تجربه ی درد کف و مچ پا هم زمان با سیاتیک، امری شایع است. سیاتیک نوعی درد عصبی است که ناحیه ی بین باسن و زانو را تحت تأثیر قرار می دهد. درد عصبی را می توان از سایر انواع درد متمایز کرد زیرا معمولاً ترکیبی از احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی یا سوزش است.
این درد معمولاً در اثر تحریک یا «فشرده شدن» عصب سیاتیک ایجاد می شود. اعصاب سیاتیک، دو تا از بزرگ ترین عصب های بدن انسان هستند که از پایین کمر به سمت هر یک از پاها می روند. حتی ممکن است دردی که در پشت زانوی شما منشعب می شود را احساس کنید.
درد برای همه متفاوت است اما ممکن است شما درد را در هر ناحیه ای با انتهای عصبی که از میان یا نزدیک اعصاب سیاتیک عبور می کند، احساس کنید. برای مثال، شما به احتمال زیاد در یک پای خود درد خواهید داشت اما ممکن است در شرایط نادر در هر دو پا به طور هم زمان نیز درد داشته باشید. تحریک عصبی باعث ناراحتی شدید و عموماً احساس درد می شود.
در برخی موارد، سیاتیک باعث بی حسی یا ضعف عضلانی در ناحیه ای از ساق پا در یک طرف بدن می شود. ممکن است هنگامی که برای مدت طولانی نشسته اید، از پله ها بالا می روید یا خیلی سریع از رختخواب خارج می شوید، علائم آن بدتر شوند.
سیاتیک مچ پا
سیاتیک مچ پا در واقع همان درد در ناحیه ی مچ پا است که در اثر آسیب یا تحریک عصب سیاتیک ایجاد می شود. عصب سیاتیک از پشت لگن نشأت می گیرد و به سمت پاها می رود. همچنین، سیاتیک مزمن دردی است که بیش از شش هفته طول می کشد و در صورتی که علائم آن کمتر از شش هفته بروز پیدا کرده باشند، به عنوان سیاتیک حاد شناخته می شود.
درد سیاتیک مچ پا چگونه به وجود می آید؟
شایع ترین علت سیاتیک مچ پا، بیرون زدگی دیسک است. دیسک مهره ای از کانال نخاعی خارج شده و عصب سیاتیک را تحریک می کند که می تواند باعث بروز علائمی در مچ پا و سایر نواحی در طول مسیر آن شود. بیماری دژنراتیو و فرساینده ی تنگی نخاع نیز می تواند منجر به سیاتیک مچ پا شود. سایر علل نادرتر شامل تروما (ضربه دیدن)، عفونت و تومورها هستند.
علائم سیاتیک مچ پا
علائم مختلفی از سیاتیک مچ پا وجود دارد که به شدت شرایط شما و زمان شروع آن بستگی دارد. علائم احتمالی عبارتند از:
- دردی که به مچ پا می رسد
- احساس سوزن سوزن شدن
- بی حسی
- قسمت های حساس روی پوست (ازدیاد حساسیت)
- ضعف
- احساس تیر کشیدن
در صورت ابتلا به سیاتیک مچ پا چه اقدامی می توان انجام داد؟
اگر فکر می کنید که ممکن است سیاتیک مچ پا داشته باشید، باید در اسرع وقت به متخصص ارتوپد مراجعه نمایید. پزشک می تواند در صورت لزوم برای شما مسکن تجویز کند و ممکن است لازم باشد شما را برای یک سری آزمایش ها از جمله اشعه ی ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن ارجاع دهد. هنگامی که تشخیص دقیقی از وضعیت خود دریافت کردید، مهم است که هر چه زودتر یک برنامه ی فیزیوتراپی مناسب را آغاز کنید.
در صورت ابتلا به سیاتیک مچ پا چه کارهایی را نباید انجام داد؟
به هیچ وجه علائم سیاتیک مچ پا را نادیده نگیرید؛ ممکن است نادیده گرفتن آن باعث آسیب بیشتر شده و توان بخشی شما را به تأخیر بیاندازد.
آیا سیاتیک می تواند علت درد مچ و کف پا باشد؟
بسیاری از مواردی غیر از سیاتیک نیز می توانند باعث درد کف پا و درد مچ پا شوند، احساس درد در این دو قسمت لزوماً به این معنا نیست که سیاتیک دارید. گاهی ممکن است درد کف پا به علت یک شکستگی یا عفونت در کف پا یا مفصل مچ باشد.
یکی دیگر از بیماری هایی که به طور بالقوه می تواند باعث درد کف پا و مچ پا شود، آرتروز است. در صورتی که درد کمر، ساق پا، کف یا مچ پا دارید، حتماً باید از یک متخصص برای بررسی علائم خود کمک بگیرید. فیزیوتراپی می تواند به شما در پیدا کردن علت ریشه ای مشکلتان و درمان آن کمک نماید؛ حتی اگر مشخص شود که علت آن، فشار عصب سیاتیک است.
علاوه بر این ها، توضیح دقیق تر در مورد ارتباط بین سیاتیک و کف و مچ پا این است که از فشردگی اعصاب سیاتیک در قسمت پایین کمر ناشی می شود. تحریک عصبی در این ناحیه ممکن است باعث احساس گزگز بین انگشتان پا یا احساس سوزن سوزن شدن در دو طرف پای شما شود. این نقاط درد جایی هستند که انتهای عصب به سطح پوست نزدیک است.
درد مچ پا به پایین، همیشه ناشی از سیاتیک نیست اما یک علامت شایع در بسیاری از بیماران است. گاهی اوقات تحریک عصب سیاتیک می تواند باعث ایجاد تورم قابل توجهی در ساق پا شود که منجر به افزایش سطح درد و ناراحتی در پاها هنگام راه رفتن یا ایستادن می شود.
علائم درد در پاها و عضله ی ساق پا و همچنین بی حسی یا مورمور شدن پا، باید توسط یک فیزیوتراپیست مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا این علائم می تواند نشانه ای از ابتلا به سیاتیک باشد.
چگونه می توان درد پا و مچ ناشی از سیاتیک را درمان کرد؟
درمان های زیادی برای سیاتیک وجود دارد که به دو دسته تقسیم می شوند:
- درمان غیر جراحی
- درمان با جراحی
درمان های غیر جراحی سیاتیک شامل فیزیوتراپی (موثرترین درمان)، داروهایی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID ها) یا مواد مخدر، تزریقات و استراحت است. این درمان ها اغلب موفقیت آمیز هستند، اما ممکن است برای مدتی تا برطرف شدن کامل علائم، لازم باشد آن ها را ادامه دهید.
عموماً فیزیوتراپیست های باتجربه، درمان های مربوط به جراحی برای سیاتیک را آخرین راه حل می دانند. در مورد سیاتیک، دو گزینه ی اصلی برای مداخله با جراحی وجود دارد:
۱_ میکرودیسککتومی
این جراحی به طور خاص به فتق دیسک مربوط می شود. در طی جراحی، دیسک آسیب دیده به طور جزئی یا کامل برداشته می شود تا فشار روی عصب سیاتیک کاهش یابد. ممکن است جراح نیاز به برداشتن قطعه کوچکی از استخوان نیز داشته باشد.
۲_ لامینکتومی
در طول این جراحی، جراح لامینا (بخش قوسی استخوان های ستون فقرات) را بر می دارد تا فضایی برای اعصاب سیاتیک یا دیگر اعصاب مرتبط ایجاد کند که بدون فشار یا محدودیت از میان آن عبور کنند.
روش جراحی فقط در موارد بسیار نادری که درمان غیر جراحی برای بیماران جواب نمی دهد، توصیه می شود. این بیماران حتی پس از فیزیوتراپی، استراحت و مصرف دارو همچنان دارای بی حسی، درد، ضعف و اختلال حسی قابل توجهی در پاهایشان هستند.
موثرترین راه برای جلوگیری از جراحی برای درد سیاتیک و مچ پا به پایین، این است که در اسرع وقت با یک پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت نمایید؛ یعنی قبل از این که آسیب بیشتری رخ دهد و با گذشت زمان به جراحی نیاز پیدا کند.
درمان مناسب به شما کمک می کند تا عملکرد خود را بازیابی کنید، درد را کاهش داده یا از بین ببرید، بتوانید دوباره ورزش کنید و … . پزشک نیز علت اصلی مشکل را پیدا کرده و آن را درمان می کند. همچنین می تواند با دادن یک برنامه ی ورزشی درمانی مخصوص فرد، از عود کردن سیاتیک جلوگیری نماید.
دکتر رضا نادری فوق تخصص ارتوپد در تهران
