نقرس، بیماری دردناک از نوع آرتریت التهابی است. این بیماری اکثراً شست پا را درگیر می کند، اما می تواند در هر مفصل دیگری، از جمله مچ پا نیز ایجاد شود که به آن نقرس مچ پا میگویند. این بیماری هنگامی ظاهر می شود که سطح اوریک اسید بدن بالا باشد. این امر منجر به تشکیل بلورهای نوک تیز اسید اوریک در مفصل می شود، که منشا درد، التهاب و حساسیت شدید و حاد در لمس هستند.
با ابتلا به نقرس در مچ پا، حرکات روزمره از جمله بالا و پایین رفتن از پله ها، به فعالیت هایی ناخوشایند و دردناک تبدیل می شوند. علیرغم اینکه هیچ درمان قطعی برای نقرس وجود ندارد، اما چند روش درمانی بالقوه برای جلوگیری از تشدید درد، و کنترل علائم دردناک توصیه شده اند.
علائم نقرس در مچ پا
اصلی ترین نشانه ی نقرس در مچ پا، دردناک شدن و تورم و التهاب در ناحیه مربوطه است. بخاطر داشته باشید که نقرس در اکثر موارد غیرقابل پیش بینی است. فارغ از اینکه کدام مفصل دچار بیماری شده باشد. ممکن است هفته ها، یا ماه ها را بدون هیچ گونه علائمی طی کنید و سپس با دردی شدید در مچ پا از خواب بیدار شوید.
در برخی موارد، نقرس در یکی از انگشت های بزرگ پا آغاز شده و سپس به سایر نواحی از جمله مچ پا گسترش می یابد. در گذر زمان، مدت زمان این تیرکشیدن ها طولانی تر از قبل می شود. سایر علائم نقرس مچ پا عبارتند از :
- ورم کردن
- حساسیت و دردناک شدن ناحیه
- قرمز شدن
- گرم شدن ناحیه در لمس
- خشکی و محدود شده دامنه حرکتی
عکس نقرس پا
علت بروز نقرس مچ پا
از پدیده انباشت اوریک اسید در خون، تحت عنوان هیپراوریسمی یاد می شود. بدن در هنگام تجزیه پورین ها، اوریک اسید تولید می کند. این ترکیبات در تمامی سلول های بدن یافت می شوند. همچنین پورین در چند نوع از غذاها از جمله گوشت قرمز و برخی غذاهای دریایی، الکل و نوشیدنی ها با شیرین کننده مصنوعی یافت می شود. اسید اوریک توسط کلیه ها دفع می شود.
اگر اختلال متابولیسم اسید اوریک باعث شود که انباشت اسید اوریک در خون رخ دهد ممکن است کلیه ها نتوانند از پس این مقادیر افزایش یافته بر بیایند و در نتیجه این وضعیت، اوریک اسید بیشتری از جریان خون عبور می کند. بلورهای اوریک اسید در نهایت در مچ پا مستقر می شوند.اثر خطرناکتر این وضعیت رسوب اسید اوریک در لوله های کلیه و ایجا سنگ های کللیه از جنس اورات و حتی نارسایی مزمن کلیه است.
نقرس مچ پا چگونه درمان می شود؟
نقرس درمان ندارد، اما ترکیبی از درمان ها و راهکارهای خانگی، به مدیریت درد و کاهش دردهای شدید کمک می کنند.
درمان نقرس مچ پا با دارو
داروهایی که به شما کمک می کنند تا درد را کنترل کنید عبارتند از :
💊داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی NSAIDS از جمله ایبوپروفن (ادویل) و سلکوکسیب (سلبرکس) یا ایندومتاسین (ایندوسین)
💊کورتیکواستروئیدها، که به صورت خوراکی یا تزریق در مفصل مچ مصرف شده و درد را کاهش می دهند.
💊کلشی سین یک تسکین دهنده ی درد، که درد نقرس مچ پا را هدف می گیرد اما گاهی اوقات موجب تهوع و اسهال می شود.
همچنین پزشک ممکن است دوز کم روزانه کلشی سین را تجویز بکند، تا خطر بروز درد های آتی را کاهش بدهد. سایر داروهای موثر در درمان عبارتند از :
💊آلوپرینول (زیلوپریم) و فبوکستات (اولریک)، که تولید اوریک اسید بدن را محدود می کنند. آن ها خطر گسترش نقرس در مفاصل را کاهش می دهند ولی معملا در مرحله ی حاد و التهابی استفاده نمی شوند.
💊داروهای دفع کننده اسید اوریک همچون لسینوراد (زورامپیک) و پروبنسید (پروبالان)، که به بدن در حذف اوریک اسید زائد کمک می کنند. هرچند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهند.
درمان های خانگی نقرس مچ پا
یکی از موثرترین روش ها برای کنترل نقرس، محدود سازی مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی پورین است. بخاطر داشته باشید که بدن با تجزیه پورین، اوریک اسید تولید می کند. این یعنی بایستی مصرف غذاهای زیر را کاهش دهید :
❌ گوشت قرمز
❌ اندام های داخلی همچون جگر
❌ غذاهای دریایی خصوصاً ماهی تن، ساردین و قزل آلا
❌ الکل
❌ نوشیدنی های حاوی شکر
حذف برخی از این موارد، به کاهش وزن نیز کمک می کند. اگر اضافه وزن دارید، این یک نکته مثبت جانبی است. در نتیجه عامل مخاطره آمیز بروز نقرس به شمار می رود. با تعویض این غذاها با میوه، سبزی، غلات کامل و پروتئین های مفید در وضعیت کاملاً بهتری قرار می گیرید.
تشخیص نقرس مچ پا
اگر گمان می کنید به نقرس مبتلا هستید، اما این بیماری در شما تشخیص داده نشده است، در طول دوره ی علائم، با یک پزشک ملاقات کنید. اگر در بحبوحه دردهای شدید، قرمزی یا التهاب هستید، تشخیص نقرس مچ پا، با سهولت بیشتری صورت می گیرد.
✳️ در طول ویزیت، پزشک چندین سوال راجع به رژیم غذایی، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی خواهد پرسید. با انجام این کار، سایر دلایل بالقوه بروز علائم رد می شوند. عفونت یا آرتریت روماتوئید از جمله این تشخیص های افتراقی به شمار می روند.
✳️ همچنین پزشک برای تعیین میزان اوریک اسید، دستور انجام آزمایش خون را می دهد. برخی افراد سطوح بالایی از اوریک اسید داشته ولی نقرس نمی گیرند. در برخی دیگر، اوریک اسید در حد نرمال است اما دچار نقرس می شوند. در نتیجه، انجام تست های بیشتر در دستور کار خواهد بود.
✳️رادیوگرافی، MRI یا CT اسکن از مچ، ممکن است برای رد کردن سایر دلایل التهاب مفصل درخواست شوند.
✳️ تشخیص قطعی با بررسی مایع مفصلی انجام می گیرد. در این روش، با استفاده از سوزنی کوچک نمونه ای از مایع مفصلی تهیه شده و وجود هرگونه بلور اوریک اسید، زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
با توجه به نتایج آزمایشات و تحلیل ها، درمان بیشتر با ارجاع به روماتولوژیست صورت می گیرد.
درد نقرس مچ پا
هر شخصی که نقرس را تجربه کرده باشد، از دردهای شدید، قرمزی، گرم شدن، دردناک و التهابی شدن مفاصل آگاه است. نقرس به عنوان یکی از انواع آرتریت، معمولاً روی مفاصل پا، مچ، زانو اثر دارد. در نصف موارد ابتلا، اثرش روی انگشت بزرگ ظاهر می شود. بدین ترتیب پوشیدن کفش، غیرممکن می شود. حتی بافت نرم جوراب هم آزار دهنده خواهد بود.
چه کسانی دچار نقرس در مچ پا می شوند؟
نقرس ۴% جمعیت بزرگسالان آمریکا را مبتلا می کند. این بیماری در مردان شایع تر است، زیرا سطح اوریک اسید زنان کمتر است. اما پس از قاعدگی، سطح اوریک اسید زنان شروع به افزایش می کند. بنابراین، ابتلا به نقرس در زنان، در سنین بالا بیشتر از مردان است.
متخصصان مطمئن نیستند چرا برخی افراد اوریک اسید بیشتری تولید می کنند، یا در خنثی سازی آن مشکل دارند. البته شواهدی راجع به ژنتیکی بودن این بیماری وجود دارند. سایر عواملی که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهند عبارتند از :
۱- مصرف غذاهایی با پورین (اسید اوریک) بالا. مانند حبوبات، گوشت، ماهی، پروتئین و …
۲- مصرف غذاها و نوشیدنی ها، خصوصاً الکل که میزان اوریک اسید تولیدی را افزایش می دهند
۳- وجود اضافه وزن
۴- فشار خون بالا یا نارسایی قلبی نیز ریسک ابتلا به نقرس را افزایش می دهند. داروهای دیورتیک (ادرار آور) که گاهی اوقات برای درمان این بیماری ها بکار می روند نیز ریسک ابتلا به نقرس را تشدید می کنند.
درد نقرس در مچ پا چه مدتی طول می کشد؟
درد های نقرسی تا چند ساعت طول می کشند. اما درد برای چند روز یا هفته در پا احساس می شود. برخی افراد فقط یک درد شدید را در زندگی شان تجربه می کنند. اما بقیه چند بار در طول سال درد شدید دارند.
توجه بکنید نقرس یک بیماری مزمن است. یعنی زمان زیادی طول می کشد و نیازمند رسیدگی است. تغییرات غذایی و دارویی، تفاوت چشمگیری ایجاد کرده و خطر درد های شدید را کاهش می دهند. ضمناً به یاد داشته باشید که برای یافتن ترکیب صحیح از تغییرات رژیمی و دارویی، مدتی زمان نیاز است. اگر اوضاع سریعاً خوب نشد، ناامید نشوید.
عوارض نقرس مچ پا چیست؟
التهاب نقرسی که به حال خود رها بشود، منجر به آسیب دائمی مفصل مچ پا می شود. به ویژه هنگامی که با دردهای شدید مکرر روبرو بشوید.
مدیریت و کنترل نقرس مچ پا
نقرس یک بیماری مزمن بدون درمان است. بنابراین باید برای مدت مشخصی حواستان به آن باشد. یافتن رویکرد مدیریتی صحیح، مدتی طول می کشد، اما بسیاری از افراد به ترکیب موثری از داروها و تغییرات در سبک زندگی دسترسی پیدا می کنند.
اگر جدیداً وجود این بیماری در شما تشخیص داده شده است و تا حالا به روماتولوژیست مراجعه نکردید، این کار را انجام دهید. آن ها نکات بیشتری راجع به نحوه مدیریت علائم نقرس در اختیارتان قرار می دهند.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران