کیست بیکر یک کیست پر از مایع است که سبب ایجاد برآمدگی و احساس سفتی در پشت زانو می شود. این درد می تواند در هنگام صاف یا خم کردن کامل زانو و همچنین در حین فعالیت تشدید شود. ایا کیست زانو خطرناک است؟

کیست بیکر چیست؟

کیست بیکر که کیست پوپلیته نیز نامیده می شود معمولا در افراد بالغ به علت وجود یک مشکل در مفصل زانو به وجود می آید. از جمله این مشکل ها می توان به التهاب مفصل یا پارگی منیسک زانو یا آرتروز اشاره کرد.

 این شرایط می توانند سبب تولید بیش از حد مایع توسط زانو شده که این پدیده خود منجر به ایجاد کیست بیکر می شود. کیست بیکر یا کیست زانو در اطفال می تواند بدون وجود هیچ گونه مشکلی در مفصل زانو ایجاد شود.

با اینکه کیست بیکر می تواند سبب ایجاد تورم شده و در فرد احساس ناراحتی به وجود آورد، معمولا درمان مشکل زمینه ای  آن، رهایی از این وضعیت را ممکن می کند.

علائم کیست بیکر

در برخی موارد، کیست بیکر پشت زانو هیچ گونه دردی ایجاد نکرده و امکان دارد فرد متوجه وجود آن نباشد. در صورتی که فرد به علائمی دچار باشد، آن علائم می توانند شامل موارد زیر شوند:

❇ تورم در پشت زانو و گاهی در ساق

❇ درد زانو

❇ سفتی و عدم توانایی خم کردن زانو

نکته: علائم می توانند پس از فعالیت یا ایستادن به مدت طولانی تشدید شوند.

برای درمان کیست پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟

در صورتی که فرد در پشت زانوی خود درد و تورم را احساس می کند باید با یک پزشک ارتوپد مشاوره کند. با اینکه احتمال این مورد پایین است، اما برآمدگی پشت زانو می تواند نشانه وضعیتی جدی تر از یک کیست پر از مایع باشد.

آیا کیست زانو خطرناک است؟

کیست زانو که به آن کیست بیکر کیستی نیز گفته می شود پر از مایع است که باعث برجستگی و احساس گرفتگی در پشت زانوی شما می شود. هنگامی که زانوی خود را کاملاً خم می کنید یا کشش می دهید یا وقتی فعال هستید درد می تواند بدتر شود. حال سوال این است که آیا کیست زانو خطرناک است؟

کیست های زانو خطرناک نیستند و ممکن است خود به خود از بین بروند. اما گاهی اوقات آنها می ترکند و اگر این اتفاق بیفتد، مایع مفصلی می تواند باعث درد، تورم و قرمزی شود. این علائم ممکن است باعث ایجاد ترومبوز ورید عمقی (DVT) شود که یک بیماری جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. به همین دلیل مهم است که بلافاصله به متخصص ارتوپد مراجعه کنید.

اگر کیست بیکر باعث ناراحتی یا تداخل در فعالیت های عادی شود، کارهای مختلفی وجود دارد که می توانید انجام دهید. برای پایین آوردن تورم، یک بسته کمپرس سرد روی ناحیه قرار دهید. برای کاهش التهاب، یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه (ایبوپروفن) مصرف کنید. از آنجا که فشار روی مفصل زانو می تواند باعث افزایش التهاب شود، پای خود را استراحت داده و تا هر زمان که می توانید آن را بالا نگه دارید.

اگر با وجود این روش های درمانی، کیست عود کند و همچنان مشکل آفرین باشد، ممکن است تصویربرداری MRI برای تشخیص پارگی مینیسک زمینه ای یا علت احتمالی دیگر افزایش مایع مفصلی و تشکیل کیست انجام شود. البته بندرت، کیست با جراحی برداشته می شود. با پزشک خود در مورد ارجاع به فیزیوتراپی صحبت کنید. فعالیت هایی مانند دویدن، تنیس یا گلف را کاهش دهید. و سعی کنید با حفظ وزن بدن، فشار روی زانوی خود را کاهش دهید.

علت بروز کیست پشت زانو

کیست زانو ممکن است در اثر آسیب به زانو، مانند پارگی در مینیسک، یا آسیب به غضروف در اثر شرایطی مانند آرتریت روماتوئید یا آرتروز باشد. این شرایط ممکن است باعث تولید مایعات اضافی در سلول های سینوویال واقع در مفصل زانو شود. اگر مایع به فضای پوپلایتال بریزد، ممکن است کیست ایجاد شود. مایعات اضافی همچنین باعث متورم شدن کل زانو می شود.

زانو از استخوان، لیگامان ( رباط )، تاندون و غضروف تشکیل شده است. تاندون و غضروف نیاز به روان شدن دارند و این روانی را از مایع سینوویال دریافت می کنند. این مایع اصطکاک را کاهش داده و به زانوها کمک می کند تا حرکتی روان تر داشته باشند.

در هر زانو کیسه های مختلفی به نام بورسا وجود دارند که مایع سینوویال در آن ها جریان دارد. بین بورسای پوپلیته (کیسه ای در پشت زانو) و مفصل زانو یک سیستم دریچه مانند وجود دارد که جریان مایع سینوویال را تنظیم می کند.

در صورتی که زانو بیش از حد مایع سینوویال تولید کند، این مایع می تواند در بورسای پوپلیته تجمع یابد.

این پدیده می تواند به وسیله التهابی در مفصل زانو به وجود آید که معمولا ناشی از یک مشکل زمینه ای است. از جمله این مشکلات زمینه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

❇ نقرس

در این بیماری سطح اسید اوریک در خون بیش از حد بالا (هایپر اوریسمی) رفته و سبب ایجاد کریستال های اورات در اطراف و داخل مفاصل می گردد. این تجمع موجب التهاب و درد شدید می شود.

❇هموفیلی

یک بیماری وراثتی است که در آن خون به طرز مناسب لخته نشده و به خونریزی داخلی و همچنین آسیب مفصلی منجر می شود.

❇لوپوس

یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت سالم و عادی بدن حمله می کند.

❇ آرتروز (استئوآرتریت)

نوعی از التهاب مفاصل است که توسط التهاب، فروپاشی و در نهایت از بین رفتن غضروف در مفاصل به وجود می آید. در این بیماری غضروف به مرور زمان از بین می رود. 

👈مطالب مرتبط: انواع روش های درمان آرتروز 

❇ پسوریازیس

برخی از این بیماران نیز درد و التهاب را در مفاصل خود احساس می کنند.

❇ آرتریت واکنشی

یک نوع التهاب مفصلی است که به دنبال بعضی از بیماری های عفونی دستگاه تنفس، دستگاه ادراری –تناسلی یا دستگاه گوارش ایجاد می شود و دلیل آن تشابه بعضی آنتی ژن های عوامل عفونت زا با پروتئین های موجود در غشای سینوویال مفصل است که در نتیجه سیستم ایمنی بدن علیه بافت خودی مفصل نیز وارد عمل می شود و آن را دچار التهاب می کند.

❇ آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)

یک نوع التهاب مفصلی ناشی از خودایمنی است.

❇ آرتریت عفونی

التهاب مفاصل که در اثر یک عفونت باکتریایی به وجود آمده است.

❇ آسیب

آسیب یا تروما به زانو مانند پارگی منیسک می تواند به ایجاد کیست بیکر منجر شود. این موارد میان ورزشکاران رایج است.

👈مطالب مرتبط: مراقبت پس از عمل آرتروسکوپی زانو 

عوامل خطر کیست بیکر چیست؟

عوامل خطر کیست بیکر شامل موارد زیر است:

• پارگی مینیسک

• آرتروز زانو (شامل آرتروز و آرتریت روماتوئید)

• آسیب مفصل زانو

🛑 این مقاله راحتما بخوانید: نقش پی آر پی زانو در درمان بیماری های زانو

عوارض احتمالی کیست بیکر 

از عوارض کیست بیکر می توان به لخته شدن خون در پای درگیر و همچنین پارگی کیست بیکر، ایجاد تورم و درد پا و تغییر رنگ کبودی مچ پا اشاره کرد.

ندرتا،  کیست بیکر پاره شده و مایع سینوویال به درون ناحیه پشت ساق پا نشت می کند. این پدیده سبب بروز موارد زیر می شود:

❇ زانو درد شدید

❇ تورم در پشت ساق پا

❇ گاهی اوقات، قرمزی پشت ساق پا یا احساس جاری شدن آب به پایین این ناحیه

این علائم و نشانه ها بسیار شبیه نشانه های وجود  لخته خون در وریدهای عمقی ساق می باشند. در صورتی که در پشت ساق پای خود قرمزی و تورم مشاهده می کنید، به یک ارزیابی پزشکی فوری نیاز دارید تا موارد جدی تر ایجاد کننده این علائم تشخیص داده شوند.

پارگی کیست زانو

در صورتی که کیست بیکر پاره شود، بیمار احساس درد بسیار زیادی داشته و متخصص ارتوپد ممکن است درمان های زیر را برای وی تجویز کند:

۱- استراحت کردن

۲- بالا نگاه داشتن پا

۳- تزریق داروهای کورتیکواسترویید در زانو

پزشک ارتوپد کیست بیکر را چگونه تشخیص می دهد؟

کیست های بیکر را می توان با معاینه پزشک ارتوپد تشخیص داد و در صورت لزوم با آزمایش های تصویربرداری (سونوگرافی، تزریق ماده حاجب به زانو و سپس تصویربرداری، به نام آرتروگرام یا اسکن MRI) تأیید کرد.

کیست بیکر  را اغلب می توان به وسیله معاینه فیزیکی تشخیص داد. با این حال، از آنجایی که علائم و نشانه های کیست بیکر مشابه با علائم بیماری های جدی تری از جمله وجود لخته خون، آنوریسم یا تومور می باشند، امکان دارد پزشک انجام آزمایش های تصویر برداری غیر تهاجمی را تجویز کند. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

❇ سونوگرافی

❇ تصویر برداری با اشعه ایکس

❇ تصویر برداری تشدید مغناطیسی (MRI)

درمان کیست بیکر

پزشکان در صورت امکان علت زمینه ای ایجاد کننده کیست را درمان می کنند. اگر پزشک تشخیص دهد که پارگی منیسک علت تولید بیش از حد مایع سینوویال است، می تواند انجام عمل جراحی برداشت یا ترمیم منیسک آسیب دیده را توصیه کند.

کیست های بیکری که با آرتروز مرتبط هستند معمولا با درمان آرتروز بهبود می یابند. مداخله جراحی در این موارد به ندرت مورد نیاز است.

برداشتن کیست بیکر با جراحی به عنوان یک عمل مستقل ندرتا ضرورت می یابد.

درمان کیست پشت زانو بدون جراحی

گاهی اوقات کیست پشت زانو به صورت خود به خودی از بین می رود. با این حال، در صورتی که کیست بزرگ بوده و سبب ایجاد درد شود، پزشک می تواند انجام درمان های زیر را پیشنهاد دهد:

❇ مصرف دارو

پزشک می تواند یک داروی کورتیکوستروئید مانند کورتیزون را جهت کاهش التهاب به درون زانو تزریق کند. این دارو با اینکه می تواند سبب تسکین درد شود اما همواره از بروز دوباره کیست پیشگیری نمی کند.

❇ تخلیه ترشحات (درناژ)

پزشک می تواند با استفاده از یک سوزن مایع را از مفصل زانوی فرد خارج کند. این فرایند آسپیراسیون با سوزن نامیده شده و اغلب تحت هدایت سونوگرافی انجام می شود.

❇ فیزیوتراپی کیست بیکر

قرار دادن یخ، استفاده از باند فشاری و چوب زیر بغل  می توانند به کاهش درد و تورم کمک کنند. تمرینات آرام محدوده حرکتی و تمرینات قدرتی برای عضلات اطراف زانو نیز می توانند به کاهش علائم و حفظ فعالیت زانو کمک کنند.

درمان خانگی کیست بیکر

در صورتی که پزشک تشخیص دهد آرتریت علت ایجاد کننده این کیست است، او می تواند انجام همه یا قسمتی از اقدامات زیر را توصیه کند:

❇ از اصول RICE پیروی کنید.

این حروف مخفف عبارات استراحت، اعمال یخ، کمپرس و بالا بردن عضو می باشند. به پای خود استراحت دهید. زانوی خود را به وسیله یک بانداژ، پارچه یا قالب کمپرس کنید. در زمان ممکن، مخصوصا در شب پای خود را بالا ببرید.

❇ مصرف دارو های مسکن بدون نسخه را امتحان کنید.

دارو هایی مانند ایبوپروفن (ادویل)، ناپروکسن سدیم (آلیو)، استامینوفن (تایلنول ) و آسپرین می توانند به تسکین درد کمک کنند. در هنگام مصرف از دستورالعمل های مرتبط با مقدار مصرف دارو پیروی کنید. نباید این داروها را بیش از مقدار توصیه شده مصرف کرد.

❇ فعالیت فیزیکی خود را کاهش دهید.

پیروی از این مورد تحریک پذیری مفصل زانو را کاهش می دهد. پزشک می تواند مدت کاهش سطح فعالیت ها را برای فرد توضیح داده و امکان دارد انواع جایگزین ورزش هایی را به فرد پیشنهاد دهد که او در این مدت قادر به انجام آنها می باشد.

مراقبت بعد از جراحی کیست بیکر

جوش خوردن و ترمیم بهتر استخوان های شما بستگی زیادی به مراقبت های بعد از ترمیم استخوان متاتارس دارد. غذاهای سالم و مقوی را حتماً در رژیم غذایی خود رعایت کرده و از استعمال سیگار پرهیز کنید.

حتما در تمام جلسات معاینه بعد از درمان حضور یابید و در صورت وجود مشکل، حتما پزشک خود را مطلع کنید.

• در صورتی که پزشک شما، داروهای مسکن را برای شما تجویز کرده است، حتماً طبق دستورالعمل آنها را مصرف کنید.
• اگر دارویی برای شما تجویز نشده است می توانید در صورت بروز درد از داروهای بدون نسخه استفاده نمایید.
• به توصیه های متخصص ارتوپد خود درباره حداکثر وزنی که می توانید تا زمان بهبودی به پاهای خود تحمیل کنید و زمانی که می توانید به فعالیت های عادی و روزمره خود برگردید سوال کنید. در صورتی که عصا برای شما تحویز شده است حتماً از آن استفاده کنید.
• در سه روز ابتدایی درمان هر یک الی ۲ ساعت یک بار (در زمان بیداری) به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه کیسه یخ را بر روی پاهای خود قرار دهید و این کار را تا خوابیدن ورم پا انجام دهید. برای جلوگیری از حس سوزش در پوست پا، یک لایه پارچه بین کیسه یخ و پای خود قرار دهید.
• در این سه روز تا جای ممکن در هنگام نشستن و گذاشتن کیسه یخ، پای خود را روی یک بالش قرار دهید. سعی کنید پا را بالاتر از سطح قلب نگاه دارید تا از ورم آن کاسته شود.

دکتر رضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.