درد مفاصل در انگشت شست پا می تواند چند علت مختلف داشته باشد. شایع ترین آن ها آرتریت است اما بونیون، نقرس و بیماری های کمتر شناخته شده ای مانند سزاموئیدیت نیز می توانند باعث این نوع درد شوند. درد در مفصل شست پا ممکن است با سفتی و گرفتگی، تورم یا احساس ساییدگی همراه باشد.
اولین مفصلی که انگشت شست پا را به استخوان متاتارسال (یکی از استخوان های کف پا) متصل می کند، مفصل متاتارسوفالانژیال (MTP) نام دارد. با وجود کوچک بودن مفاصل انگشتان پا، آن ها وزن زیادی از بدن را تحمل می کنند و نقشی حیاتی در نحوه ی عملکرد کف پا دارند.
در این مقاله به معرفی پنج بیماری شایع که باعث درد در مفصل شست پا می شوند را به همراه کارهایی که می توانید برای تسکین آن انجام دهید، خواهیم پرداخت.
۱. آرتریت روماتوئید شست پا
شایع ترین شکل آرتریت که مفصل شست پا را درگیر می کند، آرتروز است. این بیماری ناشی از تجزیه ی بافت هایی است که انتهای استخوان ها را در جایی که در مفصل به هم می رسند، می پوشانند. آرتروز اولین مفصل کف پا، به نام های هالوکس لیمیتوس و یا هالوکس ریجیدوس شناخته می شود.
- هالوکس لیمیتوس زمانی است که حرکت مفصل محدود می شود.
- هالوکس ریجیدوس زمانی است که مفصل به طور غیر عادی سفت و دچار گرفتگی می شود.
علت ابتلا به آرتریت شست پا
آرتروز ممکن است به دلیل مشکلاتی در ساختار یا حرکت پا ایجاد شود که منجر به ساییدگی و پارگی بیش از حد غضروف می شود. این امر باعث درد ناشی از مالش استخوان ها به هم در هنگام حرکت می شود.
تروماهایی مانند شکستگی یا دررفتگی انگشت شست پا نیز می توانند منجر به آرتروز شوند. دیگر انواع آرتریت که کمتر شایع هستند و انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می دهند شامل آرتریت روماتوئید، آرتریت نقرسی و آرتریت پسوریاتیک هستند.
علائم آرتریت مفصل شست پا ممکن است شامل درد، احساس ساییدگی، گرفتگی و تورم باشد. این درد عموماً هنگام ایستادن و راه رفتن بیشتر احساس می شود.
گاهی اوقات راه رفتن برای افراد مبتلا به آرتروز انگشت، با درد همراه است و ممکن است آن ها برای جبران آن طرز راه رفتن آنتالژیک (تسکین دهنده) را جایگزین کنند که الگویی غیر طبیعی است. این مسئله در نهایت می تواند منجر به درد در مچ پا، زانو، لگن یا کمر شود.
همچنین ممکن است زائده های برجسته ای به نام خارهای استخوانی به وجود بیاید. این خارها معمولاً در بالای انگشت شست پا شکل می گیرند و باعث ایجاد بدشکلی هالوکس والگوس می شوند یا در قسمت بالایی کف پا ایجاد شده و هنگام پوشیدن کفش های تنگ باعث بروز درد می شوند.
۲. بونیون
بونیون یک برآمدگی بزرگ و گرد روی مفصل شست پا است و معمولاً باعث بروز هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست به سمت انگشت کوچک پا) می شود.
بونیون می تواند در راستای خط میانی بدن بزرگ تر شود و بدین ترتیب در کفش های جلوتنگ درد بیشتری خواهد داشت. با گذشت زمان، انگشت شست انحراف بیشتری به سمت انگشت کوچک پا پیدا می کند و به همه ی انگشتان دیگر فشار وارد کرده و جای آن ها را تغییر می دهد.
در حالت نرمال نتیجه ی این اتفاق، پهن تر شدن جلوی پا و بروز برآمدگی قرمز، ملتهب و گاهی متورم در سمت انگشت شست پا است. بونیون ها به دلیل جا به جایی مفصل شست پا ایجاد می شوند. گاهی اوقات رشد اضافی استخوان به علت دررفتگی بیشتر شده یا در آن مفصل، آرتریت ایجاد می شود.
عواملی که در بروز بونیون نقش دارند، عبارتند از:
- ژنتیک
- حرکت پا
- کفش های تنگ
- روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)
۳. نقرس شست پا
نقرس می تواند روی مفصل شست پا اثر بگذارد. این بیماری زمانی رخ می دهد که اسید اوریک در خون زیاد شده و باعث تشکیل کریستال هایی شوند که درون یک مفصل (معمولاً مفصل انگشت شست پا) رسوب می کنند.
پوداگرا، نام علمی نقرس در مفصل انگشت شست پا است.
علائم آرتریت نقرسی؛ مفصلی متورم، قرمز، داغ و به شدت دردناک را شامل می شود. در صورت درمان نشدن حملات نقرس و تکرار آن ها برای چندین سال، ممکن است منجر به آسیب شدید مفصلی شود. علاوه بر این، توفی نقرس که رسوبات قابل مشاهده ی اسید اوریک روی انگشتان پا هستند نیز ممکن است شکل بگیرند.
اسید اوریک ماده ای زائد در خون است که بدن پس از تجزیه ی پورین ها (مواد موجود در برخی غذاها) آن را تولید می کند. اگر کلیه ها نتوانند به درستی از شر اسید اوریک خلاص شوند، کریستال های اوریک تشکیل شده و منجر به بروز نقرس می شوند.
ممکن است آرتریت نقرس شبیه به عفونت مفصلی به نظر برسد. از این رو، پزشک برای بررسی سطح اوریک اسید آزمایش خون را تجویز می کند. بالا بودن میزان اسید اوریک می تواند نشانه ای از وقوع حمله ی نقرس باشد.
پزشکان عموماً برای آزمایش کریستال های اسید اوریک و تأیید تشخیص خود، بایستی از مایع مفصلی نمونه برداری کنند.
۴. انگشت چمنی
انگشت چمنی، یک آسیب شایع مربوط به ورزش است و باعث ایجاد درد در کف مفصل شست پا می شود. این درد ناشی از رگ به رگ شدن یا پارگی در رباطی در انگشت پا است.
انگشت چمنی اغلب در ورزشکارانی دیده می شود که در چمن مصنوعی بازی می کنند (مانند فوتبال). این آسیب زمانی رخ می دهد که انگشت پا در حین خم شدن، نیروی شدیدی را تحمل کند؛ مانند زمانی که یک ورزشکار هنگام دویدن به انگشت شست پای خود فشار وارد نماید.
شرایط چمن سخت، کفش های ورزشی و فشار ناشی از دویدن روی انگشت پا، ممکن است همگی در این آسیب دیدگی نقش داشته باشند. بسته به شدت آسیب، علائم می تواند شامل تورم، تغییر رنگ و درد باشد.
۵. سزاموئیدیت
استخوان های سزاموئید پا، دو استخوان کوچک هستند که زیر اولین استخوان متاتارسال قرار دارند و بخشی از مفصل شست پا محسوب می شوند. سزاموئیدها درون تاندونی قرار می گیرند که انگشت شست پا را به سمت پایین خم می کند.
استخوان های سزاموئید هنگام ترومای حاد یا مزمن، مستعد درد و التهاب (سزاموئیدیت) هستند. سزاموئیدیت اغلب با فعالیت هایی مانند رقص باله یا بسکتبال که با حفظ تعادل روی انگشتان پا یا پریدن سر و کار دارد، بروز پیدا می کند.
شکستگی استخوان سزاموئید می تواند علائم مشابهی ایجاد کند که عموماً با درد قابل توجهی در زیر سینه ی پا و زیر مفصل شست پا همراه است.
دکتر غلامرضا نادری جراح و فوق تخصص ارتوپد در تهران
هادی
دوشنبه ۱۷ مهر ۲( 1 سال پیش)
تعداد بازدید: 107
مشاهده پرسش
