زانوی ضربدری (ژنو والگوم)، نوعی اختلال در راستای زانو است که می تواند افراد با هر سنی را تحت تأثیر قرار داده، و در صورت عدم درمان، می تواند منجر به زانو درد و آرتروز شود. برای بهبود شکل زانو و راه رفتن، کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت سریع آسیب دیدگی، این ناهنجاری باید درمان و یا اصلاح شود.
زانوی ضربدری چیست؟
زانوی ضربدری، حالتی است که در آن زانو ها به داخل خم شده و همدیگر را لمس می کنند، حتی زمانی که فرد ایستاده، و مچ پای او از هم فاصله دارد. این مشکل، باعث ایجاد فشار زیاد به قسمت خارجی زانو شده، که به مرور زمان می تواند باعث درد و آسیب جدی شود.
زانو ضربدری معمولاً دو طرفه است، یعنی هر دو پا را تحت تأثیر قرار می دهد. اما در برخی موارد می تواند فقط یک زانو را درگیر کند.
آیا بیماری ژنو والگوم خطرناک است؟
زانوی ضربدری گذرا، بخشی از مرحله ی رشد استاندارد برای اکثر کودکان بوده، و در زمان رشد کودک، اصلاح می شود. اگر زانو ضربدری، پس از ۶ سالگی ادامه یافته و شدید باشد و یا روی یک پا، بیشتر از پای دیگر تأثیر بگذارد، ممکن است نشانه‌ای از سندروم زانوی ضربدری باشد.
تغییرات زاویه ای پاها، در بسیاری از کودکان وجود دارد. بسیاری از بچه ها، تا سنین ۱۲ الی ۱۸ ماهگی، یعنی زمانی که راه رفتن را شروع کنند، پاهای خود را کج می گذارند (زانوی پرانتزی). تقریباً در سن ۲ تا ۳ سالگی، پاهای آنها معمولاً به سمت داخل، زاویه می گیرد (ژنو والگوم فیزیولوژیک). اما در طی مراحل رشد طبیعی، این مشکل رفع شده، و پاهای کودک تا سن ۷ تا ۸ سالگی صاف می شود.
زانوی ضربدری که خارج از این مسیر عادی رشد باقی بماند، ممکن است بر اثر بیماری، عفونت یا سایر مشکلات، شکل گرفته باشد، باید معاینات بیشتری توسط متخصص ارتوپد صورت گیرد. بنابراین برای درمان ممکن است به جراحی نیاز باشد.
علت ضربدری شدن زانو
زانوی ضربدری ممکن است بر اثر زمینه های مادرزادی، بیماری های رشد، یا پس از یک عفونت یا آسیب دیدگی شدید زانو شکل بگیرد. علل رایج زانو ضربدری عبارتند از:
- بیماری متابولیک
- نارسایی کلیوی
- آسیب جسمی
- آرتروز در زانو
- عفونت استخوان (اوستیومیلیت)
- راشتیتسم (یک بیماری استخوانی بر اثر کمبود ویتامین D)
- مشکلات مادرزادی
- آسیب دیدگی صفحه ی رشد
- تومور استخوانی خوش خیم
- شکستگی هایی که درست جوش نمی خورند
چاقی و اضافه وزن هم می تواند با فشار اضافه به زانو، خطر زانوی ضربدری را افزایش دهند.
علائم پای ضربدری
اصلی ترین علامت زانوی ضربدری، زمانی است که زانو های فرد، به هم چسبیده، ولی قوزک های پا از هم فاصله دارند. سایر علائم، مثل درد، معمولاً نتیجه ی نوع راه رفتنی است که افراد مبتلا به زانو ضربدری، به آن عادت می کنند.
این علائم عبارتند از:
- درد زانو یا ران
- درد مچ یا قوزک پا
- فاصله ی مچ ها، زمان تماس زانو ها
- مفاصل سفت، یا خشک
- لنگ زدن
- دامنه حرکتی پایین ران ها
- مشکل در راه رفتن و دویدن
- عدم تعادل زانو
- آرتروز پیش رونده در بزرگسالان
- نارضایتی بیمار یا والدین از ظاهر
فرد ممکن است به علت مشکل مادرزادی که سبب زانوی ضربدری شده است، علائم دیگری نیز داشته باشد. در افراد مبتلا به پای ضربدری، در تمام سنین فشار بیش از حدی روی یک، یا هر دو زانو وجود دارد. این بار اضافه سبب درد، دفورمه شدن بیشتر استخوان ها، عدم تعادل زانو و آرتروز پیشرونده در مفصل زانو، خواهد شد.
مخصوصاً بزرگسالانی که سال ها مبتلا به زانو ضربدری بوده، و به بیرون زانو، بار اضافی وارد می کنند، در حالی که قسمت داخلی زانو (رباط جانبی-MCL) دائماً کشیده می شود. این نیروها، باعث درد، سستی زانوها و آرتروز می شود.
تشخیص بیماری ژنو والگوم
یک متخصص ارتوپد، سابقه ی بیماری، خانوادگی، تمام مشکلات جسمی و وضع سلامت بیمار را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین، یک تست کامل از وضعیت جسمی پاها و راه رفتن انجام می شود.
به وسیله ی عکس های اشعه ایکس، از حالت صاف ایستاده، این تشخیص، قطعی می شود. عکس های رادیولوژی از پا (ران تا قوزک یا سه مفصلی)، به پزشک برای تشخیص دقیق محل و محور استخوان تغییر شکل داده شده، کمک می کنند.
اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی
برای موارد خفیف پای ضربدری در کودکان و خردسالان، با بستن، زانوها در جای درست قرار می گیرند. در صورتی که این روش پاسخگو نباشد یا بیمار در سنین بزرگسالی متوجه زانو ضربدری شود، یک عمل استئوتومی صاف کردن زانو برای پیشگیری یا به تأخیر انداختن نیاز به عمل تعویض مفصل زانو انجام می شود.
اگر زانوی ضربدری بر اثر عفونت یا مشکلات مادرزادی شکل گرفته باشد، قبل از آنکه درمان ارتوپدی شروع شود، باید مشکلی که باعث به وجود آمدن این بیماری شده، درمان شود.
حرکات اصلاحی زانوی ضربدری کودکان
۱. دوچرخه سواری
آیا تصور می کردید که یک تمرین ساده مانند دوچرخه سواری می تواند به اصلاح زانو شما کمک کند؟ انجام دوچرحه سواری، اما حداقل ۳۰ دقیقه به طور منظم در روز میتواند در بهبود زانوهای شما تاثیرگذار باشد.
۲. چمباتمه زدن
انجام حرکت اسکوات زانو، زانوها را به سمت خارج حرکت می دهد. این حرکت به هل دادن کشکک زانو و سایر ماهیچه ها به محل مناسب آنها کمک می کند. به همین دلیل است که این تمرین در هنگام اصلاح زانوها یکی از بهترین ورزش ها محسوب می شود.
۳. لانگ های جانبی
لانگ های جانبی یک راه عالی برای تقویت پاها، به ویژه ران داخلی شما است. علاوه بر این، به تراز کردن زانوها نیز کمک می کند، به طوری که وضعیت و حالت زانو را بهبود می بخشد.
۴.خم شدن بدون وزن
برای ایجاد تعادل در پشت صندلی بایستید. پای چپ خود را تا حدود نود درجه خم کنید، ده ثانیه نگه دارید، سپس به حالت اولیه برگردید. پاها را عوض کنید و با هر پا ده بار تکرار کنید.
جراحی زانوی ضربدری
در موارد شدید، نوجوانان با استخوان های بالغ و بزرگسالان، برای صاف کردن پا به عمل استئوتومی –که در آن، استخوان ها قطع شده و به صورت صاف کنار هم قرار می گیرند- نیاز است. عکس های اشعه ایکس برای تشخیص مکان و شدت تغییر شکل استخوان، استفاده می شوند. در بیشتر موارد، استخوان ران درمان می شود؛ در بعضی از موارد، استخوان درشت نی یا هر دوی آنها درمان می شوند. زمانی که تغییر شکل کم باشد، استئوتومی با پیچ و پلاک فیکس می شود.
اگر مشکل خیلی شدید باشد، جراح ممکن است برای صاف کردن تدریجی پا، از فیکساتور خارجی هم استفاده کند. در فیکساتور های خارجی، پیچ ها وارد استخوان شده، و از آن طرف با خروج از بدن به داربست خارجی وصل می شوند. سپس بعد از تکمیل شدن مراحل صاف شدن پا، پیچ ها از بدن خارج می شود.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی مچ پا
ارزو
دوشنبه ۲۷ دی ۰( 2 سال پیش)
تعداد بازدید: 309
مشاهده پرسش
