پای انسان وظیفه حرکت را بر عهده دارد و استخوان ها و مفاصل آن برای راه رفتن، دویدن، پرش و چرخش طراحی شده اند. اما اگر این استخوان ها و مفاصل بیش از حد حرکت کنند، ثبات کافی نداشته باشند یا وضعیت قرارگیری نامناسب داشته باشند، می توانند باعث آسیب غضروف، آرتروز و درد مداوم شوند. در این صورت، ممکن است نیاز به جراحی فیوژن پا باشد.
جراحی فیوژن پا چیست؟
عمل فیوژن پا (آرترودز) یا خشک کردن مفاصل پا برای اتصال یا سفت کردن دائمی مفصل بین استخوان های مبتلا به آرتروز انجام می شود و برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها از جمله آرتروز، صافی کف پا، آرتریت روماتوئید و دفورمیته های شدید به کار می رود.
انتخاب روش خاص عمل فیوژن پا به قسمتی از پا که دچار مشکل شده، بستگی دارد. برخی از رایج ترین محل های فیوژن شامل آرترودز (فیوژن) مچ پا، فیوژن میدفوت و فیوژن ساب تالار می باشند.
در همه موارد جراح غضروف تحلیل رفته را برداشته و از ابزارهای جراحی برای نگه داشتن استخوان ها در یک وضعیت اصلاح شده استفاده می کند. استخوان ها در حین ترمیم به هم جوش می خورند که باعث افزایش ثبات و بهبود عملکرد می شود. در واقع در این روش به قیمت از بین بردن حرکت درد بیمار تسکین پیدا می کند یا دفورمیته اصلاح می گردد.
نحوه انجام جراحی فیوژن پا
عمل فیوژن پا تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی به همراه یک تزریق در پا انجام می شود. معمولا نیاز به یک شب بستری پس از جراحی وجود دارد.
در بیشتر موارد، جراح یک یا دو برش در پا بسته به این که کدام مفاصل قرار است فیوز شوند، ایجاد می کند. غضروف مفصلی آسیب دیده برداشته می شود و استخوان ها با پلاک یا پیچ هایی کنار هم قرار می گیرند تا پایداری آن ها افزایش یابد. با بهبودی استخوان ها، آنها به یکدیگر جوش میخورند و به هم متصل میشوند. اگر نیاز به استخوان اضافی باشد، جراح با استخوان ناحیه دیگری از بدن یا استخوان اهدا کننده، فیوژن را انجام می دهد. با این حال، قبل از جراحی، جراح در این باره با شما صحبت می کند.
آیا جوش خوردن استخوان ها به یکدیگر باعث ایجاد مشکلی می شود؟
خیر. آسیبی که باعث آرتروز شده است باعث سفتی مفاصل و درد شده است، بنابراین، در حالی که این جراحی سفتی را برطرف نمی کند، اما درد مفصل را تسکین می دهد.
مراقبت های پس از جراحی فیوژن پا
بلافاصله پس از جراحی
- پای شما داخل یک آتل یا گچ کوتاه بسته به ترجیح پزشک معالجتان قرار داده خواهد شد.
- شما باید به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید که راه رفتن بدون تحمل وزن را برای شما تجویز می کند
- اگر حالتان مساعد باشد و احساس راحتی کنید، با تعیین وقت مراجعه بعدی و تجویز مسکن در صورت لزوم، از بیمارستان ترخیص می شوید.
طی چند هفته اول
- تا آنجا که ممکن است پای خود را بالا نگه دارید (بالاتر از سطح قلب) تا ورم کاهش یابد
- فقط در مواقع ضروری حرکت کنید، به عنوان مثال برای شستن دست ها یا استفاده از توالت و روی پای جراحی شده وزنتان را نیاندازید
- ممکن است در پانسمان مقداری خونریزی داشته باشد. اگر نگران بودید، می توانید با پزشک معالج تماس بگیرید
- طبق توصیه پزشک مسکّن ها را مصرف کنید
- از استعمال دخانیات و مصرف داروهای ضد التهاب خودداری کنید زیرا این امر باعث به تأخیر افتادن یا حتی جلوگیری از جوش خوردن استخوان ها می شود
مراجعات و پیگیری بعدی
افراد، شرایط متفاوتی دارند بنابراین برنامه های درمانی و بعد از عمل در افراد مختلف متفاوت است. با این حال، برنامه مراجعات بعدی به شکل زیر است:
- پس از دو هفته – زخم شما بررسی خواهد شد و به جال آتل ایر کست تجویز می شود.
- پس از شش هفته – باید یک رادیوگرافی بگیرید و ممکن است بر اساس پیشرفت جوش خوردن پزشک معالج کم کم اجازه وزن گذاری کنترل شده روی پای عمل شده را به شما بدهد
- پس از دوازده هفته – باید یک رادیوگرافی بگیرید و در صورت جوش خوردن وزن گذاری کامل آغاز می شود.
- پس از شش ماه – مراجعه آخر، رادیوگرافی و بازگشت به زندگی معمول
فیزیوتراپی و توان بخشی
شما به یک فیزیوتراپیست ارجاع داده می شوید تا یک برنامه توانبخشی برای شما طراحی کند که شامل آموزش مجدد راه رفتن (راه رفتن صحیح) و کمک به کاهش تورم و گرفتگی عضلات است.
چگونه فرد می تواند حمام کند؟
بایدآتل کاملا خشک بماند. شما می توانید با یک پوشش ضد آب روی آتل حمام کنید. هنگامی که آتل برداشته شد و بخیه ها کشیده شدند، بهتر است اگر زخم بهبود یافته است بدون پوشش حمام کنید، اما آن را به آرامی خشک کنید.
مراقبت از زخم فیوژن
هنگامی که آتل برداشته شد، جای زخم خود را نکنید و بگذارید به طور طبیعی از بین بروند. اگر زخم شما قرمز، متورم یا گرم شد، باید با پزشک خود تماس بگیرید و برای بررسی عدم ابتلا به عفونت، به وی مراجعه کنید. فیزیوتراپیست شما می تواند در مورد ماساژ زخم پس از بهبودی به شما مشاوره دهد.
رانندگی بعد از عمل فیوژن پا
راننده باید همیشه بر روی وسیله نقلیه کنترل داشته باشد. پس بهتر است حداقل ۱۲ هفته از رانندگی خودداری کنید. پزشک متخصص شما در مورد زمان شروع رانندگی ایمن به شما مشاوره می دهد.
چه زمانی فرد می تواند به کار خود بازگردد؟
این موضوع به نوع کاری که فرد انجام می دهد و سرعت بهبودی وی بستگی دارد. به عنوان یک راهنمای کلی، اگر بیشتر اوقات باید بنشینید، پس از سه هفته می توانید به کار خود بازگردید. اما اگر کار شما قدرتی باشد، ممکن است لازم باشد ۱۲-۱۶ هفته مرخصی بگیرید.
عوارض عمل فیوژن مچ پا
اهداف جراحی باید ایجاد پایی پایدار و بدون درد با عملکرد بهتر براي فرد باشد. عوارض شایع پس از عمل آرترودز میانی پا شامل عفونت، عوارض ترمیم زخم، جوش نخوردن، بد جوشی، آرتروز جبرانی مفصل، مشکلات سخت افزاری و عوارض اعصاب محیطی است.
نتایج طولانی مدت پس از جراحی فیوژن پا
عمل فیوژن پا یک روش بسیار موفقیت آمیز است و نتایج آن در بیش از ۹۰ درصد بیماران مثبت می باشد. شما می توانید موارد زیر را انتظار داشته باشید:
- تسکین درد مچ پا که در اثر جوش خوردن (اتصال) مفاصل طی حدود سه ماه حاصل می شود
- رسیدن به سطح فعالیت و ورزش مناسب پس از شش یا ۱۲ ماه، اگرچه ممکن است تا یک سال تورم پا داشته باشید
خطرات جراحی فیوژن پا
جراح قبل از انجام عمل فیوژن پا با شما در مورد عوارض و خطرات این روش صحبت خواهد کرد و به سوالات شما پاسخ می دهد. برخی از خطرات موجود عبارتند از:
عفونت
خطر عفونت حدود ۱٪ است و معمولاً با آنتی بیوتیک قابل درمان است. مشکلات جدی ناشی از عفونت بسیار نادر بوده و قابل درمان است
آسیب عصبی
اعصابی که مسئول عصب رسانی به پوست هستند، نزدیک محل برش هستند. آسیب دائمی آن ها بسیار نادر است (حدود ۵٪ -۱۰٪) اما اگر انگشت شما بعد از جراحی بی حس شود، ممکن است به دلیل کوفتگی عصب باشد اما معمولاً بهبود می یابد
عدم جوش خوردگی
گاهی ممکن است استخوان ها هنگام بهبودی نتوانند به هم متصل شوند (خطر این حالت در حدود ۵-۱۰٪ است). گرچه عدم جوش خوردگی می تواند بدون درد باشد، در این صورت ممکن است نیازی به درمان نباشد. در بعضی موارد ممکن است به جراحی دیگری نیاز داشته باشید.
فلز برجسته
گاهی فلز مورد استفاده برای اتصال مفصل می تواند برجسته باشد. با این حال، هنگامی که استخوان ها جوش بخورند (معمولاً پس از حدود شش ماه)، فلز را به راحتی در طی یک جراحی کوچک می توان از بین برد.
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
اگر در معرض خطر ترومبوز ورید عمقی (در صورت ایجاد لخته خون در ورید عمقی پا) باشید، پس از جراحی به شما داروی رقیق کننده خون داده می شود. با این حال، خطر ابتلا به این مشکل کمتر از ۳٪ است و اگر مچ پا را حرکت دهید و تمرینات توصیه شده را انجام دهید، ممکن است کاهش یابد.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و متخصص جراحی مچ پا در تهران