شنیدن گاه به گاه صدای قرچ قرچ زانو، تق تق، ترق تروق و… در هنگام خم شدن زانو، بلند شدن، بالا رفتن از پله و هنگام ورزش الزاما به معنی ابتلا به آرتروز یا ورم مفاصل نیست، هر چند که این صداها معمولا از مفاصل افراد مبتلا به آرتروز شنیده می شود. در این مقاله به بررسی علل صدا دادن زانو می پردازیم.

پزشکان این صداها را کرپیتوس می نامند. این کلمه معمولا برای صدا دادن مفاصل بکار می رود اما می تواند جهت توصیف صداهای ریوی نیز استفاده شود.

 آناتومی زانو

زانو مانند یک لولا عمل می کند. این لولا استخوان ران (فمور) را به استخوان بلند ساق پا (تیبیا یا درشت نی) وصل می کند. نازک نی یا فیبولا استخوان دیگری است که به این مفصل وصل می شود. کشکک زانو یا پاتلا استخوانی کوچک و برجسته است که در جلوی زانو قرار گرفته و از آن محافظت می کند. دو لایه ضخیم غضروفی به نام منیسک همانند بالشتک هایی در بین استخوان های ران و درشت نی قرار گرفته اند تا اصطکاک را در محل رسیدن این دو استخوان به هم کاهش دهند. کپسولی پر از مایع که سینوویوم نام دارد مفصل را در برگفته و آن را لغزنده می کند. چهار رباط استخوان های این محل را به هم وصل می کنند. رباط، نواری سفت و قابل انعطاف است که استخوان ها را به هم وصل کرده باعث پایداری مفصل می شود.

علت صدا دادن زانو هنگام بلند شدن

با گذشت زمان، در نواحی احاطه کننده مفصل گاز ایجاد شده که سبب تشکیل شدن حباب های ریزی در مایع مفصلی (سینوویال) می شود. هنگامی که فرد زانوی خود را خم می کند برخی از این حباب ها ترکیده ممکن است صدا ایجاد کنند. این وضعیت عادی بوده و گاه به گاه برای همه افراد رخ می دهد.

در هنگام بلند شدن و نشستن نیز، در واقع زانو خم می شود و پدیده فوق ممکن است اتفاق بیفتد. 

آرتروز سبب آسیب غضروف و استخوان می شود. هنگامی که مفصل زانوی آسیب دیده حرکت می کند، می تواند صدایی مانند قرچ قرچ، تق تق یا ترق تروق ایجاد کند. کرپیتوس می تواند در اثر آسیب نیز ایجاد شود.

آیا قرچ قرچ زانو خطرناک است؟

صدا دادن زانو شایع و معمولا بدون درد است و نیازی به نگرانی نیست. با این حال، دردی که با صداهای زانو همراه است، می تواند بیانگر وجود یک مشکل باشد.

صدا دادن زانو یکی از شایع ترین علائم استئوآرتریت یا آرتروز است. همچنین این علامت می تواند یکی از علائم روماتیسم یا التهاب عفونی مفاصل بوده و ممکن است با چندین نوع مختلف از آسیب های زانو در ارتباط باشد.

در صورتی که زانوهایتان صدایی مانند غژغژ یا ترق تروق ایجاد می کنند و این صداها با درد همراه اند هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

کریپتوس و آرتروز

بر طبق گفته بنیاد آرتروز، حدود ۲۷ میلیون آمریکایی به آرتروز مبتلا هستند. این نوع از آرتروز عمدتا افراد بالای ۶۵ سال را تحت تاثیر قرار می دهد. آرتروز اغلب مفاصلی را تحت تاثیر قرار می دهد که مانند مفاصل دست بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع آرتروز مفاصل تحمل کننده وزن از جمله زانو و ران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

فشارهای مکانیکی یا تغییرات بیوشیمیایی به آرامی سبب فروپاشی غضروفی های بالش­ مانند مفصل شده و التهاب و درد ایجاد می کنند. با گذشت زمان، غضروف از بین رفته و استخوان ها بر روی یکدیگر ساییده می شوند. کرپیتوسی که با درد همراه است معمولا توسط آرتروز ایجاد می شود.