجاع دهد:
- گزینه های جایگزین درمانی مثل متخصصین طب سوزنی یا ماساژ
- متخصص کایروپراکتیک (کایروپراکتیک زیر شاخه ای از درمان های مکمل بوده و نوعی درمان مشکلات سیستم اسکلتی بدن انسان است)
- متخصص درد
- متخصص تغذیه
- متخصص فیزوتراپی (متخصص درمان و توان بخشی جسمانی)
- روان شناس
- متخصص خواب
کنترل و درمان فیبرومیالژیا چگونه انجام می شود؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، هیچ درمان قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد. استفاده از داروها و تغییرات سبک زندگی می توانند در بهبودی علائم آزاردهنده ی فیبرومیالژیا مؤثر باشند. مانند:
- داروهای ضد افسردگی
- درمان شناختی رفتاری
- ارتقاء عادات خواب
- مسکن های تجویزی یا داروخانه ای
- تکنیک های کنترل استرس
- بدن سازی و ورزش
عوارض فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا خطر جانی ندارد، اما زندگی با خستگی شدید و درد مزمن می تواند بسیار طاقت فرسا باشد. فیبرومیالژیا روی کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته و در صورت عدم درمان این بیماری، فعالیت ها و کارهای روزانه ی شما دشوارتر خواهند شد.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپد، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران