قفل شدن زانو می تواند دردناک و خسته کننده باشد و تحرک شما را محدود کند. قفل شدن زانو چه بر اثر ضربه، آرتروز یا یک مشکل مکانیکی باشد، آشنایی با نحوه ی باز کردن آن برای تسکین سریع و بهبودی طولانی مدت از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله ما علل قفل شدن زانو، نحوه ی تسکین سفتی و زمان مراجعه به پزشک را توضیح خواهیم داد. قفل شدن زانو چه یک مشکل موقتی باشد یا علامت یک مشکل جدی تر، آشنایی با اقدامات مناسب می تواند از آسیب بیشتر پیشگیری کرده و به بازیابی حرکتی کمک کند.
قفل شدن زانو چیست؟
قفل شدن زانو زمانی رخ می دهد که شما نتوانید به طور کامل زانوی خود را خم یا صاف کنید. این شرایط به طور ناگهانی اتفاق می افتد و ممکن است با درد، ورم یا سفتی همراه باشد.
دو نوع قفل شدن زانو وجود دارد:
- قفل شدن زانوی واقعی: یک مانع مکانیکی مانند یک منیسک پیچ خورده به صورت فیزیکی از حرکت پیشگیری می کند.
- قفل شدن زانوی کاذب: درد یا گرفتگی های عضله باعث سفتی موقتی می شوند و حرکت دادن زانو را مشکل می سازند.
شناخت علت زانوی قفل شده، بهترین درمان و راهکارهای پیشگیری را مشخص خواهد کرد.
علل رایج قفل شدن زانو
شرایط مختلفی می توانند منجر به قفل شدن زانو شوند:
۱. منیسک پاره شده
پارگی منیسک زمانی رخ می دهد که غضروف زانو آسیب ببیند و منجر به درد، ورم و احساس گرفتگی شود. یک تکه غضروف پاره شده ممکن است در مفصل گیر کند و باعث قفل شدگی واقعی زانو شود.
۲. آسیب های رباط: (پارگی های ACL، MCLو ACL)
آسیب به رباط های اصلی زانو می تواند باعث بی ثباتی، ورم و مشکل در حرکت دادن زانو شود. آسیب های ACL به طور ویژه می توانند منجر به قفل شدن زانو و مشکل در تحمل وزن بدن شوند.
درمورد علائم پارگی رباط زانو بخوانید.
۳. آرتروز زانو
وقتی غضروف زانو فرسوده می شود، خارهای استخوانی ممکن است ایجاد شوند که منجر به قفل شدن زانو می شوند. زانو درد مرتبط با آرتروز همچنین می تواند باعث قفل شدن زانو و لرزش زانو ناشی از ورم و سفتی شود.
۴. دررفتگی کشکک زانو (لغزش کشکک زانو از جای خود)
اگر کاسه ی زانوی شما از وضعیت طبیعی خود خارج شود. می تواند از خم شدن زانو به طور صحیح پیشگیری کند. این شرایط معمولاً به علت ضربه یا رباط های ضعیف اطراف کشکک زانو اتفاق می افتد.
۵. اجسام شناور در مفصل زانو
قطعات غضروف یا استخوان کوچک که در مفصل زانو شناور هستند می توانند مانع از حرکت شوند و منجر به قفل شدن ناگهانی زانو گردند.
۶. کیست بیکر
کیسه پر از مایع پشت زانو می تواند به مفصل فشار وارد کند، حرکت را محدود کند و باعث بروز درد گردد.
درمان های خانگی برای زانوی قفل شده
اگر شما دچار قفل شدگی زانو شده اید، این روش های ایمن را برای تسکین سفتی و بازیابی حرکت انجام دهید:
۱. کشش و حرکت آرام
- به آرامی زانوی خود را خم و صاف کنید.
- خود را مجبور به انجام حرکت کنید، فشار تدریجی اعمال کنید.
- یک کشش همسترینگ در حال نشسته را امتحان کنید تا تنش را تسکین دهید.
۲. یخ و گرما درمانی
- یخ (۱۵ تا ۲۰ دقیقه) به کاهش ورم و التهاب کمک می کند.
- گرمادرمانی (حوله یا کیسه اب گرم) عضلات را آرام می کند و حرکت را بهبود می بخشد.
۳. ماساژ و حرکت دادن
- به آرامی اطراف مفصل زانوی خود را ماساژ دهید تا گردش خون را بهبود بخشید.
- در حین حرکت دادن زانو برای باز کردن آن، یک فشار سبک اعمال کنید.
۴. بالا بردن و فشرده سازی
- پاهای خود را بالا ببرید تا ورم را کاهش دهید.
- از یک باند فشاری برای حمایت و تسکین درد استفاده منید.
۵. مسکن بدون نسخه
- NSAID هایی مانند بروفن می توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
- کرم های موضعی حاوی منتول یا کپسایسین می توانند درد را تسکین دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- وقتی که درد یا ورم شدید را تجربه می کنید.
- زانوی شما قفل شده باقی مانده و حرکت نمی کند.
- یک صدای ترکیدن یا تق تق را در اطراف محل آسیب شنیده اید.
- زانو احساس لقی و ناپایداری دارد و یا خالی می کند.
- علائم عفونت مانند قرمزی، ورم یا درد دارید.
درمان های پزشکی برای قفل شدن زانو
اگر قفل شدگی زانو ادامه داشته باشد، ممکن است به مداخله ی پزشکی نیاز باشد. درمان ها شامل موارد زیر می شوند:
۱.فیزیوتراپی:
یک برنامه ی درمانی شخصی سازی شده می تواند به تقویت عضلات اطراف زانو کمک کند، استحکام زانو را بهبود بخشد و از قفل شدن زانو در آینده پیشگیری کند.
۲.تزریق مفصل
تزریق کورتیکواستروئید ها می تواند التهاب و درد را کاهش دهد. تزریق هیالورونیک اسید، می تواند روان کنندگی لازم برای قفل شدن زانوی ناشی از آرتروز را ایجاد کند.
۳.حمایت از زانو و استفاده از زانوبند
یک زانو بند می تواند در حین بهبودی، استحکام لازم را ایجاد کند و از آسیب های بیشتر پیشگیری کند.
۴.جراحی آرتروسکوپی
برای پارگی های منیسک شدید، اجسام شناور یا آسیب غضروف، ممکن است به جراحی کم تهاجمی مانند آرتروسکوپی زانو نیاز باشد تا انسدادها رفع شوند.
تمرینات ورزشی برای پیشگیری از قفل شدن زانو
ورزش های تقویت کننده ی زانو و انعطاف پذیری می توانند به پیشگیری از قفل شدن مجدد زانو کمک کنند.
۱. کشش عضلات چهار سر ران
بایستید، پاهای خود را به طرف باسن خود بکشید و به مدت ۱۵ ثانیه نگه دارید.
با این حرکت، انعطاف پذیری شما بهبود پیدا می کند و فشار در اطراف زانو کم می شود.
۲. صاف بلند کردن پا
روی کمر خود دراز بکشید، یک پای خود را بالا نگه دارید و به آرامی آن را پایین بیاورید. این کار عضلات چهار سر ران را تقویت می کند و زانو را محکم می کند.
۳. خم کردن همسترینگ
از باندهای مقاومتی یا وزن بدن برای خم کردن پا به طرف عقب استفاده کنید.
این حرکت استحکام و انعطاف پذیری زانو را بهبود می بخشد.
۴. کشش زانو در حالت نشسته
روی یک صندلی بنشینید، زانوی خود را صاف کنید و به مدت چند ثانیه نگه دارید.
این حرکت، حرکت زانو را بهبود بخشیده و سفتی آن را کاهش می دهد.
سؤالات رایج درمورد قفل شدن زانو
چرا زانوی من قفل می کند و نمی توانم آن را حرکت دهم؟
یک مینسک پاره شده، غضروف شناور یا اسپاسم عضلانی می تواند باعث قفل شدگی زانو شود. شرایط التهابی مانند آرتروز نیز می تواند منجر به سفتی زانو شود.
آیا می توانم خودم به تنهایی قفل زانویم را باز کنم؟
در برخی از موارد، کشش آرام، ماساژ و یخ/گرما درمانی می تواند به باز کردن زانوی قفل شده کمک کند. گرچه، اگر درد شدید باشد، باید مراقبت های پزشکی دریافت کنید.
آیا قفل شدگی زانو یک مشکل جدی است؟
بستگی به علت آن دارد. اگر قفل شدن زانو به دلیل آسیب غضروف، آسیب رباط یا آرتروز باشد ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
چگونه می توانم از قفل شدن مجدد زانوی خود پیشگیری کنم؟
تمرینات تقویت کننده، کشش، حفظ یک وزن سالم و پرهیز از فشار زیاد می تواند خطر قفل شدن زانو را کاهش دهد.
دکتر غلامرضا نادری، متخصص ارتوپد
