راه رفتن روی پنجه پا، الگویی از راه رفتن است که در آن کودک تنها با استفاده از انگشتان و پنجه پا راه رفته و پاشنه پا با زمین تماس پیدا نمی کند. این نوع راه رفتن در میان کودکانی رایج است که در حال یادگیری نحوه راه رفتن هستند. در اکثر موارد، ادامه دادن این وضعیت ایدیوپاتیک یا بدون علتی مشخص است.
راه رفتن روی پنجه پا
راه رفتن روی انگشتان پا زمانی است که کودک روی انگشتان یا نوک پنجه پا راه می رود بدون اینکه پاشنه یا قسمت های دیگر پا با زمین تماس پیدا کند. گاهی اوقات یک بیماری زمینه ای وجود دارد که می تواند باعث شود کودک روی انگشتان پا راه برود، اما در موارد دیگر چنین نیست.
با این حال، پس از سن ۲ سالگی اغلب کودکان راه رفتن بر روی پنجه را فراموش کرده و از الگوی طبیعی پاشنه پنجه پیروی می کنند. در موارد بسیار نادر، ادامه راه رفتن بر نوک پنجه پا پس از ۲ سالگی نشانه ای از یک بیماری زمینه است. کودکان بزرگ تری که این سبک راه رفتن را ادامه می دهند، ممکن است صرفا به آن عادت کرده یا عضلات و تاندون های ساق پای آن ها به مرور زمان کوتاه شده باشند.
درمان راه رفتن روی پنجه پا، اغلب شامل گچ گیری می شود. هدف این درمان کمک به کشیده شدن عضلات و تاندون ها و همچنین یادگیری نحوه صحیح راه رفتن است.
آناتومی عضلات پشت ساق پا
عضله پشت ساق پا از دو عضله اصلی تشکیل شده که به شرح زیر هستند:
عضله گاستروکنمیوس
این عضله دارای دو بخش بوده که از زیر پوست قابل مشاهده هستند.
عضله نعلی یا سولئوس
یک عضله صاف و کوچک تر بوده که در زیر گاستروکنمیوس قرار دارد.
هر دوی این عضلات در قاعده ساق پا به هم رسیده و به تاندون آشیل می پیوندند. تاندون آشیل نیز به نوبه خود وارد استخوان پاشنه پا می شود. هنگامی که عضله ساق پا منقبض می شود، تاندون آشیل پاشنه پا را به سمت بالا می کشد. عضلات ساق پاها و تاندون های آشیل با کمک یکدیگر بلند کردن پاشنه پا را در هنگام راه رفتن ممکن می کنند. در برخی از کودکانی که بر نوک پنجه پا راه می روند، ترکیب عضلانی _ تاندونی یاد شده کوتاه تر بوده یا با گذشت زمان کوتاه تر می شود.
این وضعیت، قرار دادن کف پا بر روی زمین و راه رفتن بر کف پا دشوار می شود. البته، در اغلب این کودکان ترکیب عضلانی _ تاندونی به قدر کافی بلند است تا کودک در صورت یادآوری بتواند بر روی پاشنه خود راه برود.
علت روی نوک پا راه رفتن
در بسیاری از کودکان، راه رفتن روی پنجه پا ایدیوپاتیک یا بدون علتی مشخص است. هنگامی که این کودکان توسط پزشک معاینه می شوند، معاینه های فیزیکی و آزمایش های عصبی آن ها طبیعی است.
آیا راه رفتن روی پنجه پا نشانه بیماری است؟
در تعداد کمتری از موارد، پایداری راه رفتن روی پنجه پا می تواند علامتی از بیماری های زمینه ای همچون موارد زیر باشد:
۱. فلج مغزی
۲. دیستروفی عضلانی
۳. ناهنجاری طناب نخاعی
با این که این رفتار بیشتر در کودکان مبتلا به اوتیسم دیده می شود اما هیچ ارتباط مستقیمی بین این دو وجود نداشته و این عادت می تواند دلیلی احساسی داشته باشد.
علائم راه رفتن روی پنجه پا کودکان چیست؟
اغلب کودکان خردسالی که بر روی پنجه پای خود راه می روند، در هنگام درخواست والدین توانایی راه رفتن بر کف پا را نیز دارند. با این حال، بسیاری از کودکان بزرگتری (بزرگ تر از ۵ سال) که این عادت را تکرار می کنند، توانایی بر زمین نهادن پاشنه پای خود را ندارند.
این کودکان ممکن است از مشکلات مرتبط با پوشیدن کفش یا شرکت در فعالیت ورزشی نیازمند پوشیدن کفش مخصوص شکایت داشته باشند. برخی از کودکانی که بر روی پنجه پا راه می روند، از وضعیت خود شکایتی نداشته اما والدین آن ها درباره تاثیر این گونه راه رفتن بر عملکرد آن ها به عنوان یک نوجوان یا فرد بالغ نگرانند.
معاینه فیزیکی کودک توسط پزشک
پزشک معاینه را با پرسیدن سوالاتی از قبیل موارد زیر شروع می کند:
– آیا در خانواده سابقه ابتلا به این مشکل (راه رفتن روی پنجه پا) وجود دارد؟
– چند درصد اوقات به راه رفتن بر نوک پنجه صرف می شود؟
– آیا کودک در صورت درخواست می تواند با پای صاف نیز راه برود؟
– آیا کودک از درد پا یا کف آن، ضعف پا ها و دشواری همراه شدن با کودکان دیگر شکایت دارد؟
– آیا مادر در زمان بارداری به عارضه خاصی دچار شده یا کودک به صورت زودرس به دنیا آمده است؟
– کودک در چه سنی به مراحل تکاملی همچون لبخند زدن، نشستن و راه رفتن دست یافت؟
– کودک، راه رفتن روی پنجه پا را از چه زمانی شروع کرده؟ برای مثال، آیا عادت از هنگام شروع راه رفتن به صورت مستقل آغاز شده یا در سنین بالاتر اتفاق افتاد؟
– آیا راه رفتن روی پنجه پا، در یک پا دیده شده یا در هر دو پا مشهود است؟ (راه رفتن روی پنجه پا در یک پا می تواند برای پزشک نگران کننده باشد. این پدیده گاهی اوقات بیانگر وجود یک مشکل عصبی است.)
معاینه فیزیکی معمولا با معاینه دیداری پزشک شروع می شود. جهت پیشگیری از تلاش کودک برای بهتر راه رفتن در مقابل پزشک، امکان دارد پزشک قبل از فهمیدن کودک راه رفتن او را مشاهده و ارزیابی کند. سپس، پزشک از کودک می خواهد تا یک بار به صورت معمول (بر روی پنجه) و بار دیگر با قرار دادن کف پا بر روی زمین راه برود.
پزشک علاوه بر مشاهده راه رفتن روی پنجه پا، روان بودن راه رفتن را نیز به عنوان بخشی از ارزیابی عصبی در نظر می گیرد. پس از این مرحله، سفتی عضلات ساق پا ارزیابی می شوند. در حین معاینه فیزیکی پزشک موارد زیر را نیز انجام خواهد داد:
- بررسی پای کودک از نظر ناهنجاری هایی از جمله تفاوت بین پای راست و چپ
- جستجوی تفاوت طول پا ها و مقایسه اندازه ساق ها و ران ها
- ارزیابی کوتاهی عضله ساق یک یا هر دو پا با درخواست حرکت دادن پا به جهت های مختلف
- بررسی محدوده حرکتی مفصل ران و زانو ها
- جستجوی هر گونه ناهنجاری پوستی در اندام های پایینی و ناحیه تحتانی کمر
تشخیص بیماری با انجام آزمایشات
– آزمایش عصبی
در صورتی که احتمال ارتباط ناهنجاری های سیستم عصبی با راه رفتن بر روی پنجه وجود داشته باشد، برخی آزمایش های ساده عصبی می توانند این مشکلات را مشخص کنند. این آزمایش می توانند به سن کودک، سطح تکاملی و توانایی همکاری او بستگی داشته باشند. در طول این معاینه پزشک موارد زیر را انجام می دهد:
- بررسی وجود هر گونه کوتاهی یا سفتی شدید در عضلات دست و پا
- بررسی قدرت عضلات اصلی بدن
- بررسی رفلکس های کودک با کوبیدن یک چکش پلاستیکی نرم یا نوک انگشت بر نقاط مختلف بدن
- بررسی احساسات عصبی در دست ها و پا ها
– آزمایش های تخصصی
راه رفتن روی پنجه پا با علت ناشناخته (ایدیوپاتیک)، تشخیصی است که با رد احتمال بیماری های دیگر به دست می آید. به همین دلیل، آزمایش های تخصصی همچون تصویر برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن، تصویر برداری با تشدید مغناطیسی و آزمایش های عصبی – عضلانی معمولا برای کودک تجویز نمی شوند.
درمان کودکی که روی پنجه پا راه می روند
درمان راه رفتن روی پنجه پا به عوامل متعددی از جمله سن کودک و توانایی او در راه رفتن با کف پا بستگی دارد.
درمان غیر جراحی
در کودکان ۲ تا ۵ ساله ای که توانایی راه رفتن با کف پا را دارند، درمان اولیه همواره گزینه ای غیر جراحی خواهد بود. از جمله این درمان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. مشاهده
پزشک پایش کودک و چندین جلسه ملاقات را برای یک دوره زمانی پیشنهاد می دهد. در صورتی که راه رفتن بر پنجه پا در اثر یک عادت باشد، امکان توقف آن وجود دارد.
۲. گچ گیری
پزشک می تواند جهت کمک به افزایش طول تدریجی عضلات و تاندون ها و همچنین شکسته شدن این عادت نامناسب، گچ گیری پای کودک را پیشنهاد دهد. این قالب های گچی همگام با بهبود و رشد کودک تغییر کرده و فرایند درمان چندین هفته به طول می انجامد.
۳. استفاده از پابند ها
پوشیدن یک پابند مخصوص می تواند به کشیدگی و افزایش طول عضلات و تاندون ها کمک کند. این پابند، یک قالب پلاستیکی بوده که تا پشت ناحیه پایینی پا ادامه یافته و پا را در زاویه ای ۹۰ درجه نگه می دارد. به طور کلی، مدت استفاده از پابند بیشتر از گچ گیری بوده و به چندین ماه می رسد.
۴. درمان بوتاکس
در برخی بیماران مخصوصا افراد مبتلا به ناهنجاری های عصبی، تزریق سم بوتولینوم A می تواند عضله ساق پا را به طور موقت ضعیف کند.
درمان جراحی
در کودکانی که پس از ۵ سال هنوز بر روی پنجه پا راه می روند، ممکن است عضلات ساق پا و تاندون پا به قدری کوتاه باشند که امکان راه رفتن با کف پا وجود نداشته باشد. در این موارد، پزشک جهت افزایش طول تاندون آشیل انجام جراحی را پیشنهاد می دهد. افزایش طول این تاندون محدوده حرکتی و عملکرد پا و مچ را بهبود می بخشد. انتخاب محل افزایش طول تاندون به این بستگی دارد که بیمار در حین خم کردن زانو ها فاقد یا دارای توانایی قرار دادن کف پا بر روی زمین باشد.
افزایش طول تاندون با روش های مختلفی انجام می شود. پزشک درباره انتخاب بهترین روش با والدین کودک صحبت خواهد کرد. جراحی یاد شده معمولا به صورت سرپایی انجام شده و نیازی به بستری شدن ندارد. پس از اتمام جراحی، در حالی که کودک هنوز بیهوش است، پای او در قالبی گچی قرار داده می شود. این قالب باید به مدت ۴ تا ۶ هفته در جای خود باقی بماند.
دوران نقاهت پس از درمان
معمولا پس از درمان های جراحی یا غیر جراحی، جهت کمک به راه رفتن بیمار انجام فیزیوتراپی توصیه میشود. در درمان های جراحی، فیزیوتراپی معمولا تا زمان خارج کردن گچ ها شروع نمی شود.
در آخر، اغلب بیماران با گذشت زمان بهبود یافته و توانایی شرکت در ورزش ها و فعالیت ها را خواهند داشت. با این حال، مطالعات نشان داده اند که برخی کودکان حتی پس از جراحی یا گچ گرفتن نیز به عادت راه رفتن بر روی پنجه پا ادامه می دهند.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی مچ پا
رضا
شنبه ۲۵ اردیبهشت ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 246
مشاهده پرسش
