دررفتگی مچ پا چیست؟

دررفتگی مفصل زمانی اتفاق می افتد که استخوان ها از محل طبیعی خود خارج می شوند و درنتیجه ایجاد دررفتگی می کنند. وقتی این اتفاق در مفصل مچ پا رخ می دهد، به آن دررفتگی مچ پا می گویند که یک آسیب شدید است.

۳ استخوان که مفصل مچ پا را تشکیل می دهد:

• استخوان درشت نی
• استخوان فیبولا
• استخوان تالوس

به طور معمول، مجموعه ای از رباط های بسیار قوی، تمام این استخوان ها را محکم در جای خود نگه می دارد. آسیب شدید می تواند این رباط ها را جا به جا یا پاره کند و باعث ایجاد فضای غیرطبیعی بین استخوان ها می شود. رباط ها بسیار محکم هستند و به راحتی از بین نمی روند و پاره نمی شوند. دررفتگی مچ پا اغلب همراه با شکستگی در ۱ یا چند استخوان مچ پا رخ می دهد. در بعضی موارد، دررفتگی مچ پا می تواند بدون شکستگی در استخوان های مچ پا اتفاق بیفتد. در این موارد، دررفتگی مچ پا همراه با پیچ خوردگی شدید مچ پا رخ می دهد. پیچ خوردگی شدید هنگامی است که رباط ها پاره شوند.

چه عواملی باعث دررفتگی مچ پا می شوند؟

دررفتگی مچ پا ناشی از آسیب شدید مچ پا است. با این کار ۱ یا بیشتر رباط های مچ پا پاره می شود. بدون این رباط ها برای نگه داشتن استخوان ها، استخوان های مچ پا جدا می شوند. این امر ممکن است هنگام ورزش نیز اتفاق بیفتد، خصوصاً مواردی که شامل با پرش همراه است، بیشتر اتفاق می افتد.

چه کسانی در معرض دررفتگی مچ پا قرار دارند؟

موارد زیر خطر ابتلا به دررفتگی مچ پا را افزایش می دهد:

• اگر شما فعالیتهای ورزشی سنگینی انجام می دهید
• اگر شما در گذشته دچار پیچ خوردگی مچ پا، شکستگی یا دررفتگی شده اید
• اگر مچ پای شما از بدو تولد غیرطبیعی بوده است
• اگر سیگار می کشید یا اضافه وزن دارید

دررفتگی مچ پا چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک ارتوپد در مورد علائم و سابقه سلامتی با شما صحبت خواهد کرد و ممکن است قسمت هایی از پایین ساق پا و مچ پا را تحت فشار قرار دهد. این برای بررسی درد و تورم است. پزشک متخصص، رگ های خونی را به منظور جریان خون در پا و مچ پا بررسی می کند. برای تشخیص استخوان های شکسته به اشعه ایکس از پا، مچ پا و پا و گاهی ممکن است به سی تی اسکن یا MRI نیاز داشته باشید. این موارد باعث می شود تا پزشک جزئیات بیشتری را در مورد آسیب دیدگی شما بررسی کند.

درمان دررفتگی مچ پا

هنگامی که تورم و درد به اندازه کافی کاهش یافت، پزشک از شما می خواهد یک سری تمرینات را برای بازگرداندن دامنه حرکت، قدرت، انعطاف پذیری و ثبات مچ پا شروع کنید. پزشک یا یک فیزیوتراپیست روش مناسب و پیشرفت تمرینات را برای شما توضیح می دهد.

آموزش تعادل و ثبات به ویژه برای تمرین مجدد عضلات مچ پا برای همکاری در حمایت از مفصل و جلوگیری از پیچ خوردگی های مکرر بسیار مهم است. این تمرینات ممکن است درجات مختلف چالش تعادل مانند ایستادن روی یک پا باشد.

اگر هنگام ورزش دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اید، در مورد زمان شروع فعالیت خود با پزشک صحبت کنید. پزشک یا فیزیوتراپیست شما ممکن است بخواهند فعالیت های خاص و آزمایش های حرکتی را انجام دهید تا عملکرد مچ پا را برای ورزشهایی که انجام می دهید، تعیین کند.

جراحی نیمه در رفتگی مچ پا

اگر پس از یک دوره توانبخشی برابر برای هر دو پا، بی ثباتی مچ پا هنوز وجود داشت مداخله ی جراحی ممکن است مفید واقع شود. درمان های جراحی متعددی وجود دارند اما می توانند به طور عمده به دو دسته ی ترمیم از لحاظ آناتومی یا تثبیت تاندونی طبقه بندی شوند. هدف ترمیم آناتومی، بازگرداندن آناتومی و بیومکانیک عادی مچ پا در ضمن حفظ کردن محدوده ی حرکات مچ پا است.

ترمیم تغییر یافته بروستورم، متداول ترین ترمیم استفاده شده است. رباط تالوفیبولار قدامی و رباط کالکانوفیبولار جهت ترمیم نقص در عمل جراحی روی هم قرار می گیرند و توسط بخشی متحرک از قسمتی از مچ پا (inferior extensor retinaculum) محکم می شوند. پایداری تاندون ها، سستی پا و حرکات آسیب رسان را محدود می کنند اما اثری بر عوامل زمینه ای آسیب رسان به رباط ها که سبب ناپایداری آنها می شوند ندارد.

ثبات و پایداری مچ پا به قیمت جایگزین شدن بیومکانیک عادی مچ پا و استخوان پشت پا بدست می آید. پروسیجر Christman-Snook شامل وصل کردن یک قسمت از تاندون نازک نئی کوتاه به استخوان تالوس و کالکانئوس می شود تا با اینکار به رباط تالوفیبولار قدامی و رباط کالکانوفیبولار  کمک کنند.

با تقسیم کردن تاندون نازک نئی کوتاه این حس می شود که قسمتی از عملکرد آن تاندون نیز حفظ شده و کامل از بین نرفته است. پروسیجر ایوانس شامل تاندون نازک نئی کوتاه تا تاندون نزدیک longus می شود که در این عمل با تقویت کردن مسیر تاندون نازک نئی دور از طریق ایجاد سوراخی در قسمت دور استخوان نازک نی همراه می شود. به تازگی تکنیک های بازسازی از طریق پیوند زدن تاندون (چه از خود شخص پیوند گرفته شود یا از شخصی دیگر) تلاش می کنند تا پایداری و ثبات ایجاد شده توسط رباط تالوفیبولار قدامی و رباط کالکانوفیبولار را احیا کرده و بازگردانند. در ضمن این که حرکات مچ پا آسیب نبینند و حفظ شوند و تاندون هایی که سبب پایداری در حرکت می شوند از بین نروند.

نقش آرتروسکوپی در درمان بی ثباتی مچ پا در حال گسترش بوده است. آرتروسکوپی در درمان وضعیت های مختلف مرتبط با بی ثباتی مچ پا از جمله ضایعات استخوانی- مفصلی استخوان تالوس، خرد شدن، اجسام آزاد، چسبندگی، نرمی، و خار استخوانی در نظر گرفته می شود. همچنین امید است که بتوان هر دو رباط تالوفیبولار قدامی و رباط کالکانوفیبولار را از طریق آرتروسکوپی ترمیم کرد.

پیچ خوردگی های مچ پا از جمله ی متداول ترین آسیب های عضلانی اسکلتی است. درحالیکه اکثریت قریب به اتفاق افراد بدون هیچ عوارضی بهبود می یابند، بخشی از جمعیت بیماران مبتلا به درد، پیچ خوردن های مکرر و احساس خالی شدن مچ پا و تمام نشانه های بی ثباتی مزمن مچ پا می شوند.

درحالیکه بی ثباتی مچ پا می تواند وضعیتی ناتوان کننده باشد دانش آسیب شناسی، بیومکانیک های جاگزین و دانش الگوریتم های درمانی این امکان را می دهد تا سطوح بالای رضایت بیماران هنگامی که به خوبی درمان می شوند بدست آید.

ورزش های مناسب برای بی ثباتی و نیمه در رفتگی مچ پا

آموزش تعادل

مشکلات موجود در بیماران مبتلا به ناپداری مزمن مچ پا (CAI)، کاهش کنترل وضعیتی و آگاهی از وضعیت مفصل و افزایش بی ثباتی است. تصور می شود که تغییرات عملکرد سیستم حسی-حرکتی منشا این مشکلات باشد. آموزش تعادل بخش مهمی از پروتکل های توانبخشی فعلی نیمه در رفتگی مچ پا است. اثرات آموزش تعادل بر روی کمبودهای حسی-حرکتی معمول برای CAI، از جمله کنترل وضعیتی، تعادل پویا، حس موقعیت مفصل و رفلکس های ستون فقرات ، تایید شده است. آزمون تعادل گردش ستاره ای به عنوان یک تمرین توانبخشی عالی برای تعادل در CAI پیشنهاد شده است.

بارگذاری پیشرفتی

ثابت شده است که تقویت عضلات ایزوکینتیک تأثیر مثبتی بر توانایی عملکردی ، قدرت عضلانی و قدرت تصحیح مچ پا دارد.

دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران