کلاب فوت یا پاچنبری یکی از مشکلات مادرزادی پا در نوزاد است که هدف از درمان قطعی کلاب فوت آن است که پایی دارای عملکرد و بدون درد به دست آید تا کودک بتواند روی کف پایش بایستد و راه برود.
در روش های جدید درمان کلاب فوت هر قدر هم که کلاب فوت شدید باشد، درمان اولیه درمان غیر جراحیست.
پر کاربردترین روش درمانی در آمریکای شمالی و سراسر دنیاست.در این روش کشش ملایم و گچ گیری مکرر برای اصلاح تدریجی به کار می رود.درمان بهتر است مدت کمی پس از تولد آغاز شود ولی کودکان بزرگتر هم می توانند از این روش بهره ببرند.
اجزای این روش عبارتند از:
پای نوزاد به ملایمت تحت کشش و اصلاح قرار می گیرد و سپس با یک گچ بلند از نوک انگشتان تا ران در وضعیت اصلاح شده نگه داشته می شود. این کار هر هفته تکرار می شود تا اصلاح قابل توجهی به دست آید. به دست آمدن این اصلاح در اکثر موارد ۶ تا ۸ هفته طول می کشد.
بعد از دوره اصلاح و گچ گیری اغلب این کودکان نیاز به یک جراحی کوچک دارند تا سفتی تاندون آشیل اصلاح شود. در این جراحی سریع که تنوتومی نام دارد، پزشک با استفاده از چاقوی جراحی ظریف تاندون آشیل را می برد.
این برش بسیار کوچک است و حتی نیاز به بخیه ندارد. پس از آن یک گچ جدید گرفته می شود تا تاندون حین ترمیم محافظت شود که معمولا ۳ هفته طول می کشد. تا زمانی که گچ برداشته می شود تاندون آشیل در طولی بلندتر ترمیم شده و کلاب فوت کاملا اصلاح می شود.
حتی پس از اصلاح موفقیت آمیز با گچ گیری، امکان عود پاچنبری وجود دارد. برای حصول اطمینان از این که پا همیشه در وضعیت اصلاح شده باقی خواهد ماند کودک به مدت چند سال نیاز به استفاده از بریس دارد.
بریس، پا را در زاویه ی مناسب اصلاحی حفظ می کند. بستن بریس ممکن است برای والدین و خانواده دشوار باشد ولی برای جلوگیری از عود لازم و ضروریست.
در ۳ ماه اول، کودک باید مدام (۲۳ ساعت در شبانه روز) بریس داشته باشد. پزشک به مرور زمان مدت بودن در بریس را کم می کند تا آن که کودک فقط موقع خوابیدن بریس به پا کند (۱۲ تا ۱۴ ساعت در شبانه روز). این رژیم بریس بندی، ۳ تا ۴ سال ادامه می یابد.
اساس این روش کشش و اصلاح و نواربندی (taping) است. به این روش روش عملکردی یا روش فیزیوتراپی هم می گویند که توسط یک فیزیوتراپیست مجرب و دوره دیده انجام می شود.
درمان باید هر چه زودتر پس از تولد آغاز شود. در هر نوبت درمان پای کودک تحت کشش و دستکاری اصلاحی قرار می گیرد و سپس برای حفظ دامنه حرکت به دست آمده نوار بندی می شود.
بعد از نوار بندی یک آتل پلاستیکی روی نوارها بسته می شود. در این روش سه ویزیت در هفته انجام می شود و والدین می آموزند که چگونه هر روز در منزل آن را به طور صحیح انجام دهند.
پس از سه ماه وضعیت کودکان آنقدر بهبود می یابد که نیاز به مراجعه به فیزیوتراپیست کم می شود. در این روش هم نیاز به تنوتومی آشیل پس از این مدت وجود دارد. برای پیشگیری از عود کلاب فوت رژیم روزانه ی کشش و نواربندی تا سن ۲-۳ سالگی توسط والدین ادامه می یابد.
گرچه بسیاری از موارد کلاب فوت با روش غیر جراحی اصلاح می شوند گاهی کلاب فوت یا کاملا اصلاح نمی شود یا عود می کند که اغلب این موارد به دلیل عدم پیگیری کامل روش درمانی توسط والدین است. علاوه بر این بعضی کودکان چنان دفورمیته ی شدیدی دارند که به روش غیر جراحی جواب نمی دهند. در این حالات نیاز به جراحی خواهد بود.
در صورتی که این مشکل منجر به دفورمیته پا شده باشد به صورتی که انجام دادن تمرینات یا پوشیدن پوتین برای وی غیر ممکن باشد، فرد معاف دائم می شود در غیر اینصورت معاف از رزم تشخیص داده خواهد شد که تشخیص آن بر عهده پزشک معتبر و معتمد نظام وظیفه خواهد بود.
دکتر غلامرضا نادری
