سندرم تونل کارپال، شرایطی ست که در آن فشار زیادی روی عصب مدیان یا میانی مچ دست وجود دارد. عصب مدیان، عصبی است که به بخش های مختلف دست، امکان حرکت و احساس کردن می دهد. سندرم تونل کارپال می تواند منجر به درد، بی حسی، مورمور، ضعف یا آسیب عضلانی در دست و انگشتان شود.
علت ابتلا به سندروم تونل کارپال
عصب مدیان معمولاً به قسمت شست دست، احساس و حرکت می دهد. این قسمت شامل کف دست، انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت حلقه می شود. ناحیه ای در مچ که عصب وارد دست می شود، تونل کارپال نامیده می شود. این تونل به طور معمول باریک است. یک رباط یا بافت ضخیم درست در زیر پوست شما (رباط کارپال) قسمت بالای این تونل را تشکیل می دهد.
هر التهابی می تواند این عصب را درگیر کند و باعث درد، بی حسی، مورمور یا ضعف شود. این شرایط سندرم تونل کارپال نامیده می شود. برخی از افرادی که دچار سندرم تونل کارپال می شوند، با یک تونل کارپال کوچک متولد می شوند.
سندرم تونل کارپال همچین می تواند بر اثر حرکت مکرر مچ و دست ایجاد شود. استفاده از ابزارهای دستی ارتعاشی نیز ممکن است منجر به سندرم تونل کارپال شود. تحقیقات هنوز تأیید نکرده اند که تونل کارپال بر اثر حرکاتی مانند تایپ کردن با کامپیوتر، استفاده از ماوس یا حرکات تکراری به هنگام کار کردن، ساز زدن یا ورزش کردن ایجاد می شود.
اما، این فعالیت ها ممکن است موجب تاندونیت یا بورسیت در دست شوند که می تواند منجر به تنگی تونل کارپال و بروز علائم شود. سندرم تونل کارپال اغلب در افراد بین ۳۰ تا ۶۰ سال رخ می دهد. این شرایط در زنان نسبت به مردان شایع تر است. عوامل دیگری که ممکن است منجر به سندرم تونل کارپال شوند، شامل موارد زیر می شوند:
- مصرف الکل
- شکستگی استخوان و آرتروز مچ
- کیست یا توموری که در مچ رشد می کند
- عفونت ها
- چاقی
- جمع شدن مایعات زیاد در طول بارداری یا عادت ماهانه
- آرتروز روماتوئید
- بیماری هایی که باعث جمع شدن رسوب های غیر طبیعی در بدن می شوند (آمیلوئیدوز)
علائم سندروم تونل کارپال
- بی حسی یا مورمور شدن در انگشت شست و دو یا سه انگشت بعدی در یک یا هر دو دست
- بی حسی یا مورمورشدن کف دست
- دردی که به آرنج کشیده می شود.
- درد در مچ یا دست
- مشکلاتی در حرکات انگشتان (هماهنگی) در یک یا هر دو دست
- تحلیل رفتن عضله ی زیر شست (در موارد پیشرفته یا طولانی مدت)
- ضعف در گرفتن وسایل یا حمل کیف (یک شکایت رایج)
درمان سندروم تونل کارپال
پزشک شما ممکن است توصیه های زیر را انجام دهید:
- به مدت چند هفته در شب از یک آتل یا اسپلینت دست استفاده کنید. اگر این کار به شما کمکی نکند، ممکن است نیاز باشد در طول روز نیز از آن استفاده کنید.
- از خوابیدن روی مچ دست ها خودداری کنید.
- از کمپرس سرد و گرم روی ناحیه درگیر شده استفاده کنید.
تغییرات در محیط کار که باعث کاهش فشار روی مچ شما می شوند شامل موارد زیر هستند:
- استفاده از ابزارهای خاص مانند کیبوردها، انواع مختلف ماوس کامپیوتر، پدهای موس بالشت دار و کشوهای کیبورد
- فردی در اطرافتان، وضعیتی که در آن کار می کنید را مدام به شما یادآوری کند. برای مثال اطمینان حاصل کنید که کیبورد به اندازه ی کافی پایین است، به طوری که مچ شما به هنگام تایپ کردن به سمت بالا خم نشود. پزشک ممکن است مراجعه به یک کاردرمانگر را پیشنهاد دهد.
۱_ درمان دارویی
داروهای مورد استفاده برای درمان سندرم تونل کارپال شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می شوند. برای تسکین علائم می توان کورتیکواستروئیدها را به ناحیه تونل کارپال تزریق کرد.
۲_ جراحی سندروم تونل کارپال
در جراحی آزادسازی تونل کارپال، رباطی که به عصب فشار وارد می کند، بُریده می شود. اکثر مواقع جراحی موفقیت آمیز است، اما به مدت زمان و شدت فشار عصب بستگی دارد.
اغلب اوقات علائم بدون جراحی بهبود پیدا می کنند. اما در نهایت بیش از نیمی از موارد به جراحی نیاز دارند. حتی اگر جراحی موفقیت آمیز باشد، بهبودی کامل چند ماه طول می کشد.
عوارض ابتلا به این بیماری
اگر شرایط به طور صحیح درمان شود، معمولاً هیچ عوارضی پیش نمی آید. در صورت درمان نشدن این شرایط، عصب ممکن است آسیب ببیند و موجب ضعف دائمی، بی حسی و گزگز شود.
چه زمانی باید برای درمان به متخصص ارتوپد مراجعه کرد؟
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- علائم سندرم تونل کارپال را دارید.
- علائم شما به درمان های منظمی مانند داروهای ضدالتهابی و استراحت پاسخ نمی دهند و به نظر می رسد که حجم عضله در اطراف انگشتان کاهش پیدا کرده است.
- انگشتان شما، روز به روز بیشتر احساس خود را از دست می دهند.
- وسایل از دست شما می افتند و دستان شما دست و پا چلفتی می شوند.
پیشگیری از ابتلا به سندروم تونل کارپال
از ابزار و تجهیزاتی استفاده کنید که به طور ویژه برای کاهش خطر آسیب مچ طراحی شده اند. کمک های ارگونومیک مانند کیبوردهای اسپلیت، پدهای تایپ، مچ بند طبی می توانند به بهبود وضعیت مچ دست در حین تایپ کمک کنند. در طول تایپ کردن به طور مرتب استراحت کنید و همیشه اگر احساس گزگز یا درد می کنید، کار خود را متوقف کنید.
تشخیص عارضه به چه صورت است؟
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است متوجه موارد زیر شود:
- بی حسی در کف دست، انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت حلقه (محل بی حسی در برخی از افراد تغییر می کند).
- ضعف در گرفتن وسایل
- ضربه به عصب میانی در مچ دست توسط پزشک ممکن است موجب دردی شود که از مچ به دست کشیده می شود (این شرایط علامت تینل نامیده می شود)
- خم کردن مچ به مدت ۶۰ ثانیه معمولاً منجر به بی حسی، گزگز یا ضعف می شود (این آزمایش تست فالن نامیده می شود)
- مشکل در شناسایی دو نقطه در امتداد انگشتان
آزمایشات تجویز شده توسط پزشک ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- تصویربرداری اشعه ایکس برای بررسی مشکلات دیگر مانند آرتروز در مچ
- نوار عصب و عضله، آزمایشی است که برای بررسی عضلات و عصب ها انجام می شود.
- سرعت هدایت عصبی (آزمایشی ست که سرعت حرکت سیگنال های الکتریکی درون عصب را بررسی می کند).
دکتر غلامرضا نادری، فوق تخصص ارتوپد در تهران