فاشیئت کف پا یکی از شایع ترین شرایطی ست که باعث علت درد پاشنه پا می شود و باعث التهاب فاشیای پلانتار می شود. فاشیای پلانتار یک نوار فیبری ضخیم است که در امتداد کف پا وجود دارد و استخوان پاشنه را به پایه ی انگشتان پا متصل می کند. فاشیای پلانتار همچنین به پیشتبانی از قوس کف پا کمک می کند و در مکانیک طبیعی پا در حین راه رفتن نقش مهمی دارد.
کشش یا فشار به فاشیای پلانتار زمانی افزایش پیدا می کند که وزن زیادی به کف پا وارد شود. کشش زمانی افزایش پیدا می کند که روی توپ و انگشتان پا فشار وارد کنید. هر دوی این حالت ها در طول راه رفتن معمولی یا دویدن اتفاق می افتد. به مرور زمان یا با استفاده ی مکرر، فاشیای کف پا مقداری از قابلیت ارتجاعی یا انعطاف پذیری خود را از دست می دهد و با فعالیت های روزمره تحریک می شود.
چه چیزی موجب فاشیئت پلانتار می شود؟
التهاب و درد فاشیا بر اثر موارد زیر ایجاد می شود:
- افزایش سطح فعالیت (مانند شروع راه رفتن یا دویدن)
- ساختار یا شکل پا
- سطحی که روی آن ایستاده اید، راه می روید یا می دوید.
- انواع کفشی که می پوشید
- وزنی که حمل می کنید.
- فاشیئت پلانتار به ندرت ممکن است به علت بیماری های دیگر مانند لوپوس یا آرتروز روماتوئید رخ دهد.
علائم فاشیای پلانتار چیست؟
درد فاشیئت پلانتار معمولاً به تدریج افزایش می یابد و معمولاً نزدیک به پاشنه پا احساس می شود. گاهی اوقات، درد می تواند ناگهانی باشد و بعد از پریدن از ارتفاع اتفاق بیفتد. این درد معمولاً به هنگام بلند شدن در صبح یا بعد از دوره ای بی فعالیتی بدتر می شود.
به همین دلیل این مشکل به درد در اولین قدم شناخته می شود. گاهی اوقات درجه ناراحتی با فعالیت در طول روز یا بعد از گرم شدن کمتر می شود، اما بعد از یک دوره فعالیت طولانی یا شدید بدتر می شود. همچنین ممکن است با پای برهنه یا در کفشهای نامناسب درد شدیدتر شود.
درمان فاشیئت کف پا یا التهاب کف پا
به طور کلی، هرچه علائم طولانی تر باشند و درد شدیدتر شود، درمان مدت زمان بیشتری طول می کشد. علاوه بر این ورزشکاران ورزش های سخت مانند دونده های ماراتون یا کراس کرانتری ممکن است به دوره درمانی طولانی تری نیاز داشته باشند.
1_ انجام تمرینات کششی و فیزیوتراپی
کشش یکی از بهترین درمان ها برای فاشیای پلانتار است و باید روی فاشیای پلانتار و تاندون آشیل متمرکز شود. یک فیزیوتراپیست می تواند تمرینات کششی را به شما آموزش دهد تا چند بار در روز آنها را در خانه تکرار کنید. ورزش در کنار کشش می تواند عضلات پایین تنه ی شما را تقویت کند و به تثبیت مچ پای شما کمک کند.
2_ یخ و دارو
چند بار در روز قرار دادن یخ روی نقطه درد در کف پا می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. پزشک شما ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را تجویز کند.
3_ استراحت، اصلاح فعالیت و ارتوز
این فعالیت ها در حین بهبودی به کاهش فشار روی کف پا حداقل به صورت جزئی کمک می کنند. پزشک شما ممکن است ترکیبی از فعالیت های زیر را توصیه کند:
- ورزش کردن روی سطح ورزشی ضربه گیرتر
- عوض کردن کفش با یک کفش طبی مناسب یا استفاده از ارتز پاشنه برای حفاظت از پاشنه پا
- استفاده از نوار ورزشی برای کف پا جهت پشتیبانی از عضلات و رباط ها
- پوشیدن اسپلینت شبانه برای ادامه کشش کف پا به هنگام خواب
- کاهش مسافت و مدت زمان پیاده روی یا دویدن
- تغییر دادن پرش یا دویدن به شنا یا دوچرخه سواری
4_ درمان با امواج شاک ویو
این درمان بر اساس انتشار امواج شوک کم انرژی یا با انرژی بالا به یک ناحیه خاص می باشد. امواج شوک، ضربه های میکروسکوپی وارد می کنند و باعث می شوند یک واکنش بهبودی از سوی بدن تحریک شود. این فرایند به تقویت بهبودی در فاشیئت پلانتار کمک می کند.
5_ درمان فاشئیت کف پا با تزریق استروئید
در اکثر موارد، فاشیئت پلانتار بعد از چند ماه بهبود پیدا می کند. اگر بعد از دو ماه درمان علائم ادامه داشتند، پزشک ممکن است برای کاهش التهاب، تزریق استروئیدی را توصیه کند.
6_ جراحی گاستروکنمیوس
برای مشکل فاشیئت پلانتار، به ندرت به جراحی نیاز است اما در موارد شدید می تواند انجام شود. جراحی فاشیئت پلانتار، رکود یا رهاسازی گاستروکنمیوس نامیده می شود. هدف این جراحی، افزایش طول تاندون گاستروک است که بخشی از تاندون آشیل می باشد.
بین فشار به تاندون آشیل و فشار به فاشیئت پلانتار، یک رابطه ی شناخته شده وجود دارد. این جراحی برای بیمارانی توصیه می شود که انقباض آشیل اکوینوس دارند که سفتی در عضلات و تاندون های ساق پا منجر به ناتوانی در قرار دادن پا در یک وضعیت طبیعی (زاویه ۹۰ درجه با پا) می شود.
تشخیص فاشیئت پلانتار
فاشیئت پلانتار یکی از چندین شرایطی ست که موجب درد پاشنه می شود. برخی از دیگر علل احتمالی شامل موارد زیر می شوند:
- فشار عصب در کف پا یا در کمر
- شکستگی فشاری پاشنه پا
- از دست دادن پد بافت چربی زیر پاشنه
فاشیئت پلانتار را می توان با توجه به سوابق پزشکی و معاینه توسط پزشک از شرایط دیگر متمایز کرد. اغلب اوقات خار پاشنه به اشتباه تنها دلیل درد پاشنه پا تصور می شود. درد پاشنه پا با وجود شایع بودن، چیزی جز واکنش استخوان به نیروهای کششی از فاشیای پلانتار و دیگر عضلات پا نیست. خار پاشنه اغلب هیچ دردی ندارد. در موارد بسیار نادر، خار پاشنه بزرگ و مشکل ساز نیاز به جراحی دارد.
دکتر غلامرضا نادری فوق تخصص ارتوپد در تهران
