آرتروز لگن به تحلیل غضروف مفصل لگن گفته می شود. لگن یک مفصل گوی و کاسه ای است که گوی در بالای استخوان ران قرار دارد. قسمت گوی شکل لگن، توسط یک غضروف از کاسه جدا می شود. این غضروف به عنوان یک پوشش لغزنده بین گوی و کاسه عمل می کند تا به هنگام حرکت پا به راحتی بلغزد و بچرخد. لابروم، یک غضروف بسیار محکم است که لبه ی خارجی کاسه را پوشش می دهد و باعث پایداری بیشتر مفصل لگن می شود.
وقتی غضروف لگن آسیب ببیند، زبر می شود. نازک شدن غضروف، فضای بین استخوان ها را تنگ می کند. در موارد پیشرفته، استخوان ها روی یکدیگر ساییده می شوند و هر حرکتی می تواند باعث درد و سفتی شود. همچنین، وقتی در هر نقطه ای بین استخوان ها، اصطکاکی وجودی داشته باشد، می تواند منجر به تشکیل خارهای استخوانی شود. خارهای استخوانی، توده های استخوانی روی لبه ی استخوان هستند که شکل آن را تغییر می دهند.
انواع و علل آرتروز لگن
آرتروز استخوانی لگن یک بیماری تخریب غضروف مفاصل است که موحب آسیب تدریجی مفاصل می شود. این بیماری، شایع ترین شکل آرتروز لگن است و می تواند روی مفاصل دیگر نیز تأثیر بگذارد. آرتروز استخوانی لگن معمولاً بر اثر فرسایش مربوط به بالارفتن سن ایجاد می شود و به مرور زمان بدتر می شود. تحلیل غضروف منجر به درد و التهاب می شود. آرتروز استخوانی لگن ممکن است در برخی از افراد به علت شکل نامنظم استخوان های تشکیل دهنده ی مفصل لگن، سریعتر ایجاد شود.
برای مثال اگر قسمت های گوی و کاسه ای مفصل لگن با یکدیگر مطابقت نداشته باشند، ممکن است با یکدیگر اصطکاک پیدا کنند و در نهایت منجر به آرتروز استخوانی شوند. این شرایط همچنین ممکن است در افراد مبتلا به دیسپلازی لگن اتفاق بیفتد که کاسه ی لگن آنها به قدری کم عمق است که نمی تواند از قسمت گوی استخوان ران پشتیبانی کند. این شرایط فشار زیادی به غضروف وارد می کند و باعث فرسودگی زودرس آن می شود.
درمورد غذاهای مضر برای آرتروز بخوانید.
مراحل آرتروز استخوانی لگن
- مرحله ی ۱: فرسودگی جزئی مفاصل لگن و خارهای استخوانی جزئی، اغلب با درد کم یا بدون درد.
- مرحله ی ۲: غضروف کم کم شروع به تجزیه می کند و خارهای استخوانی در اشعه ی ایکس قابل مشاهده هستند. علائم شامل درد، ناراحتی و سفتی در لگن می شوند. این مرحله آرتروز استخوانی خفیف لگن نامیده می شود.
- مرحله ۳: غضروف شروع به فرسایش می کند و فاصله ی بین استخوان های لگن باریک می شود. فعالیت های معمول از جمله راه رفتن، زانو زدن یا اسکوات زدن موجب درد و ورم می شوند. این مرحله، آرتروز استخوانی متوسط لگن نامیده می شود.
- مرحله ی ۴ (شدیدترین مرحله): در این مرحله غضروف تقریباً از بین رفته است که موجب التهاب مزمن می شود. تقریباً در تمام مواقع درد و سفتی احساس می شود.
آرتروز پسوریاتیک لگن
آرتروز پسوریاتیک لگن نوعی آرتروز است که در افراد مبتلا به آرتروز ایجاد می شود. این بیماری یک مشکل پوستی خودایمنی است که می تواند منجر به التهاب در مفاصلی از جمله لگن شود. به مرور زمان، التهاب درمان نشده می تواند منجر به آسیب مفصل شود. آرتروز پسوریاتیک لگن یک شرایط مزمن است که می تواند قبل یا بعد از ایجاد علائم پسوریازیس به وجود آید.
آرتروز لگن بعد از حادثه
ضربه یا آسیب به لگن از جمله شکستگی لگن، ممکن است در آینده منجر به آرتروز شود. حوادثی مانند سقوط، آسیب های ورزشی و تصادفات اتومبیل می توانند به غضروف آسیب برسانند. با اینکه خود آسیب ممکن است بهبود پیدا کند، اما آسیب غضروف و هر تغییری در رباط یا آناتومی مفصل لگن می تواند بعدها منجر به آرتروز شود.
آرتروز لگن ناشی از نکروز آواسکولار
نکروز آواسکولار زمانی رخ می دهد که خونرسانی به استخوان قطع می شود و شروع به فروپاشی کند. در لگن، نکروز آواسکولار ممکن است در سر استخوان ران (قسمت گوی مفصل لگن) ایجاد شود. وقتی بافت استخوان از بین می رود، استخوان ران شکل خود را از دست می دهد که در نهایت منجر به آرتروز شدید لگن می شود.
علائم آرتروز لگن
علائم آرتروز لگن می توانند مداوم باشند و یا به طور ناگهانی ظاهر شوند. علائم شایع آرتروز لگن شامل موارد زیر می شوند:
- درد در لگن یا نزدیک به آن که بعلت حرکات و ورزش های خاص می تواند بدتر شود. غضروف به صورت غیر یکنواخت تجزیه می شود و اگر حرکت خاصی به ناحیه ای با آسیب بیشتر فشار وارد کند، درد بیشتر می شود. در آرتروز لگن، درد اساساً در کشاله ی ران و بالای ناحیه ی لگن احساس می شود. درد بعد از ایستادن یا راه رفتن طولانی یا بعد از یک دوره استراحت بدتر می شود.
- سفتی در لگن، حرکت دادن لگن یا چرخاندن پا را مشکل تر می کند. این شرایژ ممکن است فعالیت هایی مانند پوشیدن کفش و جوراب را دچار مشکل کند.
- کریپتوس صدای ترق تروق، خرد شدن یا تق تقی است که در حین حرکت دادن لگن آسیب دیده می شنوید.
- ضعف در لگن اغلب بر اثر کاهش فعالیت رخ می دهد. آرتروز لگن ممکن است بعلت درد باعث کم شدن فعالیت شود که مفصل را ضعیف تر و علائم را تشدید می کند.
عوامل خطر آرتروز لگن
- سن: هرچه سن شما بالاتر رود، احتمال فرسایش غضروف در مفصل لگن بیشتر است.
- اضافه وزن: اضافه وزن داشتن یا چاقی، فشار مضاعفی به استخوان های لگن وارد می کند.
- ضربه: آسیب شدید مانند شکستگی لگن یا پارگی های لابروم می توانند در آینده موجب آرتروز شوند.
- استفاده ی بیش از حد: مشاغل و ورزش هایی که به حرکات فیزیکی تکراری نیاز دارند و فشار زیادی به لگن وارد می کنند، می توانند خطر ابتلا به آرتروز استخوانی را افزایش دهند.
- جنسیت: زنانی که در شرایط یائسگی هستند، نسبت به مردان بیشتر در معرض آرتروز استخوانی قرار دارند. به طور کلی، زنان بیشتر از مردان مستعد آرتروز روماتوئید هستند.
- ناهنجاری های ساختاری یا رشدی: استخوان هایی با شکل نامنظم در مفصل ران می توانند منجر به فشار غیرطبیعی به غضروف ها شوند.
- محرک های خود ایمنی: با اینکه علل آرتروز روماتوئید و آرتروز پسوریاتیک ناشناخته باقی مانده اند، محرک های بیماری های خود ایمنی هنوز در دست بررسی هستند. برای مثال، تصور می شود که عفونت یکی از محرک های پسوریازیس می باشد.
- ژنتیک: مشکلات خود ایمنی خاص که منجر به آرتروز لگن می شوند، ممکن است در بین اعضای خانواده وجود داشته باشد.
- سایر مشکلات سلامتی: افراد مبتلا به دیابت، کلسترول بالا، هموکروماتوزیس (سطوح بالای آهن در خون) و کمبود ویتامین D احتمال بروز آرتروز استخوانی را افزایش می دهند.
درمان های غیرجراحی برای آرتروز لگن
- اصلاح فعالیت ها: می تواند به کاهش درد کمک کند. از فعالیت هایی مانند دویدن، پریدن و سایر ورزش های پر اثر که آرتروز لگن را تشدید می کنند پرهیز کنید.
- اصلاح سبک زندگی: مانند کاهش وزن می تواند به کاهش فشار روی مفصل لگن کمک کند.
- ورزش های فیزیوتراپی: می توانند به بهبود قدرت لگن کمک کنند. شرکت در ورزش ها و فعالیت های کم اثر مانند شنا و دوچرخه سواری و فعال ماندن از نظر فیزیکی، کلید کنترل علائم آرتروز لگن هستند.
- پدهای حرارتی: می توانند به تسکین التهاب در لگن کمک کنند.
- داروها و تزریق موادی مانند کورتیکواستروئیدها، هیالورونیک اسید، پلاسمای غنی از پلاکت، مکمل های ویتامین و مواد معدنی و داروهای بیولوژیک یا سرکوب کننده ایمنی می توانند به کنترل درد و التهاب کمک کنند.
- وسایل کمکی برای راه رفتن مانند عصا یا واکر که به هنگام راه رفتن از بدن پشتیبانی می کنند.
جراحی آرتروز لگن
پیشرفت آرتروز لگن و اثربخشی درمان های غیرجراحی در افراد مختلف، متفاوت است. اگر روش های غیرجراحی، به طور مطلوب درد را تسکین ندهند، ممکن است زمان روش های جراحی زیر برای درمان آرتروز پا رسیده باشد:
جراحی تعویض مفصل لگن یا آرتروپلاستی:
رویکردی برای جایگزینی یک یا هر دو انتهای مفصل لگن آسیب دیده با یک پروتز مصنوعی است.
فیوژن یا خشک کردن مفصل لگن:
رویکردی برای جوش دادن استخوان های مفصل ران به یکدیگر است. این روش در گذشته یک درمان جراحی استاندارد برای آرتروز لگن قبل از پیدایش جراحی تعویض مفصل لگن بود، اما در حال حاضر از آنجا که به شدت روی توانایی حرکت تأثیر می گذارد، آخرین روش درمانی محسوب می شود.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپد
منبع :httpshopkinsmedicine
