آرتروز شست پا (علت، علائم، درمان)

بیماری آرتروز معمولا مفاصل زانوها، دست ها و لگن را تحت تاثیر قرار می دهد، اما ممکن است در هر مفصل دیگری نیز وجود داشته باشد. در این نوشتار به بررسی علائم و روش های درمان آرتروز شست پا می پردازیم.

آرتروز عموما خیلی آرام آغاز می شود و با گذر زمان شدید و جدی تر می شود. قسمت بالایی شست پای انسان که با نام مفصل متاتارسوفالنژیال نیز از آن یاد می شود، یکی از رایج ترین مکان های بروز آرتروز است و منجر به آرتروز انگشت شست پا می شود. 

آرتروز یا همان OA (استئوآرتریت) می تواند مفاصل هر ناحیه ای از بدن انسان را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی که غضروف درون مفاصل تحلیل میروند و ضعیف می شوند، استخوان ها به هم نزدیک تر می شوند و با هم برخورد خواهند کرد. همین موضوع منجر به ورم پا و درد در مفصل شده و میزان توانایی حرکتی شما را محدود می کند.

علت های درد شست پا

درد در انگشت پا می تواند به دلیل ناهنجاری یا آسیب به هر یک از قسمت های انگشت از جمله پوست، اعصاب، استخوان ها، رگ های خونی و بافت های نرم ایجاد شود. درد انگشتان پا یک علامت نسبتاً شایع است زیرا پاهای ما در اثر راه رفتن، دویدن یا سایر فعالیت های ورزشی و حرکت به طور مداوم در معرض فشار قرار می گیرند. برخی از انواع درد انگشتان پا می تواند با بی حسی، سوزش ، گرما یا سایر علائم همراه باشد. شایعترین علل درد انگشتان پا شامل رشد ناخن پا، بونیون، بریدگی یا خراش، سایر آسیب ها ، تاول و میخچه و پینه است. آرتروز (از جمله آرتریت روماتوئید ، نقرس و انواع دیگر آرتروز) و عفونت ها از دلایل دیگر درد انگشتان پا هستند.

علائم آرتروز انگشت شست پا

حتی در مراحل اولیه و شکل گیری، بروز آرتروز در شست پا می تواند منجر به مشکلاتی نظیر حساسیت بیشتر، دردناک بودن و درد مفصل شود. آرتروز شست پا ممکن است باعث ایجاد درد در دیگر انگشت های پا شود. همچنین آرتروز شست پا می تواند باعث شود تا شما در حین راه رفتن، در قوس پای خود احساس درد کنید. حتی این احتمال وجود دارد که با گذر زمان یک حس سوزش در مفصل نیز شکل گیرد.

انگشت شست یا حتی دیگر انگشت های پا ممکن است پس از زمان طولانی نشستن و یا حتی زمانی که صبح از خواب بیدار می شوید، درد داشته باشد. رشد بیش از حد استخوان در اطراف مفصل ممکن است حتی امکان خم کردن انگشت را از شما بگیرد و توان حرکتی بالایی نداشته باشید. در نتیجه این موضوع، یک انگشت پای سفت و سخت خواهید داشت. از نام علمی Hallux rigidus برای چنین حالتی در پا استفاده می شود.

✅ تغییر وضعیت ظاهری

آرتروز منجر به ایجاد التهاب می شود، بنابراین در صورت داشتن آرتروز شست پا ممکن است شاهد ورم در اطراف مفصل انگشت خود باشید. غضروف های آسیب دیده منجر به برخورد و اصطکاک استخوان ها بر روی هم می شوند. بدن شما سعی می کند با رشد بیشتر استخوان با موضوع مربوطه مقابله کند، در نتیجه بیرون زدگی استخوانی رخ می دهد که به آن bone spurs می گویند.

ممکن است تا قبل از این که بیرون زدگی استخوان زیاد نشود، حتی از وجود آن در انگشت پای خود بی خبر باشید. وقتی دامنه حرکتی شست کم شود و شست دردناک باشد تحمل وزن ناگزیر توسط متاتارس های کوچکتر انجام می شود که باعث درد در آن ها یا حتی پینه بستن پوست زیر آن ها می شود.

✅ مشکل در راه رفتن

به دلیل کاهش دامنه حرکتی شست پا، برداشتن پا از روی زمین حین راه رفتن مشکل می شود و این سبب درد و کاهش سرعت راه رفتن می شود.

علت آرتروز شست پا

خطر ابتلا به آرتروز با افزایش سن افزایش می یابد که بیشتر به دلیل ساییدگی و پارگی بافت های و استخوان ها است. با افزایش سن بدن شما کمتر قادر به بازسازی غضروف آسیب دیده است.

• سابقه خانوادگی
• چاقی
• آسیب های قبلی از ناحیه مفصل

همگی در افزایش احتمال ابتلا به آرتروز انگشت شست نقش دارند.

این مشکل همچنین ممکن است به دلیل آسیب دیدگی انگشت یا تغییر شکل پا ایجاد شود. سفتی در انگشت شست پا عموماً از سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی آغاز می شود.

علت نقرس شست پا

نقرس یک نوع شایع و پیچیده از آرتروز است که می تواند هر کسی را درگیر کند. این بیماری با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم ، قرمزی و حساسیت به لمس در مفاصل، به خصوص مفصل در قاعده انگشت شست پا همراه است.

نقرس هنگامی رخ می دهد که کریستال های اورات در مفصل شما جمع شده و باعث التهاب و درد شدید حمله نقرس می شود. وقتی مقادیر زیادی اسید اوریک در خون داشته باشید ، بلورهای ادرار می توانند تشکیل شوند. در مطلب خطرات نقرس بیشتر درباره این بیماری توضیح داده ایم.

درمان آرتروز شست پا

پزشک معالج شما یک تصویر رادیوگرافی از پای شما خواهد گرفت تا تغییرات ایجاد شده بر اثر آرتروز و شدت آن ها را ارزیابی کند.  درمان ممکن است توسط کفی های دست ساز و مخصوص یا کفش های خاصی انجام شود..

پزشک معالج یا فیزیوتراپیست می تواند به شما نشان دهد چگونه حرکات کششی و تمرین هایی را برای پای خود انجام دهید. در برخی از موارد استفاده از یک عصای خاص راه رفتن می تواند به وضعیت شما کمک شایانی کند.

پزشک شما ممکن است کورتیکو استرویید (کورتون) یا ترکیبات اسید هیالورونیک را مستقیما به مفصل تزریق کند.

✅ عمل جراحی

در برخی موارد شدید و خاص پزشکان جراح می توانند غضروف آسیب دیده را به صورت مستقیم حذف کرده و مفصل شما را در یک حالت دائمی فیکس کنند. به این نوع عمل و درمان آرتروز، عمل فیوژن یا آرترودز می گویند.

پزشکان جراح می توانند این کار را با پیچ و پلاک خاصی انجام دهند. برخی بیماران می توانند از عمل جراحی تعویض مفصل استفاده کنند که نام علمی آن نیز آرتروپلاستی است. تعویض مفصل صرفا در بیماران بسیار مسن و با فعالیت کم فیزیکی توصیه می شود چون ریسک شل شدن مفصل به کار رفته بالاست.

آیا امکان پیشگیری از آرتروز شست پا وجود دارد؟

نکاتی که در ادامه مقاله می آوریم را به دقت مطالعه کنید تا از آرتروز شست پا جلوگیری به عمل آورید.

❇وزن سالم و مناسبی داشته باشید.

نگه داشتن وزن خود در حد مناسب و سالم می تواند از فشار بیش از حد بر روی مفاصل جلوگیری کند. اتحادیه رسمی آرتروز اعلام کرده است که به ازای هر ۱ پوند وزنی که اضافه می کنید، زانو های شما باید فشار حدود ۴ پوند بیشتر را تحمل کنند. با گذر زمان این فشار بیشتر می تواند منجر به فرسایش و مشکل در مفاصل شما شود.

❇سطح قند خون خود را در حد مناسبی حفظ کنید.

افرادی که با بیماری دیابت نوع ۲ دست و پنجه نرم می کنند دو برابر بیشتر در معرض آرتروز قرار دارند. پژوهش های اخیر نشان می دهند که قند خون بالا منجر به شکل گرفتن مولکول هایی می شوند که آسیب دیدگی غضروف ها را به همراه دارند.

❇تناسب اندام خود را حفظ کنید.

تمرین و ورزش منظم کمک می کند تا قدرت عضلات بیشتر شوند تا مفاصل را به خوبی نگه دارند. همچنین عضلات قوی منجر به انعطاف پذیری مفاصل نیز می شوند. داشتن ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی آن هم برای ۵ بار در هر هفته می تواند از آرتروز جلوگیری کند.

❇آسیب های مفصلی را جدی بگیرید.

احتمال بروز مشکل آرتروز در مفصل هایی که آسیب دیده اند بسیار بیشتر است. درمان این صدمات را جدی بگیرید. از نگه دارنده ها و محافظ های مناسب به هنگام ورزش کردن استفاده کنید.

دکتر رضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران