انگشت شست پای شما بیشتر از آنچه فکر می کنید کار انجام می دهد، هنگام برداشتن هر قدم، نصف وزن بدنتان روی آن قرار می گیرد. درد انگشت شست پا می تواند سرعتتان را کاهش دهد، انجام کارهای روزمره و حتی خواب راحت را نیز برایتان دشوار کند. بیماری های مختلفی ممکن است سبب درد انگشت شست پا شوند. در ادامه علت های متداول این درد و روش های درمان آن ها آورده شده است.
علت درد انگشت شست پا
۱. ورم مفصل (آرتریت)
انواع مختلف ورم مفاصل می توانند باعث درد انگشت شست پا شوند. ممکن است آرتروز یا فرسایش در مفصل باشد که معمولاً سبب درد و گرفتگی اول صبح می شود. برای روش های درمانی شامل حرکات کششی، مسکن های بدون نسخه و احتمالاً تزریق استرویید با پزشک خود مشورت کنید. روماتیسم مفصلی بیماری خود ایمنی است که پوشش مفاصل را ملتهب می کند و به طور شایعی از پا شروع می شود.
اگر انگشت شست پایتان روماتیسم مفصلی دارد، انجام فعالیت ممکن است آن را به درد بیاورد. ممکن است با گذشت زمان انگشت شست تغییر شکل نیز بدهد. گزینه های درمانی که با دکتر خود می توانید در میان بگذارید شامل: استراحت، یخ، فشار، تزریقات استروییدی هستند.
۲. هالوکس ریجیدوس
هالوکس ریجیدوس به معنی انگشت شست پای خشک است. می تواند حاصل ورم مفاصل، کار بیش از حد یا صدمه باشد. در صورت عدم درمان، ممکن است انگشت شست خشک شود، به این معنا که مفصل آن تا حدی سفت می شود که راه رفتن دشوار باشد. اگر احتمال می دهید که درد شست بخاطر آرتریت است، برای تشخیص دقیق و درمان، به روماتولوژیست مراجعه کنید.
در صورت تداوم درد، به پزشک متخصص پا مراجعه کنید تا کفش هایی با کفی مناسب را پیشنهاد دهد که بر شست پا فشار نمی آورند و روش های درمانی دیگری تجویز کند.
۳. خار استخوانی
اگر درد انگشت شست پا در محل مفصل باشد، معمولاً مفصلی است که شست را به پا متصل می کند. هنگام فشار دادن پا برای قدم برداشتن، این مفصل باید خم شود. اگر خار استخوانی (زائده ای استخوانی که از سر مفصل بیرون می زند) داشته باشید، از خم شدن صحیح مفصل جلوگیری می کند.
در صورتی که دارو های مسکن درد و کفش مناسب کمکی نکردند، پزشک مربوطه ممکن است توصیه کند خار را با جراحی بردارید تا شست پا فضای بیشتری برای خم شدن داشته باشد. بهبود بعد از این عمل جراحی می تواند چندین ماه طول بکشد، اما معمولاً در کاهش درد و بازگشت تحرک مؤثر است.
۴. انگشت چمنی (Turf toe)
در صورتی که انگشت شست پایتان طوری جمع شود که به سمت عقب و بالا خم شود، ممکن است مفصل اصلی، پیچ خورده و باعث انگشت چمنی شود. انگشت چمنی آسیب دیدگی متداولی است که می تواند با تداوم فشار آوردن بیش از حد به انگشت شست هنگام شروع به حرکت نیز ایجاد شود. اسم این آسیب بخاطر متداول بودن آن میان بازیکنان فوتبالی است که بر روی چمن مصنوعی بازی می کنند، اما می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد.
معالجه آن شامل روش R.I.C.E یا فشار، استراحت، بالا نگه داشتن، استفاده از یخ و مصرف داروهای ضد التهاب غیر استرویدی (NSAID) می شود. در برخی موارد وخیم، عمل جراحی می تواند تحرک را برگرداند.
۵. نقرس
نقرس حالت بسیار دردناکی از ورم مفاصل است، و انگشت شست پا مکانی محتمل برای حمله نقرسی است. اگر میزان اوریک اسید بالا باشد، کریستال های تیز در بدنتان تشکیل می شوند و به مفصل ضربه می زنند. این کریستال ها معمولاً در نواحی خنک تر بدن (بیشترین فاصله از قلب) تشکیل می شوند. نقرس معمولاً به طور ناگهانی در شب یا اول صبح، هنگامی که دمای بدن پایین تر است، روی می دهد.
اگر نقرس شعله ور شده دارید، استراحت کنید و پایتان را بالا ببرید. خوراکی هایی که میزانی زیادی اوریک اسید دارند، مانند گوشت، غذاهای دریایی و الکل را کمتر مصرف کنید. داروهای مؤثری برای جلوگیری و درمان نقرس وجود دارند و علائم آن معمولاً طی چند روز از بین می روند.
۶. پینه پا
پینه پا برآمدگی سفتی در مفصل پایینی شست پا است که می تواند علت درد انگشت شست پا باشد و ملتهب و دردناک شود. پینه پا هنگامی ایجاد می شود که انگشتی به سمت انگشت دیگر هل داده شود. کفش های تنگ می توانند باعث ایجاد شدن پینه پا شوند، اما به جز این، ورم مفاصل یا شکل پا نیز می تواند دلیل به وجود آمدن آن باشد. پدهای پینه پا، مسکن یا در صورت شدید بودن درد، تزریق کورتیزون می تواند مفید باشد.
اگر پینه پا دارید، با پزشک متخصص پا در مورد کفش و کفی هایی که وزن را به صورت مساوی تقسیم کنند و فشار وارده بر روی شست پا را کاهش دهند، مشورت کنید. عمل جراحی نیز گزینه دیگری است، که البته بهبود آن ممکن است ماه ها طول بکشد.
۷. ناخن فرو رفته
ناخن فرو رفته ناخنی است که داخل خود انگشت رشد کرده باشد. این مشکل معمولاً علت درد انگشت شست پا است و می تواند دردناک، ملتهب و دچار عفونت شود. ناخن های فرو رفته می توانند هنگامی ایجاد شوند که ناخن به صورت منحنی کوتاه شود، یا به وسیله کفش های کوچک و تنگ، یا افرادی که انگشت هایشان بسیار خمیده است، اتفاق می افتد. انگشت پایتان را در آب گرم خیس کنید و تکه پارچه نخی کوچکی زیر ناخن بگذارید.
پزشک متخصص پا می تواند ناخن فرورفته را کوتاه کند، یا همراه با قسمتی از بستر ناخن آن را بردارد که از رشد دوباره آن جلوگیری کند.
۸. سزاموئیدیت
طبق گفته آکادمی جراحان ارتوپد، سزاموئید ها استخوان هایی هستند که به تاندون ها متصل می شوند یا در ماهیچه ها قرار دارند. برای مثال، استخوان کشکک زانو بزرگترین سزاموئید است. سزاموئیدیت هنگامی رخ می دهد که تاندون های اطراف سزاموئید زیر انگشت شست پا ملتهب یا تحریک می شوند. این بیماری در دوندگان و رقاصان باله شایع است.
۹. شکستگی
ترک یا شکستگی انگشتان پا اتفاقی متداول است. طبق گفته (AAOS آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا) ترک هنگامی رخ می دهد که فرد:
- به شیء سفتی لگد بزند
- شیء سنگینی روی انگشت بیندازد
- مکرراً حرکتی انجام دهد که روی انگشت پا فشار ایجاد می کند
۱۰. بونیون (هالوکس والگوس)
بونیون نوعی بدشکلی مفصل شست پا است. این مفصل بیرون زده و برآمدگی قابل مشاهده ای را در کنار پا ایجاد می کند. این ناهنجاری باعث می شود شست پا در جهت مخالف قرار بگیرد و احتمالاً روی انگشت مجاور آن بیفتد. بسیاری از کفش ها بر روی مفصل بیرون زده فشار وارد می کنند و در طول زمان، این فشار ممکن است کیسه پر از مایع مفصل را متورم و ملتهب کند (بورسیت).
تشخیص درد انگشت شست پا
برای مشخص کردن علت درد مفصل شست پا، پزشک باید معاینه فیزیکی انجام دهد و از فرد بیمار در مورد علائم، سبک زندگی، داروهای مصرفی و آسیب دیدگی های اخیرش سؤال کند. ممکن است با خم کردن شست به سمت بالا و پایین به آرامی، انعطاف پذیری آن را بسنجد. همچنین دنبال اثر خارهای استخوانی و ورم آن ناحیه نیز می گردد. در آخر، پزشک مربوطه پا را برای یافتن نواحی ملتهب معاینه و پوست را برای یافتن جای زخم بررسی می کند.
در برخی موارد ممکن است تصویر برداری با اشعه ایکس لازم باشد. این آزمایش به پزشک کمک می کند که موقعیت و وسعت هر ناهنجاری یا آسیبی را بیابد. بسته به علت پنهان درد ممکن است آزمایش های بیشتری نیز لازم باشد. برای مثال آزمایش خون می تواند میزان اوریک اسید در جریان خون را برای تشخیص نقرس نشان دهد.
درد انگشت شست پا و درمان
نوع معالجه وابسته به علت درد انگشت شست پا است. در بسیاری از موارد، پزشک مسکن تجویز می کند، مانند داروی ضد التهاب غیر استروییدی (NSAID). این داروها می توانند به کاهش ورم ناحیه هم کمک کنند. در برخی موارد هم ممکن است پزشک مربوطه برای کاهش التهاب، کورتیکواستروئید تجویز کند.
تغییر سبک زندگی نیز ممکن است لازم باشد. برای مثال، فرد بیمار نیاز داشته باشد برای معالجه بونیون کفش یا کفی کفش ارتوپدیک استفاده کند. فقط پوشیدن کفش هایی که فضای اضافه برای انگشت های پا دارند، می تواندگزینه خوبی برای افرادی باشد که این مشکل را دارند.
دکتر نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران