فاشیای کف پا نوار ضخیمی از بافت است که استخوان های انتهایی کف پا را می پوشاند. التهاب نیام کف پا یا التهاب فاشیای کف پا می تواند باعث ایجاد درد در قسمت پاشنه پا شود.
التهاب فاشیای کف پا عارضه ای است که در اثر التهاب بافت کف پا (فاشیای پلانتار) ایجاد می شود. این بافت، نوار ضخیمی از جنس رباط است که در امتداد کف پا کشیده شده و درست مانند یک کش لاستیکی عمل می کند. فاشیای پلانتار قوس کف پا را شکل می دهد و وظیفه اتصال پاشنه به انگشتان پا را بر عهده دارد.
در افراد با قوس زیاد، این نوار کوتاه تر بوده و در افراد با قوس صاف، بلندتر است. همچنین، لایه ای از چربی نیز روی این بافت را می پوشاند و به جذب ضربات بیشتر کمک می کند. آسیب به فاشیای پلانتار می تواند باعث ایجاد تورم و درد در ناحیه پاشنه پا شود.
علائم التهاب فاشیای کف پا
درد و تورم، اصلی ترین علائم التهاب کف پا هستند. این درد معمولاً هنگام صبح یا زمان هایی که فشار بیشتری روی پاشنه پا وارد می شود، شدیدتر است. شدت و ماهیت درد (تیز یا مبهم بودن آن) می تواند بسته به زمان و فعالیت فرد، متغیر باشد.
علت ابتلا به التهاب نیام کف پا
با بالا رفتن سن، بافت فاشیای پلانتار خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد و مانند یک طناب سفت می شود. همچنین لایه چربی پاشنه نیز نازک تر شده و توانایی کمتری برای جذب ضربه پیدا می کند. این فشار اضافی می تواند باعث تورم، کبودی یا پارگی فاشیای کف پا شود. اغلب افراد در این شرایط درجاتی از درد را تجربه می کنند.
علاوه بر این، وارد شدن ضربات مکرر به پاشنه پا (مانند دویدن، راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت) و مشکلات ساختاری کف پا (صافی کف پا یا قوس بسیار بلند) نیز می توانند زمینه ساز التهاب فاشیای پلانتار شوند.
تشخیص التهاب نیام کف پا
پزشک شما برای تشخیص التهاب کف پا، ابتدا به معاینه دقیق پا و بررسی علائم شما می پردازد. در این معاینه، پزشک درباره ماهیت درد، زمان شروع و شدت آن از شما سوال خواهد کرد. همچنین ممکن است برای رد سایر علل احتمالی، آزمایش هایی همچون رادیولوژی یا MRI نیز تجویز کند.
پیشگیری از التهاب نیام کف پا
اگر افزایش سن علت اصلی التهاب کف پا باشد، پیشگیری از آن کار دشواری است. اما با آگاهی از عوامل خطرزا و تلاش برای کاهش آنها، می توانید احتمال ابتلا به این عارضه را پایین بیاورید. برخی از عوامل خطرساز التهاب فاشیای کف پا عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- ابتلا به دیابت
- ایستادن طولانی مدت در طول روز
- انجام حرکات تکراری که فشار زیادی به پاشنه و کف پا وارد می کند
- افزایش ناگهانی سطح فعالیت بدنی
- قوس زیاد پا
- سفتی و کوتاهی عضلات ساق پا
درمان التهاب نیام کف پا
در اکثر موارد التهاب کف پا به خوبی به درمان های سرپایی و خانگی پاسخ می دهد. پزشک شما با توجه به علت درد، ممکن است ترکیبی از روش های زیر را برای درمانتان توصیه کند:
- اگر اهل پیاده روی یا دویدن هستید، شاید نیاز باشد کمی از شدت و مدت فعالیتتان کم کنید. با پزشک خود در مورد میزان مناسب فعالیت بدنی مشورت نمایید.
- اگر پای شما قوس زیادی دارد، استفاده از کفی طبی با تجویز پزشک می تواند به بهبود وضعیت قوس پا و کاهش فشار بر کف پا کمک کند. فراموش نکنید که برای انتخاب اندازه مناسب و نوع صحیح کفی، حتماً نیاز به معاینه پزشک دارید.
- اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن می تواند فشار وارد بر پاشنه پا را کم کند.
- اگر شغل شما به گونه ای است که مجبورید برای مدت طولانی سر پا بایستید، استفاده از بالشتک های نرم و فنری در محل کار می تواند مفید باشند. همچنین، استفاده از کفی طبی نیز با ایجاد خاصیت ضربه‌گیری در کفش، درد و التهاب را کاهش می دهد.
- برای کاهش التهاب، کمپرس یخ را به مدت ۱۰ دقیقه و ۲ تا ۳ بار در روز روی محل درد قرار دهید.
حرکات ورزشی برای کنترل و پیشگیری از التهاب نیام کف پا
انجام حرکات کششی برای کف و ساق پا، نقش مهمی در بهبود التهاب نیام کف پا دارد. حرکات کششی زیر را حداقل دو بار در روز انجام دهید.
۱_ کشش فاشیای کف پا
- صاف بایستید و دستانتان را به دیوار تکیه دهید.
- پای آسیب دیده را کمی عقب تر از پای دیگر قرار دهید.
- با پاشنه های صاف روی زمین و پنجه های پا به سمت جلو، به آرامی هر دو زانو را خم کنید.
- باید کشش را در قسمت پایین ساق پایتان احساس کنید.
- حالت کشش را به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه نگه دارید.
- این حرکت کششی را ۶ تا ۸ بار تکرار کنید.
۲_ کشش ساق پا
- صاف بایستید و دستانتان را به دیوار تکیه دهید.
- پای آسیب دیده را کمی عقب تر از پای دیگر قرار دهید.
- پای آسیب دیده را صاف نگه دارید، پاشنه آن را روی زمین بگذارید و کف هر دو پا را به سمت جلو بگیرید، سپس به آرامی به سمت جلو خم شده و زانویتان را خم کنید.
- باید کشش را در قسمت میانی ساق پای خود احساس کنید.
- حالت کشش را به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه حفظ کنید.
- این حرکت را ۶ تا ۸ بار تکرار کنید.
علاوه بر حرکات کششی، تمرینات تقویتی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای تقویت عضلات ساق پا، می توانید روی لبه یک تخته استپ ورزشی بایستید به گونه ای که فقط روی پنجه‌ی پایتان قرار بگیرید. سپس تا جای ممکن روی پنجه بلند شده و دوباره به آرامی پایین بیایید، به طوری که پاشنه تان کمی پایین تر از لبه تخته قرار گیرد.
بین هر بار بلند شدن روی پنجه، استراحت کرده و عضلا‌تتان را رها کنید. همچنین می توانید از یک حوله استفاده کنید؛ برای این کار حوله را با انگشتان پا به سمت خود جمع کنید، گویی می خواهید آن را با پا بلند کنید. این تمرینات را چندین بار در روز انجام دهید.
برخی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن نیز می توانند به کاهش تورم و درد کمک کنند. قبل از شروع مصرف هر داروی جدید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
زندگی با التهاب نیام یا فاشیای کف پا
اکثر موارد التهاب فاشیای کف پا به مرور زمان بهبود می یابند. برای دستیابی به بهترین نتیجه، سعی کنید در روش های درمانی خود ثابت قدم باشید. اگر این روش ها مؤثر نبودند، پزشک ممکن است گزینه های دیگری را به شما پیشنهاد کند که شامل موارد زیر هستند:
- فیزیوتراپی حرفه ای
- استفاده از آتل موقع خواب
- بستن کف پا با نوار چسب مخصوص
- تزریق کورتون به ناحیه التهاب
- در موارد نادر، ممکن است برای رفع التهاب کف پا به جراحی نیاز باشد. درباره‌ی فواید و عوارض این روش حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
دکتر غلامرضا نادری جراح و متخصص ارتوپد
