مچ پا یکی از اعضای بدن است که درد و بیماری در آن ممکن است شما را مدت ها خانه نشین کند. از این رو آشنایی با انواع بیماری های مچ پا میتواند آگاهی شما را در مورد این بیماری بالاتر ببرد.
مچ پا به تعادل و ثبات بدن نقش موثری دارد و از استخوانهایی تشکیل شده است که با عضلات و رباطها پشتیبانی می شوند.
انواع بیماری های پا
بیماری های مچ پا می تواند در اثر آسیب به استخوان، عضله یا بافت نرم باشد. اختلالات شایع مچ پا عبارتند از:
۱_ قفل شدن مچ پا
مچ پا زمانی که در حین راه رفتن قفل می شود می تواند یک وضعیت ناتوان کننده و دردناک باشد که کارهای روزانه و فعالیت بدنی را دشوار سازد.
مچ پاى قفل شده می تواند نشانه ای از شرایط مختلف باشد كه شامل پارگى رباط، بی ثباتی مچ پا، آرتریت، التهاب و تورم استخوان و بیماری استئوكوندریت است. اگر در هنگام راه رفتن این درد را تجربه کرديد، برای تشخیص آن با پزشک خود مشورت کنید.
۲_ آرتروز مچ پا
آرتروز مچ پا یا بیماری مفصلی دژنراتیو – می تواند به علت آسیب به مچ پا و یا سایش طبیعی و پارگی در پى افزايش سن رخ دهد. آرتریت زمانی اتفاق می افتد که غضروف مفصل تحليل مى رود. هنگامی که استخوان های مچ پا شروع به مالش روى هم می کنند، ممکن است علائم مختلفى مانند درد، تورم، دامنه ى حرکت محدود و قفل شدن را تجربه کنید.
آرتريت مچ پا با اصلاح کفش، بريس، داروهای ضد التهابی، کاهش وزن، فیزیوتراپی و تزریق استروئید درمان می شود. اگر اين درمان ها کارساز نباشند، جراحی گزینه ى بعدى است.
۳_ پارگى رباط و بی ثباتی آن
پيچ خوردگى هاى مكرر و شديد مچ پا می تواند به آن آسیب برساند. هنگامی که مچ پا در خارج از محدوده حركتى طبیعی چرخیده یا پیچیده شود، ممکن است رباط آن پاره شود. با گذشت زمان، این وضعیت ممکن است باعث مزمن شدن و بی ثباتی آن قسمت از پا شود.
پارگى رباط و بى ثباتى مچ میتواند باعث درد، تورم، قفل شدن مچ، ترک خوردگی و احساس بی ثباتی در طی راه رفتن و سایر فعالیت های روزانه شود. این وضعیت ممکن است با استراحت، بی تحرکی، بريس مچ پا، فیزیوتراپی و حتی جراحی درمان شود .
۴_ التهاب و تورم استخوان
التهاب استخوان همان استئوفيت هايى است که می توانند در لبه هاى استخوان ها و همچنین محل اتصال رباط ها و تاندون ها به استخوان ها ايجاد شوند. التهاب استخوان می تواند در مچ پا ايجاد شود و بهبود یابد و منحر به قفل شدن مچ پا شود.
علائم دیگر آن ممکن است شامل درد و محدودیت حرکتی باشد. افراد می توانند سال ها بدون درد و یا قفل شدن ناشی از التهاب زندگى كنند. داروهای ضد التهاب می توانند به کاهش درد کمک کنند. جراحی نيز می تواند برای حذف استئوفيت ها انجام شود.
۵_ بيمارى استئوكندريت
استئوكندريت بيمارى است که موجب کاهش جریان خون به قسمت انتهایی استخوان، از جمله استخوان مچ پا، می شود. جریان خون در نتیجه ى شل شدن يك تكه غضروف در انتهاى استخوان كاهش مى يابد. این وضعیت به ویژه پس از جراحت مچ پا به طور معمول شایع است.
علائم آن می تواند شامل درد مچ پا، قفل شدن مچ پا، تورم، حساسیت به لمس، دامنه حرکتی محدود و احساس بی ثباتی در مفصل باشد. در حین برخورد با آن بهتر است ابتدا اقدامات محافظه کارانه انجام شود.
علت قفل شدن مچ پا
قفل شدن مچ پا زمانی اتفاق میافتد که بافتهای نرم یا استخوانی در پایان یک حرکت با شدت، مانند اشاره شدید پا به سمت پایین، در داخل مفصل مچ پا فشرده میشوند. این عارضه معمولا در افرادی اثر میگذارد که هنگام قرارگیری مچ پا در نهایت زاویه حرکتی خود، در زانو خود احساس فشار میکنند.
مانند رقصندهها، ژیمناستها، یا افرادی که فعالیتهای ضربه با پا را انجام میدهند. قفل کردن مچ پا وقتی اتفاق میافتد که بافت نرم اطراف مچ پا بین دو سطح گیر بیافتد. قفل شدن مچ پا معمولاً وقتی اتفاق میافتد که مچ پا کاملاً به بالا یا پایین خم شده باشد و منجر به درد در جلو یا پشت مچ پا شود.
علاوه بر این، افرادی که فعالیتهای تکراری شامل چمباتمه زدن یا بالا رفتن از پلهها را انجام میدهند، مستعد ابتلا به این عارضه هستند. فیزیوتراپیستها در کاهش درد، ترمیم و تقویت ناحیه مبتلا و بهبود تعادل کلی به افراد مبتلا به عارضه قفل شدن مچ پا کمک میکنند.
چه عواملی باعث قفل شدن مچ پا می شود؟
دلایل قفل شدن مچ پا متفاوت است و می تواند شامل دویدن، پریدن و استفاده بیش از حد از مچ پا باشد. سایر علل شایع شکستگی و شکستگی مچ پا عبارتند از:
- چرخاندن مچ پا بیش از محدوده طبیعی حرکت
- لغزش یا سقوط
- فرود آمدن روی یک پا با افزایش نیرو
- توانبخشی نامناسب پس از صدمه قبلی مچ پا
- ورم یا خشکی مفصل
- سفتی ماهیچه
- ناهنجاری استخوانی
- ورزش کردن به شیوه اشتباه
- زیاده روی در تمرین و ورزش کردن
- سریع شروع کردن فعالیتها پس از آسیب دیدگی مچ پا
- گرم نکردن بدن پیش از ورزش کردن
انواع مختلف آرتروز (التهاب مفاصل و بافت ها) نیز می تواند پا و مچ پا را تحت تأثیر قرار دهد:
نوعی از آرتروز تخریب کننده است که به طور معمول در میانسالی شروع می شود و به آرامی پیشرفت می کند. با گذشت زمان، غضروف بین استخوان های شما فرسوده می شود. این منجر به درد و سفتی در مفاصل می شود.
آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی خود ایمنی است. این اتفاق زمانی می افتد که بدن شما به اشتباه به بافتهای سالم خود حمله کند. آرتریت روماتوئید بر مفاصل شما تأثیر می گذارد و غضروف ها را نیز از بین می برد.
آرتریت پس از سانحه بعد از آسیب دیدگی پا یا مچ پا رخ می دهد. استرس ناشی از آسیب می تواند باعث سفت یا ملتهب شدن مفاصل شود.
علائم بیماری های مچ پا چیست؟
علائم بیماری های مچ پا براساس نوع خاص آسیب متفاوت خواهد بود. علائم رایج عبارتند از:
⬅ درد
⬅ ورم
⬅ سفتی، سختی
⬅ مشکلات حرکت مچ پا
⬅ ناتوانی در قرار دادن هر وزنی بر روی مچ پا
⬅ مشکل در راه رفتن
⬅ کبودی
التهاب تاندونیت و التهاب مفصل آشیل ممکن است علائم مشابهی ایجاد کند، اما می تواند همراه باشد:
- درد پشت پاشنه که در طول روز بدتر می شود
- ضخیم شدن تاندون
- تورمی که با فعالیت بدنی بدتر می شود
درمان بیماری های مچ پا
درمان به شرایط و علائم شما بستگی خواهد داشت. درمان ها می توانند شامل گزینه های غیر جراحی و جراحی باشند. گزینه های غیر جراحی شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهایی برای کاهش تورم و التهاب، مانند آسپرین یا ایبوپروفن
- استراحت و بالا بردن مچ پا
- استفاده از کمپرس یخ برای کاهش تورم
- پوشیدن باند فشاری یا گچ برای بی حرکتی مچ پا
- تزریق کورتیزون (استروئید) برای کاهش درد و تورم
- شکستگی شدید یا پارگی تاندون ها ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد. روش های جراحی مورد استفاده برای درمان اختلالات مچ پا عبارتند از:
- بازسازی استخوان ها، مفاصل، تاندون ها و رباط های مچ پا
- از بین بردن بافت آسیب دیده (دبریدمان)
- افزایش عضلات ساق پا برای کاهش فشار بر تاندون آشیل
- هم آمیختگی استخوان های مچ پا برای پایدارتر نگه داشتن آن (آرتروز)
- تعویض مفصل مچ پا (آرتروپلاستی)
مدت زمان بهبودی گیر افتادن مچ پا
اگر دچار قفل شدن یا گیر افتادن مچ پا هستید، چشم انداز طولانی مدت شما به شدت اختلال و میزان آسیب به مچ پا بستگی دارد. همچنین به نیاز شما به عمل جراحی بستگی دارد.
پیچ خوردگی مچ پا کاملاً شایع است و به طور کلی طی شش هفته بهبود می یابد. در صورت شکستگی مچ پا و عدم نیاز به جراحی، نتایج مشابهی را می توان انتظار داشت.
اگر اختلال مچ پا شما نیاز به جراحی داشته باشد، بهبودی کامل ممکن است چندین هفته یا ماه طول بکشد. همچنین ممکن است برای تقویت مچ پا به فیزیوتراپی نیاز داشته باشید. فیزیوتراپی ممکن است تا ۱۲ ماه طول بکشد.
اگرچه جراحی برای بیشتر اختلالات مچ پا می تواند برای بهبود تحرک مفید باشد، اما تمام اقدامات جراحی خطرات بالقوه ای مانند عفونت و آسیب عصبی را به همراه دارد.
پیشگیری از قفل شدن مچ پا
با حفظ آمادگی جسمانی، قدرت و انعطاف پذیری خوب می توانید از اختلالات مچ پا جلوگیری کنید.
سایر رفتارهایی که می توانند از قفل شدن مچ پا جلوگیری کنند عبارتند از:
- کشش و گرم شدن قبل و بعد از فعالیت بدنی
- پوشیدن کفش راحتی
- توجه به علائم هشدار دهنده بدن
با انجام اقدامات احتیاطی مناسب قبل از ورزش شدید، می توان از بیشتر آسیب های مچ پا جلوگیری کرد. اگر در هنگام فعالیت بدنی احساس درد غیرمعمولی در مچ پا خود دارید یا مشکوک به آسیب دیدگی هستید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران