راشیتیسم یک بیماری استخوانی در کودکان است که سبب استخوان‌های ضعیف، پاهای پرانتزی و دیگر نقص‌های استخوانی می شود. کودکانی که دچار راشیتیسم هستند کلسیم، فسفر یا ویتامین دی کافی دریافت نمی کنند. همه ی این‌ها برای رشد سالم استخوان‌ها اهمیت دارند.
راشیتیسم شایع ترین بیماری ارثی است اما ممکن است ناشی از کمبود مواد ویتامین دی و کلسیم در رژیم غذایی کودک باشد. راشیتیسم مادرزادی نیازمند مراقبت پزشکی خاص است. این مقاله اطلاعات دقیقی درمورد راشیتیسم مادرزادی در اختیار نمی‌گذارد. درعوض، روی راشیتیسم تغذیه ای تأکید دارد.
هرچند راشیتیسم یک بیماری قدیمی محسوب می‌شود، درجهان از بین نرفته است و به نظر می‌رسد در ایالات متحده شایع تر شده است.
علائم نرمی استخوان در کودکان
کودکی که راشیتیسم دارد، احتمالا علائم و نشانه‌های زیر را هم دارد:
- خواب آلودگی
- تونوس ماهیچه ای ضعیف
- تشنج
- پاهای پرانتزی و گشاد شدن مچ دست و استخوان پا
- حالت خمیده
- بدشکلی قفسه سینه و دنده: بعضی کودکان در پایین دنده‌هایشان برآمدگی دارند. بدشکلی قفسه سینه از بدشکلی دنده به وجود می‌آید و منجر به عفونت‌های ریه می‌شود.
درمان نرمی استخوان در کودکان
درمان راشیتیسم با مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی آغاز می‌شود. کودکانی که راشیتیسم تغذیه ای آن‌ها تشخیص داده شده است، بلافاصله روزانه مصرف مکمل ویتامین دی ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحدی را شروع می‌کنند.
گاهی اوقات میزان زیادی از ویتامین دی تحت مراقبت پزشک مصرف می‌شود. مصرف کلسیم چه از طریق غذاهای سرشار از کلسیم چه از طریق مکمل، باید روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم باشد. کودکانی که به طور ارثی مبتلا به راشیتیسم هستند، معمولا توسط متخصص غدد درمان می‌شوند.
روند درمان در کودکان مبتلا به راشیتیسم چگونه است؟
هرچند بهبودی ممکن است ماه‌ها به طول بینجامد، نتیجه برای بچه‌هایی که راشیتیسم آن‌ها درمان شده است خوب می باشد. نقص استخوان‌ها که حاصل از راشیتیسم یا حتی پاهای پرانتزی است، بدون جراحی در طول زمان بهتر می شود. در موارد پیشرفته ممکن است برای اصلاح پاهای به شدت پرانتزی یا زانوهای کج و دیگر نقص‌های استخوانی، جراحی لازم باشد.
دیگر عارضه‌ها مثل نقص قفسه سینه یا لگن و تاخیر در رشد ممکن است همیشگی باشد. مثلا پیش از آنکه به پیشگیری از راشیتیسم پی ببرند، نقص لگن که ناشی از راشیتیسم است، زایمان طبیعی را سخت یا غیر ممکن کرده بود. بخش جراحی سزارین تا حدودی راه اندازی شد تا به زنان باردار که نقص دائمی ناشی از راشیتیسم دوران کودکی دارند کمک کند.
درمان نرمی استخوان چقدر طول میکشد؟
راشیتیسم یک اختلال جدی تغذیه ای باقی می ماند که ناشی از کمبود کلسیم یا ویتامین دی است و پیشگیری از آن اهمیت دارد. بازی کردن زیر نور خورشید در مدت زمان مجاز و خوردن لبنیات و دیگر غذاهای سرشار از کلسیم برای پیشگیری از این بیماری ضروری است. ویتامین دی برای بسیاری از بچه‌ها باید به صورت مکمل مصرف شود. معمولا علائم بهبودی بعد از یک هفته درمان مناسب نمایان می شوند.
راشیتیسم با مصرف کلسیم و ویتامین دی درمان می شود و پس از درمان چشم انداز خوبی خواهد داشت.
برای درمان نرمی استخوان چی بخوریم؟
اهمیت پیشگیری از راشیتیسم این است که مطمئن می‌شوید کودکتان ویتامین دی و کلسیم کافی دریافت می‌کند.
1_ مصرف کلسیم
کلسیم در بسیاری از غذاها یافت می‌شود و یک رژیم غذایی حاوی لبنیات و دیگر غذاهای سرشار از کلسیم، کلسیم کافی روزانه را تامین می‌کنند. نوزادان روزانه به حدود ۴۰۰ میلی گرم کلسیم نیاز دارند. یک نوجوان به سرعت درحال رشد برای تشکیل استخوان‌های قوی روزانه به ۱۵۰۰تا ۲۰۰۰میلی گرم کلسیم نیاز دارد.
کودکانی که توانایی هضم لاکتوز را ندارند یا بچه‌هایی که لبنیات مصرف نمی‌کنند، می‌توانند مکمل‌های کلسیم را به شکل مایع، آدامس جویدنی یا قرص مصرف کنند. مکمل کلسیم نباید یکجا مصرف شود، زیرا بدن ما نمی‌تواند بیش از حدود ۵۰۰ میلی گرم را به یکباره جذب کند. مقدار اضافی مکمل کلسیم مفید نیست و باعث یبوست و مشکلات دیگر می‌شود.
2_ ویتامین دی
برخلاف کلسیم، ویتامین دی در بسیاری از غذاها وجود ندارد. روغن ماهی‌هایی مثل سالمون، ماکرل و تن ماهی بهترین منابع خوراکی ویتامین دی هستند.
توصیه‌های کلی در مصرف ویتامین دی شامل موارد زیر است:
_ مصرف ویتامین دی در نوزادان
طبق دستورالعمل‌های آکادمی اطفال آمریکا اکنون توصیه می شود که همه ی نوزادان، کودکان و نوجوانان پس از تولدشان به طور متوسط روزانه ۴۰۰ واحد ویتامین دی مصرف کنند. این مقدار ویتامین در داروهای نوزادان وجود دارد.
_ مادران شیرده
مادران شیرده برای افزایش مقدار ویتامین دی در شیرشان باید روزانه ۴۰۰۰واحد ویتامین دی مصرف کنند.
_ نوجوانان
تحقیقات نشان می دهد که بچه‌های بزرگ تر و نوجوانان باید روزانه ۶۰۰ تا ۱۵۰۰ واحد ویتامین دی دریافت کنند.
چه کسی در معرض خطر راشیتیسم تغذیه‌ای است؟
تعدادی از عوامل میزان ویتامین دی را که هر شخص می‌سازد کاهش می‌دهند و بنابراین منجر به خطر ابتلا به بیماری راشیتیسم تغذیه ای می‌شود.
1_ قرارنگرفتن در معرض نور خورشید
پوست ما وقتی درمعرض نور خورشید باشد، ویتامین دی می‌سازد. قرار نگرفتن کافی در معرض آفتاب به معنی کمبود ویتامین دی است. عواملی که قرار گرفتن ما در معرض نورخورشید را محدود می‌کند شامل موارد زیر است:
- آلودگی زیاد هوا
- استفاده از کرم ضدآفتاب
- زندگی در اقلیم شمالی
- داشتن پوست تیره به طور طبیعی
2_ رژیم غذایی ضعیف
کودکانی که در خارج از کشور به فرزندی پذیرفته شده اند یا فقر شدید را تجربه کرده اند، به خاطر پیشینه ی رژیم غذایی ضعیف راشیتیسم دارند.
3_ کلسیم پایین
کودکان مبتلا به راشیتیسم معمولا روزانه کمتر از ۳۰۰ میلی گرم کلسیم دریافت می‌کنند. کودکان درحال رشد برای سلامت استخوانشان به ۴۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم در روز نیاز دارند.
4_ عدم تحمل لاکتوز
کودکانی که توانایی هضم لاکتوز را ندارند یا در رژیم غذاییشان مصرف لبنیات محدود شده است، در معرض خطر بالاتری در ابتلا به راشیتیسم قرار دارند.
5_ شیردهی
از آنجایی که شیر مادر حاوی ویتامین دی کمی است، کودکانی که مدت طولانی فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند به راشیتیسم مبتلا می‌شوند.
تشخیص نرمی استخوان در کودکان
برای جستجوی نشانه‌ها و علائم راشیتیسم که در بالا درمورد آن بحث شد، پزشک کودک را معاینه می‌کند. علاوه بر معاینه ی جسمی، برای اینکه مشخص شود کودک مبتلا به راشیتیسم است یا خیر انجام تست‌های مخصوص راهم پیشنهاد می‌دهد.
1_ اشعه ایکس
اشعه ایکس تصویر واضحی از استخوان‌ها پدید می‌آورد. اشعه ایکس کودکان مبتلا به راشیتیسم ترک یا شکستگی‌هایی را نشان می‌دهد که در حال التیام اند یا التیام یافته اند. همچنین اشعه ایکس تراکم استخوان کاهش یافته، خم شدن استخوان یا دیگر بدشکلی‌های دست و پا و مشکلاتی حول محور صفحات رشد را نشان می‌دهد. صفحات رشد نواحی غضروف در حال رشد هستند که رشد استخوان را مهار می‌کنند.
2_ آزمایش خون
میزان کلسیم در خون باید ثابت بماند. اگر کلسیم کافی جذب نکنیم، بدن کلسیم مورد نیاز را از استخوان جذب می‌کند. این امر استخوان را ضعیف و شکننده می‌کند. پزشک می‌تواند میزان کلسیم، فسفر و ویتامین دی را در خون کودک آزمایش کند. با این حال، کلسیم و فسفر نرمال در خون از راشیتیسم جلوگیری نمی‌کنند.
سطح پایین کلسیم و فسفر درخون، راشیتیسم خطرناک یا دیگرنوع راشیتیسم را که در خانواده‌ها شایع است به اثبات می‌رساند. همچنین پزشک کودکتان برای تشخیص میزان هورمون‌های خاص که فعالیت استخوان را کنترل می‌کنند، خون او را آزمایش می‌کند.
دکتر غلامرضا نادری جراح و متخصص ارتوپد در تهران
