ورم مچ پا و روی پا عموما شایع است و معمولا دليلى براى نگرانی وجود ندارد. به خصوص اگر در حال ایستادن یا راه رفتن دچار تورم در این نواحی شوید. اما اگر همراه با علائم دیگرى ايجاد شوند، می توانند نشان دهنده ى مشکلات جدی ترى باشند. در این مقاله به بررسی علت ورم مچ پا و روی پا می پردازیم.
علت ورم قوزک پای چپ چیست؟
به طور کلی علت ورم در پای راست و پای چپ باهم تفاوتی ندارند. شاید بتوان به صورت مقطعی ورم یک پا را به وارد آمدن فشار بیشتر به پای ورم کرده، توسط کفش های نامناسب یا خوابیدن روی یک طرف و … دانست. وگرنه علت ورم پای چپ و راست بصورت کلی موراد زیر را شامل می شود.
علت ورم مچ پا همراه با درد چیست؟
ورم مچ پا و ورم روی پا می تواند در هر دو پا اتفاق بیفتد یا شخص تنها دچار ورم پای راست یا پای چپ شود که هر کدام علت مخصوص به خود را دارد. همچنین تورم پا می تواند همراه با درد باشد یا اینکه فرد هیچ دردی را احساس نکند و تنها نشانه های تورم را در مچ و ساق پای خود مشاهده کند.
۱_ آسیب پا یا مچ پا
آسیب به پا یا مچ پا می تواند منجر به تورم شود. شايع ترين حالت پيج خوردگى مچ پا است. برای کاهش تورم ناشى از آسیب پا یا مچ پا، استراحت، یخ، بانداژ فشاری، و بالا قرار دادن اندام توصيه مى شود. اگر تورم و درد مچ پا شدید باشد یا با درمان خانگی بهبود نیابد، به پزشک خود مراجعه کنید.
۲_ عفونت
تورم در پا و مچ پا می تواند علامتی از عفونت باشد. یکی از علل ورم پا در بیماران دیابتی، عفونت است. افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی یا دیگر مشکلات عصبی در پاها، بيشتر در معرض خطر عفونت های پا هستند. اگر دچار دیابت هستید، بهتر است روزانه زخم هاى خود را بررسی کنید، زیرا آسیب عصبی می تواند حس درد را کاهش دهد و مشکلات پا به سرعت می توانند پیشرفت کنند. اگر متوجه تورم پا شده اید که عفونی به نظر می رسد(همراه زخم دارای ترشح)، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.
۳_ وجود لخته خون
لخته های خونی که در رگ های پاها(ورید ها) ایجاد می شوند، می توانند جریان برگشتى خون از پاها به قلب را مسدود کنند و موجب تورم در پا و مچ پا شوند. لخته های خون می توانند سطحی (فقط در زیر پوست) و یا عمیق (وضعیتی که به عنوان ترومبوز ورید عمقی شناخته می شود) باشند.
لخته های عمیق می توانند یک یا چند تا از رگ های اصلی پاها را مسدود کنند. این لخته های خون اگر به قلب و ريه بروند، ممکن است خطرناک و تهدید کننده زندگی باشند. اگر در یک پا تورم همراه با درد، تب با درجه پایین و احتمالا تغییر رنگ پاهای آسیب دیده داريد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. درمان با رقیق کننده های خون ممکن است ضروری باشد.
علت ورم مچ پا در سالمندان
از آنجایی بالا رفتن سن با اختلال گردش خون در بدن همراه است، یکی از علل عمده ورم روی پا و مچ پا در بین سالمندان نارسایی وریدی است.
مشکلات قلبی و کلیوی و واریس نیز از جمله مواردی است که بالا رفتن سن در فرد به وجود می آید و می تواند زمینه ساز ورم پا در فرد شود که در ادامه به آن ها نیز می پردازیم.
۱_ نارسایی وریدی
تورم پا و مچ پا اغلب نشانه اولیه نارسایی وریدی است. در این حالت به دلیل اختلال در دریچه های لانه کبوتری ورید های اندام های تحتانی خون در آن ها تجمع پیدا می کند و قسمت مایع خون به داخل بافت ها رخنه می کند و سبب تورم می شود. به طور معمول، جريان خون در وريد ها از پايين به سمت بالا و يک طرفه مى باشد.
هنگامی که دریچه ها ى اين وريد ها آسیب ببينند یا ضعیف شوند، خون در پاها مى ماند و تجمع پيدا مى کند. نارسایی مزمن وريدى می تواند منجر به تغییرات پوستى، زخم های پوستی و عفونت شود. اگر علائم نارسایی وریدی را تجربه می کنید، باید با پزشک خود درباره ی این علائم صحبت کنید.
۲_ آرتریت
آرتریت یا التهاب مفاصل میتواند سبب ورم کانونی در پا و مچ پا شود. استئوآرتریت یکی از اشکال شایع آرتریت است که سبب ورم موقت در یکی از مفاصل میشود. نقرس شکل دیگری از آرتریت است که معمولا مفصل شست پا را بسیار دردناک، متورم و قرمز میکند و میتواند مچ پا را هم درگیر کند. بعضی از بیماریهای خودایمنی هم سبب ورم و آرتریتی که به طور مساوی هر دو پا را درگیر میکند میشود. از جمله این موارد میتوان به آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریازیس، لوپوس و آرتریت واکنشی اشاره کرد.
۳_ عفونت مچ پا
عفونت پوست یکی از دلایل شایع ورم است که معمولا همراه با درد و قرمزی است. ورم اغلب با رشد درون بافتی و عفونی ناخنهای پا (اونیکوکریپتوز)، عفونت بین انگشتان پا و موارد شدید پای ورزشکاران همراه است. سایر علل عفونتهای پا شامل آسیب مانند ایجاد زخم یا آسیب به ناخن پا و زخمهای دیابتی است. در موارد کمتر شایع هم عفونت در مفاصل حتی در عدم حضور آسیب رخ میدهد.
۴_ آسیب فیزیکی
شایعترین آسیبهای پا و مچ پا که سبب ورم میشوند شامل رگبهرگ شدن پا، پارگی تاندون و شکستگی است. فشار مزمن و استفاده بیش از حد هم سبب االتهاب تاندون، ورم مفاصل و دررفتگی رباط و عضلات میشود که همگی سبب ورم میشوند و معمولا با فعالیتهای ورزشی یا افزایش فعالیت مانند پیادهروی و دویدن زیاد رخ میدهند.
سایر علل ورم مچ پا
- ساییدگی، تاول
- بیماری قلبی ریوی
- گلومرونفریت
- عفونت مفصل
- نارسایی کبد
- نارسایی لنفاوی
- انسداد لنفاوی
- سوءتغذیه
- سندروم نفروتیک
- ایستادن طولانی مدت
- شکستگی
- تومور
- نارسایی و ایستایی وریدی
لازم به ذکر است ورم پشت زانو می تواند نشانه کیست بیکر باشد. در این لینک بخوانید، آیا کیست بیکر خطرناک است؟
علت ورم پا در بیماران سرطانی
علت ورم پا و مچ پا در بیماران سرطانی می تواند ادم لنفاوی باشد. این حالت ناشی از تجمع مایع لنفاوی در بافت هاست که می تواند به علت عدم وجود یا مشکل در عروق لنفاوی یا پس از حذف گره های لنفاوی(با جراحی) ایجاد شود. لنف مایع غنی از پروتئین است که به طور معمول در امتداد یک شبکه گسترده از عروق و مویرگ ها حرکت می کند.
لنف از طریق گره های لنفاوی فیلتر مى شود، که مواد ناخواسته مانند باکتری ها را از بین می برند. با این وجود، اگر در عروق یا گره های لنفاوی مشکلى وجود داشته باشد، حرکت این مایع می تواند مسدود شود که این مسدود شدن اگر درمان نشود، مى تواند موجب اختلال در بهبودى زخم، عفونت و تورم شود.
درمان ورم پا بعد از شیمی درمانی
اين وضعيت پس از پرتو درمانى یا حذف گره های لنفاوی در بیماران مبتلا به سرطان شايع است. اگر تحت درمان سرطان مى باشيد و تجربه تورم پا دارید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.
علت ورم پا در بیماران دیابتی
در دیابت بدن مقدار کافی انسولین تولید نمیکند. انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح میشود و به سلولها در جذب قند کمک میکند. در صورت دیابت سطوح بالای قند در خون تجمع کرده و در صورت عدم درمان دیواره عروق کوچک آسیب میبیند و گردش خون مختل میشود. در این صورت مایع در بخشی از بدن مانند پاها و مچ پا احتباس مییابد. حتی به دلیل روند کند بهبودی پس از آسیب، ورم پای زخم دیابتی ایجاد میشود. موبرداشتگیها و رگبهرگ شدنهای درمان نشده هم سبب افزایش ورم میشود. بریدگیها هم ممکن است عفونی و متورم شوند. در صورت ابتلا به دیابت باید منظم پاهای خود را چک کنید و به طور مرتب به متخصص پا جهت بررسی مشکلات گردش خون یا آسیب عصبی در پاها رجوع کنید.
یکی از نشانههای اولیه ترومبوز وریدهای عمقی یا ترومبوفلبیت ورم یکطرفه پاست چراکه خون در ناحیه جمع میشود. در صورت داشتن این حالت یا هر یک از موارد زیر بلافاصله به پزشک رجوع کنید و به درمان سریع ورم پا بپردازید:
- درد، حساسیت و گرفتگی پا
- پوست مایل به قرمز یا آبی
- پوست گرم
آمبولی ریه
علائم آمبولی ریه بسیار متفاوت است و به میزان درگیری ریه، اندازه لخته و وجود بیماری قلبی یا ریوی بستگی دارد. سایر علائم این بیماری شامل:
- درد و تورم پا
- پوست مرطوب و سیانوزه
- تب
- عرق زیاد
- ضربان قلب نامنظم و سریع
- احساس سبکی در سر یا سرگیجه
علت و درمان درد ماهیچه پشت ساق پا
ماهیچه پشت ساق پا عمدتا از دو عضله به نامهای گاستروکنمیوس و سولئوس و یک عضله کوچک به نام پلانتاریس تشکیل شده است. این عضلات اگر بیش از حد کشیده شوند، دچار آسیب خواهند شد. آسیب عضلهی ساق میتواند در حد یک کشیدگی ساده باشد که در خانه درمان میشود یا در حد یک پارگی جدی که نیاز به مراجعه به پزشک دارد. دلایل آسیب دیدگی ماهیچه پشت ساق پا آسیب ماهیچه عضلات پشت ساق پا اغلب اوقات در ورزشهایی اتفاق میافتد که نیاز است خیلی سریع پاهای خود را حرکت دهید تا ناگهان سرعت بالایی به
علت ورم زانو
ورم زانو نشانگر وجود مشکلی در زانوست و میتواند پاسخ بدن به آسیب زانو، استفاده بیش از حد از زانو یا بیماریهای زمینهای باشد. این حالت در صورت تجمع مایعات در مفصل زانو ایجاد میشود. نام دیگر این حالت افیوژن زانو یا آب آوردن زانوست و در صورت استمرار بیش از سه روز و یا بدتر شدن و احساس درد شدید در این ناحیه حتما به پزشک مراجعه کنید.
اگر فرد به هنگام راه رفتن در ناحیه روی پا دردی را احساس کرده که نهایتاً با ورم پا همراه باشد، احتمال التهاب تاندون اکستانسور زیاد است. با کلیک بر روی لینک زیر درباره این مشکل بیشتر بدانید:
ورم قوزک پا نشانه چیست؟
ورم مچ پا و روی پا اغلب شایع است و معمولاً جای نگرانی نیست، خصوصاً اگر زیاد ایستاده باشید یا راه رفته باشید. اما پاها و قوزک پا هایی که متورم می شوند می توانند نشانگر یک مشکل جدی سلامتی باشند.
برخی از دلایل احتمالی ورم پا و مچ پا را بررسی کنید و در این باره از متخصص ارتوپد مشاوره بگیرید.
علت ورم پا در بیماران کلیوی
گاهی اوقات تورم می تواند اختلالی را در قلب، کبد یا کليه نشان دهد. ورم پا در بیماران کلیوی و قلبی و کبدی که در عصر ايجاد مى شود، می تواند نشانه ای از احتباس نمک و آب به دلیل نارسایی بطن راست قلب باشد.
بیماری کلیوى نيز می تواند باعث تورم پا و مچ پا شود. هنگامی که کلیه ها به درستی کار نمی کنند، مایع اضافى در بدن جمع مى شود.
بیماری کبدى می تواند تولید کبدی پروتئینی به نام آلبومین را تحت تاثیر قرار دهد که باعث نشت خون از عروق مى شود. کاهش تولید آلبومین منجر به نشت مایع می شود(به دلیل کاهش فشار اسموزی خون). گرانش باعث می شود مایع در پا ها و مچ پا بیشتر جمع شود، اما این مایع می تواند در شکم و سینه نيز انباشته شود.
اگر تورم شما با علائم دیگری همراه باشد (از جمله خستگی، از دست دادن اشتها و افزایش وزن)، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر احساس تنگی نفس یا درد، یا فشار درقفسه سینه دارید، با اورژانس تماس بگیرید.
علت ورم پا در بیماران قلبی
یکی از عملکردهای کلیدی سیستم گردش خون حمل مواد، مایعات اضافی، مواد مغذی و مواد زائد به سایر نقاط بدن برای استفاده یا دفع است. هنگامی که به نارسایی قلبی مبتلا می شوید، گردش خون شما کند شده و کارایی آن کمتر می شود. مایعاتی که به طور معمول توسط خون جمع می شود و برای از بین بردن کلیه ها می رود، در عوض در مکان هایی مانند اندام تحتانی باقی می ماند.
با نارسایی قلبی، کلیه ها نیز قادر به حذف سدیم از خون نیستند. جالب است بدانید که سدیم به بافت های بدن شما کمک می کند تا مایعات را استفاده کرده و آن را حفظ کنند. با این حال، وقتی سدیم اضافی توسط کلیه ها از بین نرود، تورم غیرطبیعی رخ می دهد. ادم نارسایی قلبی ممکن است با تورم پا و مچ پا بیشتر دیده شود، گاها ممکن است در شکم نیز ایجاد شوند و به همین دلیل است که افراد مبتلا به نارسایی قلبی، باید روزانه خود را وزن کنند. افزایش وزن می تواند نشانه احتباس مایعات باشد، حتی اگر قادر به دیدن آن نباشید.
ورم پا در بارداری
علت ورم پا می تواند بارداری باشد. اغلب تورم پا و مچ پا در دوران بارداری طبیعی است. با این حال، تورم ناگهانی یا بیش از حد ممکن است نشانه پره اکلامپسی باشد. پره اکلامپسی یک وضعیت جدی است که در آن فشار خون بالا و دفع پروتئین در ادرار پس از هفته بیستم بارداری ایجاد می شود. اگر تورم شديد يا همراه با علائم ديگر مانند درد شکم، سردرد، کاهش یا قطع ادرار، تهوع و استفراغ يا تغييرات بینایی مانند تاری دید باشد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنيد.
داروهایی که باعث ورم پا می شوند
بسیاری از داروها می توانند تورم در پا و مچ پا را به عنوان عوارض جانبی احتمالی ایجاد کنند. آنها عبارتند از:
- هورمون هایی نظیر استروژن و تستوسترون
- مسدود کننده های کانال کلسیم شامل نایفیدیپین، آملودیپین، دیلتیازم و وراپامیل
- استروئیدها از جمله استروئیدهای آندروژنی و آنابولیک و کورتیکو استروئیدها مانند پردنیزون
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، مانند نورتریپتیلین، دسيپرامين و آمیتریپتیلین و مهار کننده های مونوآمین اکسیداز مانند فنلزین و ترانیل سیپرومین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند دیکلوفناک سدیم
- داروهای دیابتی
اگر فکر می کنید تورم شما ممکن است مربوط به داروی مصرفی شما باشد، با پزشک خود صحبت کنید.
درمان قطعی ورم پا
ابتدا پیش از انجام هر اقدامی در خصوص درمان سریع ورم پا، ابتدا به یک پزشک ارتوپد یا متخصص مچ پا مراجعه کنید تا علت ورم پای شما تشخیص داده شود. سپس ممکن است هر یک از درمان های زیر برای شما در نظر گرفته شود:
۱- استفاده از داروهای ضد حساسیت (در مواردی که ورم در اثر آلرژی به وجود آمده باشد).
۲- تجویز داروهای رقیق کننده خون
۳- جراحی پا، شیمی درمانی یا رادیوتراپی در صورت وجود تومور
۴- تجویز داروهای دیورتیک (مانند فروزماید) در صورت وجود مشکلات قلبی یا کبدی
۵- کاهش سدیم دریافتی از طریق کاهش نمک مصرفی
۶- کاهش مصرف گوشت قرمز
۷- کاهش مصرف غذاهای آماده و فست فود
۸- بالا نگاه داشتن پا
۹- هر یک ساعت یک بار، به مدت کوتاه راه بروید.
۱۰- روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید. نوشیدن کمتر از این مقدار، میتواند ورم را تشدید کند.
۱۱- کربوهیدرات دریافتی خود را کنترل کنید.
۱۲- برای رفع ورم پا در شب هنگام خواب، یک کتاب یا جسم سخت و را زیر پای خود بگذارید تا از سطح زمین بالاتر بیاید.
۱۳- وزن خود را کنترل کنید.
۱۴- از جوراب های پزشکی مخصوص استفاده کنید.
۱۵- از پوشیدن جوراب ها معمولی با کش بسیار تنگ خودداری کنید.
برخی افرادی که با درد مزمن و مشکلات آزار دهنده ناشی از ورم پا مواجه هستند می توانند از برخی روغن ها مانند روغن اکالیپتوس، لاوندر، روغن نعناع تند و روغن بابونه استفاده کنند.
برای ورم قوزک پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟
بیمارانی که دچار ورم پا هستند ابتدا باید به متخصص ارتوپد مراجعه کنند تا علت ورم پای آنها تشخیص داده شود. سپس بر اساس علت ورم پا، پزشک ممکن است بیمار را به متخصص عروق، متخصص کلیه و … ارجاع دهد.
دکتر نادری متخصص ارتوپد، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در