روش های بسیاری برای بازسازی و جوش خوردن رباط صلیبی قدامی وجود دارد که هدف همه ی آنها این است که بیمار تا حد امکان بتواند عملکرد طبیعی زانوی خود را بازیابد. همچنین در ادامه در رابطه با تغذیه مناسب جهت جوش خوردن رباط صلیبی نیز مطالبی درج شده است.
بازسازی یا جوش خوردن رباط صلیبی
تنوع روش های بازسازی بستگی به این دارد که رباط جدید، از چه نوع پیوندی ساخته می شود. به طور کلی، سه نوع پیوند اصلی وجود دارد:
- اتوگرافت تاندون کشکک
- اتوگرافت تاندون همسترینگ
- آلوگرافت
آتوگرافت نوعی پیوند استخوانی ست که از بدن خود بیمار گرفته می شود، در حالیکه آلوگرافت از فرد اهداکننده فوت شده گرفته می شود. آلوگرافت را می توان از تاندون کشکک، تاندون همسترینگ، تاندون پاشنه و تاندون های دیگر مچ پا تهیه کرد.
در زمان تصمیم گیری در مورد انتخاب نوع پیوند برای بازسازی زانوی بیمار، سن، سبک زندگی، اولویت و آشنایی جراح با نوع پیوند مورد استفاده باید در نظر گرفته شود.
عمل بازسازی رباط صلیبی قدامی (ACL) یا جراحی رباط صلیبی، نوعی جراحی زانو است که یکی از رباط های اصلی زانو را تعویض می کند. اگر رباط صلیبی قدامی شما دچار آسیب شده باشد، ممکن است این جراحی به شما پیشنهاد شود. این جراحی به زانوی شما کمک می کند تا دوباره عملکرد صحیح خود را به دست آورد. جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید.
بازسازی رباط صلیبی در پیوندهای مختلف
با وجود مطالعات گسترده در مورد مقایسه اثربخشی پیوندهای مختلف در بیماران، باید به یاد داشته باشید که پیوند مناسب برای فرد دیگر ممکن است انتخاب مناسبی برای شما نباشد و در مورد نیازهای فردی شما باید با پزشک صحبت شود.
۱_ اتوگرافت تاندون کشکک
در اتوگرافت تاندون کشکک، حدود یک سوم از بخش مرکزی تاندون کشکک زانوی آسیب دیده برداشته می شود. تاندون کشکک، کشکک یا کاسه زانو را به استخوان ساق پا یا درشت نی متصل می کند. زمانی که یک قطعه استخوان کوچک از کشکک و ساق پا برداشته شود، به یک پیوند استخوان – تاندون – استخوان تبدیل می شود. این پیوند درون زانو قرار می گیرد تا با استفاده از پیچ یک رباط صلیبی جدید (ACL) تشکیل شود و در نهایت استخوان پیوندی به استخوان های ران و ساق پا جوش می خورد.
از مزایای پیوند تاندون کشکک زانو می توان به تثبیت اولیه قوی اشاره کرد. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده اند که در نهایت تاندون کشکک در زانوی اهدایی دوباره بازسازی می شود. برداشتن تاندون کشکک، احتمال پارگی تاندون کشکک یا شکستگی کشکک در زانوی اهدایی را در ماههای اول بعد از جراحی افزایش می دهد و همچنین احتمال خطر درد و سفتی کشکک زانو بیشتر می شود که ممکن است در آینده نیاز به جلسات فیزیوتراپی بیشتری داشته باشد.
۲_ اتوگرافت تاندون همسترینگ
همسترینگ ها، گروهی از تاندون هایی هستند که به عضلات همسترینگ پشت ران متصل می شوند. زمانی که از اتوگرافت همسترینگ استفاده می شود، دو مورد از این تاندون ها برداشته باشند و با استفاده از بخیه به یکدیگر متصل می شوند تا یک پیوند بافتی ایجاد شود. به طور کلی اتوگرافت های همسترینگ از همان پای تحت بازسازی گرفته می شوند.
از مزایای این روش می توان به بُرش بسیار کوچک برای برداشتن تاندون و احتمال خطر درد یا پارگی کمتر در تاندون کشکک اشاره کرد. با اینکه پیوند همسترینگ، به اندازه پیوند تاندون کشکک قوی نیست، اما تثبیت آن هنوز هم از قدرت کافی برخوردار است. با این حال، روش های تثبیت همیشه در حال پیشرفت هستند. علاوه بر این، تاندون های همسترینگ مانند تاندون های کشکک قابل بازسازی هستند.
۳_ بازسازی رباط صلیبی با آلوگرافت
آلوگرافت برای بازسازی رباط صلیبی قدامی، از یک اهداکننده ی فوت شده گرفته می شود. با اینکه تحقیقات نشان داده اند که یک آلوگرافت به اندازه ی بافت بدن خود بیمار قوی نیست، اما برای یک ورزشکار غیر رقابتی می تواند در سطح بسیار بالایی عمل کند و به بیمار اجازه دهد که به ورزش ها و فعالیت های دلخواه خود برگردد. مزایای آلوگرافت ها شامل کاهش زمان عمل، درد بعد از عمل کمتر و عدم نیاز به بُرش های برداشت پیوند می باشد.
از آنجا که بافت پیوندی از بدن فرد دیگری گرفته می شود، همیشه خطر ناچیز ابتلا به بیماری از بافت اهدایی وجود دارد. گرچه، پیشرفت های صورت گرفته در بررسی و استریل کردن بافت پیوندی، این خطر را به حداقل می رساند.
علاوه بر این، از آنجا که این پیوندها کاملاً شسته می شوند و حاوی آنتی ژن پروتئین بسیار کمی هستند، خطر پس زدن پیوند نیز بسیار کم است. آلوگرافت ها برای ورزشکاران تفریحی، ورزشکاران بالای ۴۰ سال، تکرار جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی و افرادی که جراحی های کم تهاجمی را ترجیح می دهند مناسب هستند.
آیا تغذیه در بازسازی یا جوش خوردن رباط صلیبی نقش دارد؟
سرعت بهبودی و اثر بخشی بعد از جراحی ارتوپدی، تا حد زیادی با تغذیه ما تعیین می شود. بدن ما برای بهبودی نه تنها به کالری بیشتری نیاز دارد، بلکه جراحی همچنین موجب واکنش استرس زایی در بدن می شود که سطح متابولیسم بدن را بالا می برد و نیاز ما به کالری را افزایش می دهد. اگر ما با غذاهای مناسب، بدن خود را سوخت رسانی نکنیم، احتمال بروز عوارض بعد از جراحی بیشتر می شود.
بنابراین چه غذاهایی می توانند سرعت بهبودی بعد از جراحی را بیشتر کنند؟
۱_ پروتئین
سویا، لبنیات، حبوبات، تخم مرغ، پنیر، مرغ، ماهی، گوشت و آجیل ها همگی منابعی عالی از پروتئین هستند. سعی کنید در هر وعده غذایی خود مقداری از این مواد غذایی را بگنجانید تا به استخوان ها و عضلات خود اجازه بازسازی دهید و به قوی ماندن سیستم ایمنی بدن خود برای مقابله با عفونتها کمک کنید.
۲_ ویتامین C
ویتامین C به بدن شما در تولید کلاژن کمک می کند. زمانی که بدن شما در حال بهبودی است، نیاز به بافت همبند سالم دارد و رباط ها و تاندون ها از کلاژن ساخته می شوند. مرکبات، سبزیجات، توت ها و سیب زمینی می توانند ویتامین سی کافی مورد نیاز بدن شما را تأمین کنند.
۳_ کلسیم
این ماده معدنی در بدن ساخته نمی شود و استخوانهای ما به طور مداوم مقدار کمی از آن را از دست می دهند، بنابراین ما نیاز داریم برای حفظ قدرت استخوان های خود کلسیم مصرف کنیم. لبنیاتی مانند شیر، پنیر و ماست اغلب منابعی هستند که به ذهن ما می رسند، اما اسفناج، کلم و دانه ی چیا نیز سرشار از کلسیم هستند.
۴_ ویتامین D
این ماده مغذی باعث می شود که ما بتوانیم کلسیم بیشتری از غذاهای مصرفی خود جذب کنیم و در آب پرتقال، شیر بادام و بسیاری از غذاهای حاوی پتاسیم و کلسیم یافت می شود.
از مصرف چه موادی باید اجتناب کرد؟
با اینکه این غذاها به بدن شما کمک می کنند بعد از جراحی ارتوپدی زودتر بهبود پیدا کنید، اما تأثیر مثبت آنها با برخی از غذاهای دیگر از بین می رود. از مصرف کافئین، الکل، قند زیاد و نمک خودداری کنید، زیرا این مواد غذایی با محروم کردن بدن شما از مواد مغذی می توانند بهبودی استخوان ها را آهسته تر کنند.
سعی کنید به جای مصرف مکمل، مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را از غذاها دریافت کنید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. در پیش گرفتن یک رژیم غذایی سالم برای بهبودی بعد از جراحی اهمیت بسیار زیادی دارد.
یعنی، علاوه بر حفظ یک سبک زندگی سالم، غذاهای غنی از مواد مغذی را در برنامه غذایی خود بگنجانید و قند و کالری اضافی را حذف کنید. این کار به بدن شما اجازه می دهد که مواد مورد نیاز خود را بهتر جذب کند.
دکتر غلامرضا نادری جراح و متخصص ارتوپد در تهران
