پیچ خوردگی زانو مشکلی است که بر اثر آسیب دیدن رباط های زانو ایجاد می شود. این عارضه با کشیدگی مینیسک و کشیدگی در مفصل زانو متفاوت است زیرا در کشیدگی مفصل، عضلات زانو آسیب می بیند. برای درک بهتر تعریف پیچ خوردگی زانو بهتر است کمی با آناتومی رباط ها آشنا شوید.
کشیدگی رباط زانو به آسیب دیدن رباط هایی گفته می شود که استخوان های بالایی و پایینی پا را به هم متصل می کنند. رباط ها نوار های سفتی از بافت فیبروزی می باشند.
علائم پیچ خوردگی زانو
علائم پیچ خوردگی رباط زانو بسته به اینکه کدام رباط رگ به رگ شده است، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنید که شامل موارد زیر می شوند:
✅ در پیچ خوردگی رباط متقاطع قدامی (صلیبی، ACL)، ممکن است در زمان آسیب دیدگی از محل مفصل صدا بشنوید. همچنین احساس بی ثباتی زانو یا خالی شدن آن در زمان تلاش برای ایستادن بر روی پاها دارید.
✅ اگر دچار پیچ خوردگی رباط متقاطع خلفی (صلیبی پشتی، PCL) شوید، ممکن است پشت زانوی شما آسیب ببیند و اگر بخواهید روی آن زانو بایستید، ممکن است بدتر باشد.
✅ برای پیچ خوردگی های رباط جانبی داخلی (MCL) و رباط جانبی خارجی (LCL)، ممکن است زانوی شما به نظر برسد که می خواهد به سمت مخالف رباط آسیب دیده قوز کند و به احتمال زیاد در صورت بروز آسیب دیدگی نرم خواهد شد.
اکثر افراد مبتلا به پیچ خوردگی زانو حداقل برخی از موارد زیر را تجربه خواهند کرد:
- ورم
- ضعف
- کبودی
- نرمی
- درد
- اسپاسم عضله
علت پیچ خوردگی زانو در فوتبال
هر فعالیتی که زانوی شما را از موقعیت طبیعی خارج کند، می تواند باعث پیچ خوردگی زانو شود. برخی از علل ها عبارت اند از:
✅ پیچ خوردگی رباط متقاطع قدامی (صلیبی، ACL) اغلب هنگامی که شما در حال دویدن یا ورزش مانند فوتبال، بسکتبال یا ژیمناستیک هستید، آسیب می بیند. پیچ خوردگی رباط متقاطع قدامی معمولاً در نتیجه پرش یا پیچ خوردن ناگهانی اتفاق می افتد.
✅ همچنین اگر زانوی خود را بیش از حد صاف کنید تا درجه شدید یا در اثر ضربه ای از ناحیه زانو یا پایین پا، ممکن است پیچ خوردگی زانو اتفاق بیفتد.
✅ هنگامی که زانوی شما در ورزشی مانند فوتبال هنگام خم شدن ضربه می خورد، باعث پیچ خوردگی رباط متقاطع خلفی (صلیبی پشتی، PCL) می شود. همچنین سقوط شدید روی زانوی می تواند باعث پیچ خوردگی PCL شود.
✅ در صورت وارد آمدن ضربه به قسمت داخلی زانوی خود، می توانید رباط جانبی خارجی (LCL) خود را بچرخانید. آسیب این مورد کمتر از انواع دیگر پیچ خوردگی های زانو است زیرا پای دیگر شما از این ناحیه محافظت می کند.
✅ پیچ خوردگی رباط جانبی داخلی (MCL) معمولاً به دلیل برخورد چیزی از پهلو به پایتان یا سقوط است که باعث می شود ساق پای شما از ران شما به سمت بیرون بچرخد.
انواع رباط در مفصل زانو
۱.رباط متقاطع قدامی (صلیبی، ACL)
رباط های صلیبی و صلیبی خلفی به صورت حرف X در درون مفصل زانو بر روی یکدیگر قرار گرفته اند تا زانو را در برابر فشار های عقب به جلو و جلو به عقب ثابت نگه دارند.
۲.رباط متقاطع خلفی (صلیبی پشتی، PCL)
رباط صلیبی خلفی به همراه رباط صلیبی به ثبات زانو کمک می کند. این رباط اغلب اوقات در اثر فشار مستقیم به ناحیه جلوی زانو دچار کشیدگی می شود. چنین فشار هایی می توانند در مواقع برخورد زانو با داشبورد ماشین در هنگام تصادف یا زمین خوردن شدید بر روی زانو ها بروز دهند. آسیب رباط صلیبی خلفی در ورزشکاران رشته هایی همچون فوتبال، بسکتبال، فوتبال آمریکایی و راگبی رایج است.
۳.رباط جانبی داخلی (MCL)
رباط جانبی داخلی در درون زانو قرار گرفته و از آن حمایت می کند. این رباط همچون رباط صلیبی می تواند در اثر ضربه مستقیم از طرفین به ناحیه خارجی زانو یا ناحیه پایینی پا دچار پارگی شود. این گونه ضربات در ورزش هایی همچون فوتبال آمریکایی، فوتبال، هاکی و راگبی اتفاق می افتند. رباط جانبی داخلی می تواند در اثر چرخش شدید زانو در حین اسکی یا کشتی و همچنین در هنگام زمین خوردن و پیچش ناحیه پایینی پا به سمت بیرون دچار پارگی شود.
۴.رباط جانبی خارجی (LCL)
رباط جانبی خارجی از ناحیه خارجی زانو حمایت می کند. این رباط کمترین احتمال کشیدگی رباط زانو را دارد زیرا اغلب آسیب های آن توسط ضربه به ناحیه داخلی زانو ایجاد شده و ناحیه یاد شده نیز اغلب توسط پای دیگر محافظت می شود.
در ارتباط با این موضوع بیشتر بخوانید: تمرینات مناسب بعد از عمل رباط صلیبی قدامی
درمان خانگی پیچ خوردگی زانو
آسیب به زانو می تواند در عرض چند ثانیه باعث درد و تورم قابل توجهی شود. روش RICE و داروهای ضد التهاب می توانند در هنگام انتظار مراقبت های پزشکی به کاهش این علائم کمک کنند:
RICE
این روش می تواند به ایجاد ثبات پا و کاهش درد هم قبل و هم بعد از ارزیابی پزشکی کمک کند.
استراحت
استراحت دادن به زانوی آسیب دیده یا پیچ خورده احتمال آسیب دیدگی بیشتر یا آسیب دیدن مفصل را به حداقل می رساند.
بی حرکتی
پزشک ممکن است یک بریس به شما بدهد تا از زانوی شما محافظت کرده و در هنگام بهبود آن را تثبیت کند. این باعث می شود بیش از حد آن را حرکت ندهید و یا کشش بیش از حد نداشته باشید.
فشرده سازی
بسته شدن باند الاستیک در اطراف زانو می تواند فشرده سازی خفیف مفصل را ایجاد کند و به کاهش التهاب موضعی کمک کند. به بیماران توصیه می شود که بانداژ را آنقدر محکم که دردناک باشد یا گردش خون را قطع کند، نپیچند.
بالا بردن
زانوی آسیب دیده باید با بالش یا چیز نرم دیگری بلند شود. این از جمع شدن خون در ناحیه آسیب دیده و ایجاد تورم جلوگیری می کند. هنگام نشستن یا خوابیدن، می توانید پای خود را روی بالش ها قرار دهید تا بالاتر از قلب باشد تا تورم را کاهش دهد.
داروهای ضد درد
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن، ممکن است به منظور کاهش تورم در زانوی آسیب دیده به ورزشکار داده شود.
چگونگی تشخیص پیچ خوردن زانو توسط متخصص ارتوپد
پزشک با فشار دادن به رباط های جداگانه رباط ها را آزمایش می کند تا ببیند آیا بی ثباتی وجود دارد یا اینکه مفصل پایدار است.
اگر زانوی شما زخمی شده است، یا نمی توانید بلند شوید، یا احساس کنید که زانوی شما فرو می ریزد یا به اصلاح زانویتان خالی می کند، اگر پایتان متورم یا برآمده است، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
متخصص ارتوپد زانوی شما را معاینه می کند، به تورم و کبودی دقت می کند و از شما می خواهد که آن را به اطراف حرکت دهید تا تحرک شما را مشاهده کند.
متخصص ارتوپد ممکن است آزمایشات تصویربرداری نیز برای شما تجویز کند. در اشعه ایکس در صورت شکستگی استخوان، نشان داده می شود، اما سایر روش های تصویربرداری به پزشک اجازه می دهد ساختارهای مختلف و غیر استخوانی را در داخل زانوی شما مشاهده کند. این شامل رباط ها و سایر بافت هایی است که از آن پشتیبانی می کنند.
پیچ خوردگی زانو با توجه به شدت درجه بندی می شود. رباط بیش از حد کشیده شده درجه ۱ است. رباطی که تا حدی پاره شده درجه ۲ است. رباطی که به شدت پاره یا جدا شده باشد درجه ۳ محسوب می شود.
درمان پیچ خوردگی زانو
درمانی که پزشک توصیه می کند به شدت آسیب دیدگی رباط زانو و آسیب دیدگی بخشی از زانوی شما بستگی دارد.
جراحی
جراحی آرتروسکوپی شامل ایجاد یک برش کوچک (به طور معمول کمتر از نیم اینچ) در قسمت جلویی یا پشتی زانو و اجرای یک دوربین مینیاتوری در پا است. برای ارزیابی میزان آسیب به زانو از دوربین استفاده خواهد شد. پس از اتمام این کار، ابزارهای کوچک نیز برای از بین بردن یا ترمیم بافت آسیب دیده به زانو وارد می شوند.
فیزیوتراپی
به دنبال یک دوره درمانی اولیه برای تسکین درد، درمان پیچ خوردگی زانو با فیزیوتراپی معمول است. فیزیوتراپی شامل ترکیبی از تمرینات با هدف تقویت زانو و فعالیتهایی است که انعطاف پذیری زانو را افزایش و بازیابی می کنند.
درمان های محافظه کارانه و خانگی
شما می خواهید از انجام هر کاری که زانوی شما را بیش از حد تحت فشار قرار دهد و باعث آسیب بیشتر به آن شود، خودداری کنید. این شامل ورزش نیز می شود. هنگام نشستن یا خوابیدن، می توانید پای خود را روی بالش قرار دهید تا بالاتر از قلب باشد تا تورم را کاهش دهد.
یخ درمانی برای کاهش تورم و درد مفصل
کمپرس یخ روی زانو به مدت ۲۰ دقیقه و هر چند ساعت یکبار می تواند تورم را کاهش دهد (اما ابتدا با پزشک مشورت کنید، به خصوص اگر مبتلا به دیابت هستید). یخ همچنین به کاهش درد کمک می کند و می تواند هرگونه خونریزی داخل مفصل را متوقف کند.
بی حرکتی با استفاده از بریس
پزشک ممکن است یک بریس به شما بدهد تا از زانوی شما محافظت کرده و در هنگام بهبود آن را تثبیت کند. این باعث می شود بیش از حد زانو را حرکت ندهید و بیش از حد کشش ایجاد نکنید.
ورزش برای پیچ خوردگی زانو
یک پزشک یا یک فیزیوتراپیست ممکن است تمریناتی را بر اساس میزان آسیب دیدگی و وضعیت بهبودی شما توصیه کند:
- بالابردن پا
- تقویت ران
- خم شدن زانوها
- بالا رفتن روی انگشتان پا
- کشش ران
- تمرینات وزنه ای با تجهیزات کرل و فشار ساق پا
- عمل جراحی
جراحی برای درمان پارگی رباط زانو
اگر رباط پاره شود، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. این فرآیند معمولاً شامل اتصال مجدد رباط پاره شده یا جایگزینی آن با یک تاندون سالم است.
جراح چند برش کوچک ایجاد می کند و سوراخ های کمی در استخوان های ساق پا و ران شما ایجاد می کند. پیوند به استخوان ها متصل است، که در اطراف آن رشد می کند.
چندین هفته یا حتی ماه ها طول می کشد تا بتوانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید و برای بازیابی دامنه حرکتی خود به یک برنامه فیزیوتراپی پیشرفته احتیاج دارید.
زمان ریکاوری زانو
پیچ خوردگی زانو درصورتی که دیگر درد و تورم نداشته باشد، بهبود یافته تلقی می شود و شما می توانید زانوی خود را آزادانه حرکت دهید.
بسیاری از پیچ خوردگی های درجه ۱ و ۲ زانو طی دو تا چهار هفته بهبود می یابند. با این حال بهبودی افرادی که نیاز به جراحی دارند ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد.
از آنجا که زانوی شما تحمل وزن بدن شما را دارد و میزان توانایی حرکت در شما را تعیین می کند، اطمینان حاصل کنید که از پیچ خوردگی زانو به درستی مراقبت می کنید. به موقع انجام دادن مراقبت های پزشکی و پیروی از دستورات پزشک بسیار مهم است.
انجام تمرینات فیزیوتراپی توصیه شده می تواند به شما در بازگشت به کاری که دوست دارید کمک کند.
علت پیچ خوردن زانو هنگام راه رفتن
احساس پیچش در زانو یا حرکت کردن زانو به طرفین یا خالی کردن زانو، در هنگام انجام فعالیتهای معمولی مانند راه رفتن، به علل متعددی که غالباً به خاطر آسیب دیدگی رباطهای زانو است ایجاد میشوند. دویدن یا راه رفتن می تواند استرس زانو را افزایش دهد و باعث کشیدگی یا پیچ خوردگی زانو شود.
متخصصان ارتوپدی معمولاً با روشهای غیر جراحی مانند فیزیوتراپی و دارو میتوانند علت پیچ خوردن زانو هنگام راه رفتن را درمان کنند.
دلایل کشیدگی و آسیب دیدگی رباط زانو
رباط صلیبی معمولا طی یکی از این فعالیت ها دچار کشیدگی رباط زانو می شود:
❎توقف ناگهانی
❎چرخش زانو
❎تغییر جهت حرکت از محل زانو
❎صاف کردن بیش از حد پا (هایپر اکستانسیون)
❎اعمال فشار مستقیم به ناحیه خارجی زانو یا ناحیه پایینی پا
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران