بسیاری از بیماری ها، از جمله التهاب فاسیای کف پا و تاندونیت آشیل (التهاب تاندون آشیل) می توانند باعث درد پاشنه پا شوند. درد پاشنه پا یک مشکل شایع در بین افراد است. استراحت، استفاده از ارتزها و تمرینات کششی می تواند به مرور زمان درد پاشنه پا را کاهش دهد. اگر این عارضه را نادیده بگیرید و آن را درمان نکنید، ممکن است دچار برخی مشکلات مزمن شوید که به درمان طولانی مدت تری نیاز دارند. درد پاشنه پا به ندرت نیاز به عمل جراحی دارد.
درد پاشنه پا
درد پاشنه پا یکی از مشکلات شایع پا و مچ پا است. این درد ممکن است در زیر پاشنه پا و یا پشت آن ایجاد شود. بسیاری از بیماری ها می توانند منجر به درد پاشنه پا شوند، از جمله:
- التهاب فاسیای کف پا
- تاندونیت یا تاندینوز آشیل یا تاندون فلکسور
- خار استخوانی
- بیماری سیور (بیشتر در کودکان ۸ تا ۱۴سال)
- بیماری بورسیت (Bursitis)
- شکستگی در اثر فشار
- التهاب تاندون ها
انجام یک ارزیابی پزشکی برای تشخیص علت دقیق درد پاشنه پا اهمیت زیادی دارد. این عارضه میتواند راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره را برای شما دشوار کند. درد پاشنه پا اغلب با درمان های غیر جراحی بهبود می یابد، اما بدن شما برای بهبودی کامل به زمان احتیاج دارد.
درد پاشنه پا در کدام نواحی ایجاد می شود؟
شما ممکن است در هر جایی از پاشنه پای خود احساس درد یا حساسیت به لمس داشته باشید. اما این درد اغلب در نواحی زیر احساس می شود:
- پشت پاشنه پا
- زیر پاشنه پا
- درون استخوان پاشنه پا
علت درد پشت پاشنه پا چیست؟
مشکلات متعددی می توانند باعث ایجاد درد در پشت پاشنه پا شوند. برخی از این مشکلات عبارتند از:
۱_ تاندونیت آشیل
تاندون آشیل یک بافت فیبری است که ماهیچه ساق پا را به استخوان پاشنه پا متصل می کند. تاندون آشیل طولانی ترین و محکم ترین تاندون بدن است. دوندگان و بسکتبالیست ها بیشتر مستعد ابتلا به تاندونیت آشیل هستند. این آسیب که به دلیل استفاده بیش از حد از تاندون ایجاد می شود، تاندون را ملتهب می کند. تاندونیت همچنین باعث درد، تورم و سفتی پشت پاشنه پا می شود.
۲_ بیماری بورسیت
بورسیت یک بیماری دردناک است و زمانی رخ می دهد که کیسه های بورس دچار التهاب و تورم شوند. این کیسه ها پر از مایع هستند و مانند یک بالشتک کوچک عمل کرده و حرکت مفاصل را تسهیل می کنند. ممکن است نوعی احساس کوفتگی و حساسیت در پشت پاشنه پای خود داشته باشید. بورسیت معمولا زمانی ایجاد می شود که فعالیت زیاد و طولانی مدت دارید.
۳_ تغییر شکل هاگلاند
التهاب و تحریک مزمن تاندون آشیل می تواند باعث ایجاد یک برجستگی استخوانی بزرگ در پشت پاشنه پا شود که به آن تغییر شکل هاگلاند می گویند. پوشیدن کفش های پاشنه بلند، می تواند این برجستگی و درد را بدتر کند.
۴_ بیماری سیور (آپوفیزیت کالکانه)
این بیماری یکی از علل شایع درد پاشنه پا در کودکان ۸ تا ۱۴ ساله است. کودکانی که فعالیت بدنی زیاد (به خصوص دویدن و پریدن) دارند، بیشتر مستعد این بیماری هستند. فعالیت ورزشی زیاد باعث تحریک صفحه رشد در پشت پاشنه پا می شود.
علت درد زیر پاشنه پا چیست؟
مشکلاتی که باعث درد زیر پاشنه پا می شوند عبارتند از:
۱_ کوفتگی استخوان
پا گذاشتن بر روی یک جسم سخت و تیز می تواند باعث کوفتگی و آسیب لایه چربی زیر پاشنه پا شود. ممکن است پای شما دچار تغییر رنگ یا کبودی نشود، اما هنگام راه رفتن، در پاشنه پای خود احساس درد و حساسیت داشته باشید. شکستگی در اثر فشار و همچنین بیماری سیور نیز ممکن است باعث ایجاد درد در زیر، پهلو و پشت پاشنه پا شوند.
۲_ التهاب فاسیای کف پا
التهاب فاسیای کف پا می تواند یکی از علل اصلی درد پاشنه پا باشد. این عارضه زمانی رخ می دهد که فاسیا دچار پارگی و یا کشیدگی شود. فاسیا نوعی بافت همبند است که در امتداد کف پا قرار دارد. افرادی که فعالیت زیادی دارند (به خصوص دویدن و پریدن) بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه دردناک قرار دارند. راه رفتن روی تردمیل و سطوح سخت (مانند بتن) نیز دو مورد رایج از عوامل تحریک کننده هستند.
۳_ خار پاشنه
التهاب فاسیای مزمن می تواند باعث ایجاد نوعی زائده استخوانی (خار پاشنه) روی استخوان پاشنه پا شود. خار پاشنه اغلب دردناک نیست، اما برخی افراد ممکن است احساس درد و ناراحتی شدید داشته باشند، در همچین مواردی درمان خارپاشنه برای جلوگیری از عوارض بیشتر ضروری است.
درمان درد پشت پاشنه پا
بیشتر مشکلاتی که باعث درد پاشنه پا می شوند، با درمان های غیرجراحی نیز به مرور زمان بهبود پیدا می کنند. این روش های درمانی بیشتر بر کاهش درد و التهاب، بهبود انعطاف پذیری پا و به حداقل رساندن فشار روی پاشنه پا تمرکز دارند. برخی از این درمان ها عبارتند از:
تزریق دارو: تزریق استروئیدها می تواند درد و تورم را کاهش دهد. این کار باید تنها در موارد نادر برای مشکلات تاندون انجام شود. اما مطمئنا می تواند به درمان التهاب فاسیای کف پا و بیماری بورسیت کمک کند.
۱_ استفاده از ارتزها
استفاده از وسایل ارتوتیک سفارشی (مثل کفی کفش و ارتزها) می تواند به کاهش فشار روی پاشنه پا کمک کند. برای بهبود علائم شدیدتر ممکن است از ارتزهای مناسب پیاده روی استفاده شود. بستن آتل در طول شب نیز می تواند به کاهش درد صبحگاهی در بعضی افراد کمک کند. همچنین ممکن است برای استفاده روزمره و ورزش، کفی و کفش های محافظ پاشنه را لازم داشته باشید.
۲_ مصرف مسکن
استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به همراه کمپرس یخ، می تواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
۳_ فیزیوتراپی مچ پا
ماساژ و تمرینات فیزیوتراپی می توانند چسبندگی و گرفتگی بافت های نرم را بر طرف کنند. این درمان ها ممکن است درد و التهاب را نیز کاهش دهند.
۴_ تمرینات کششی
تمرین هایی که باعث کشش عضلات و تاندون های پاشنه پا می شوند، به بهبود درد شما کمک می کنند. پزشک می تواند به شما نشان دهد که چگونه این تمرینات انجام دهید.۵_
۵_ بانداژ
می توانید از باندهای ورزشی یا پزشکی برای حمایت از قوس کف پا یا پاشنه پا استفاده کنید.
۶_ جراحی
به ندرت ممکن است برای درمان علت درد پاشنه پا، نیاز به عمل جراحی مچ پا داشته باشید.
درد پاشنه پا معمولا با درمان های غیرجراحی برطرف می شود، اما بهبودی کامل به زمان احتیاج دارد. در نتیجه باید صبور باشید و به بدن خود فرصت دهید تا بهبود پیدا کند. به خاطر داشته باشید که اگر خیلی زود به فعالیت های معمول خود بازگردید، ممکن است بهبودی خود را به تاخیر بیاندازید. علاوه بر این، در شرایط نادر ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشید.
عوامل خطر درد پاشنه پا چیست؟
هر عاملی که فشار زیادی به پای شما وارد کند، می تواند باعث درد پاشنه پا شود. نحوه راه رفتن (مکانیک پا) و شکل پا (ساختار پا) نیز دو عامل موثر هستند. برخی از افراد بیشتر مستعد ابتلا به درد پاشنه پا هستند. از جمله افرادی که:
- اضافه وزن دارند. (چاق هستند)
- دچار مشکلاتی مانند آرتریت پا و مچ پا، صافی کف پا یا قوس زیاد کف پا هستند.
- ورزش و فعالیت آن ها شامل دویدن و پریدن زیادی است.
- مدت زیادی سر پا می ایستند. (به خصوص روی سطوح سخت و بتنی)
- کفش هایی با سایز نامناسب و یا کفی غیر استاندارد می پوشند.
علائم درد پاشنه پا
درد پاشنه پا بسته به علت آن می تواند علائم مختلفی داشته باشد. از جمله:
- ایجاد یک زائده استخوانی در پاشنه پا
- تغییر رنگ (کبودی یا قرمزی)
- سفتی
- تورم
- حساسیت به لمس
- احساس درد بعد از برخاستن
تشخیص علت درد چگونه است؟
پزشک ابتدا علائم شما را بررسی می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین ممکن است برای بررسی التهاب مفاصل، شکستگی استخوان و آسیب مفاصل عکسبرداری با اشعه ایکس را تجویز کند. به ندرت ممکن است MRI یا سونوگرافی نیز لازم باشد. انجام این آزمایشات می تواند به تشخیص مشکلاتی کمک کند که اشعه ایکس آن ها را نشان نمی دهد.
عوارض درد پاشنه پا
تاندونیت آشیل در صورت عدم درمان، می تواند باعث تخریب تاندون (تاندینوز آشیل) شود. به مرور زمان، تاندون آشیل ممکن است پاره شود و نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
درد پاشنه پا می تواند توانایی شما برای راه رفتن، کار کردن، ورزش و انجام فعالیت های روزمره را مختل کند. در نتیجه کم تحرک می شوید. سبک زندگی کم تحرک نیز می تواند منجر به افزایش وزن شود. حتی ممکن است دچار افسردگی شوید. زیرا نمی توانید فعالیت های مورد علاقه تان را انجام بدهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
- دردی که با استراحت کردن و استفاده از داروهای مسکن بهبود نمی یابد.
- دردی که راه رفتن یا حرکت کردن را برای شما دشوار می کند.
- تورم و التهاب شدید پا یا پاشنه پا
پیشگیری از درد پشت پاشنه پا
برای پیشگیری از درد پاشنه پا و یا بازگشت آن، باید انعطاف پذیری تاندون های پاشنه پا را حفظ کنید. به همین منظور، شما باید به طور منظم تمرینات کششی را انجام دهید و کفش های مناسب و استاندارد بپوشید. از آنجایی که دوندگان بیشتر مستعد درد پاشنه پا هستند، می توان با طی کردن مسافت های کوتاه تر و دویدن بر روی سطوح نرم تر، از آسیب های ناشی از دویدن پیشگیری نمود.
دکتر رضا نادری متخصص ارتوپدی و فلوشیپ چراجی مچ پا