افیوژن مفصل هنگامی اتفاق می افتد که مقدار بیش از حدی مایع در یک مفصل جمع شود. هنگامی که این وضعیت در زانو رخ می دهد، معمولا تورم زانو یا آب آوردن زانو نامیده می شود. این مشکل می تواند در نتیجه یک آسیب یا بیماری باشد.
همه انسان ها مقداری مایع در مفاصل خود دارند. این مایع مانند یک سیستم روان کننده عمل می کند که ساییدگی را کاهش داده و به حرکت روان مفصل کمک می کند. جهت کسب اطلاعات بیش تر درباره عوامل آب آوردن زانو، اقدامات قابل انجام و چگونگی جلوگیری از آن به خواندن مطلب ادامه دهید.
علائم آب آوردن زانو
در اغلب اوقات، آب آوردن زانو تنها یک زانو را تحت تاثیر قرار می دهد. در این وضعیت، فرد ممکن است احساس سنگینی در مفصل خود کند. همچنین این زانو در مقایسه با زانوی دیگر متورم تر به نظر می آید. دیگر علائم و نشانه ها عبارتند از:
✅ تورم و قرمزی پوست در اطراف کشکک زانو
✅ سفتی مفصل و مشکل در راست یا خم کردن پا
✅ درد و حساسیت به لمس مخصوصا در هنگام قرار گرفتن وزن بر روی زانو
✅ گرم تر بودن زانو نسبت به زانوی دیگر
✅ آب آوردن زانو، راه رفتن، بالارفتن از پله ها یا انجام فعالیت های روزانه را با مشکل همراه می کند.
چه چیزی سبب آب آوردن زانو می شود؟
چندین دلیل برای تجمع آب در زانو وجود دارد. برخی از این دلایل عبارتند از:
✔ استفاده بیش از حد از زانو (آسیب مکرر)
✔ پارگی رباط یا منیسک
✔ شکستگی استخوانی
✔ عفونت باکتریایی
✔ بورسیت پره پاتلار (التهاب بورس جلوی زانو)
✔ استئو آرتریت (آرتروز) یا آرتریت روماتوئید (التهاب مفصل)
✔ نقرس یا نقرس کاذب
✔ کیست ها یا تومور ها
این مایع معمولا از گلبول های سفید، مواد شیمایی خاص ترشح شده از گلبول های سفید، گلبول های قرمز و مواد لغزنده طبیعی(که از سلول های غلاف مفصل ترشح می شوند) تشکیل می شود.
هنگامی که فرد به آسیب زانو مبتلا می شود پاسخ طبیعی بدن، تولید مایعات برای محافظت از آن است. گاهی اوقات، بیش از حد مایع تولید می شود.
چه کسی در معرض خطر است؟
افرادی که فشار بیش از حد بر روی زانو خود اعمال کرده یا دچار آسیبی غیر منتظره می شوند در معرض خطر ابتلا به این مشکل هستند. عواملی هستند که می توانند خطر ابتلای فرد را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می شوند:
# سن
به طور کلی همراه با افزایش سن، خطر ابتلا به مشکلات زانو نیز افزایش می یابد.
# ورزش ها
ورزش هایی مشخص مانند کشتی، بسکتبال و فوتبال می توانند سبب کشیدگی یا پیچ خوردگی زانو شوند.
# شغل
افرادی که به باغبانی، موکت کردن، تعمیر سقف و شغل های دیگری مشغول اند که نیازمند ایستادن بر روی زانو ها به مدت طولانی است خطر بیش تری برای تجمع مایع در بورس های زانوی خود دارند. بورس ها کیسه هایی اطراف مفاصل هستند.
# وزن
اضافه وزن بر روی مفاصل زانو فشار آورده و می تواند به فرسایش آن ها منجر شود.
# بیماری ها
استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می توانند سبب ایجاد مشکلاتی در زانو شوند. ریسک ابتلا به افیوژن زانو در صورت داشتن اضافه وزن افزایش می یابد.
آب آوردن زانو چگونه تشخیص داده می شود؟
هر کسی ممکن است برای چند روزی به زانو درد مبتلا شود. در بسیاری از موارد بالا نگه داشتن زانو، استراحت، استفاده از یخ و مصرف مسکن های بدون نسخه علائم را بهبود می دهند. علائم نشان دهنده ضرورت مراجعه به پزشک شامل موارد زیر می شوند:
☑ آسیب دیدن زانو
☑ ناتوانی در خم یا راست کردن زانو
☑ احساس ناراحتی پس از چند دقیقه ایستادن یا راه رفتن
☑ قرمزی، گرم بودن هنگام لمس و بزرگ تر بودن زانو نسبت به زانوی دیگر
☑ بهبود نیافتن درد و حساسیت به لمس در زانو
👈👈👈 چرا پشت زانو درد می گیرد؟👉👉👉
پزشک از فرد درخواست می کند تا سابقه پزشکی خود را برای او بازگو کند. سابقه پزشکی شامل هرگونه مشکلات مرتبط با زانو و فعالیت هایی جسمانی می شود که فرد در آن ها شرکت کرده است. برای مثال این فعالیت های جسمانی می توانند ورزش هایی باشند که بر روی زانو فشار وارد می کنند. همچنین، پزشک یک معاینه فیزیکی کامل از جمله بررسی محدوده حرکتی زانو را برای بیمار انجام خواهد داد و گاه پس از آن مقداری از مایع زانو را بیرون می کشد. به این کار آسپیراسیون مفصل نیز گفته می شود که به وسیله وارد کردن یک سوزن باریک و بلند انجام می شود. آسپیراسیون مفصل می تواند ظرف چند دقیقه در مطب پزشک صورت گیرد. مایع کشیده شده می تواند جهت بررسی وجود موارد زیر مورد آزمایش قرار گیرد:
❇ وجود باکتری ایجاد کننده عفونت
❇ کریستال ها، پروتئین و گلوکوز که می توانند بیانگر ابتلا به نقرس یا دیگر بیماری ها باشند.
❇ گلبول های قرمز که می توانند بیانگر آسیب باشند.
همچنین، برداشتن مقداری مایع می تواند سبب کاهش فشار در زانو شود. آزمایش های تصویر برداری مانند اشعه ایکس، MRI، سی تی اسکن و سونوگرافی می توانند در تشخیص علت مشکل مفید باشند.
آیا آب آوردن زانو قابل درمان است؟
علت تجمع مایع تعیین کننده درمان خواهد بود. این درمان ها می توانند شامل موارد زیر شوند:
# دارو های ضد التهاب و مسکن
# دارو های آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت
# دارو های کورتیکوستروئید خوراکی یا آنهایی که مستقیما به مفصل زانو تزریق می شوند.
# فیزیوتراپی جهت بهبود انعطاف و تقویت قدرت عضلات اطراف مفصل
# انجام آسپیراسیون مفصلی جهت کاهش موقت فشار
گاهی اوقات این کار قبل از تزریق داروی کورتیکوستروئید انجام می شود.
# آرتروسکوپی
آرتروسکوپی زانو فرایندی است که یک لوله همراه با چراغ به درون مفصل زانو وارد می شود تا علاوه بر دیدن مستقیم فضای مفصل، جراحی لازم نیز با ابزاری ظریف انجام شود.
# جراحی تعویض مفصل زانو
در صورتی که مفصل زانو به درمان های دیگر به خوبی پاسخ ندهد، ممکن است برداشت کیسه بورس به وسیله جراحی مورد نیاز باشد. جراحی تعویض زانو یک گزینه درمانی برای اکثر موارد تخریب شدید مفصل می باشد.
# خود مراقبتی
انواع مختلفی از زانو بند ها در بازار وجود دارند. برخی از این زانو بند ها جهت محافظت از زانو در برابر آسیب دیدن در هنگام انجام برخی ورزش ها در نظر گرفته شده اند. برخی دیگر نیز جهت حمایت زانو یا جلوگیری از حرکت زانو بعد از یک عمل جراحی می باشند. انواع دیگر زانو بند ها جهت تسکین جزئی درد در هنگام آسیب دیدن هستند. بهترین کار قبل از خریدن یک زانو بند مشورت با پزشک می باشد.
⚠ توجه: استفاده از زانو بند نامناسب یا استفاده نادرست از زانو بند می تواند سبب آسیب بیش تر زانو شود.
روش های خود مراقبتی شامل موارد زیر می شوند:
✳ استراحت به زانو در هنگام درد و تورم و خودداری از انجام فعالیت هایی که نیازمند تحمل وزن می باشند. در صورتی که مشکل زانو دراز مدت باشد، فرد باید دست کشیدن از ورزش های شدید و حرکات مداوم زانو را مد نظر داشته باشد.
❇ مصرف دارو های مسکن یا ضد التهاب در صورت نیاز
✳ بالا تر قرار دادن پا و گذاشتن یخ بر روی زانو هر ۲ تا ۴ ساعت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه: به طور ایده آل زانو باید بالا تر از سطح قلب قرار گیرد.
✳ حفظ وزن مناسب جهت جلوگیری از وارد شدن فشار های غیر ضروری به زانو ها
✳ انجام ورزش جهت تقویت عضلات حمایت کننده اطراف زانو: فرد باید ورزش هایی کم برخورد مانند شنا و ایروبیک آبی را انجام دهد. این ورزش ها فشاری بر روی زانو ها وارد نمی کنند.
🛑 این مقاله را حتما بخوانید: نقش پی آر پی زانو در درمان بیماری های زانو
چشم انداز بهبودی
چشم انداز بهبودی به علت، درمان های موجود و میزان پاسخگویی مفصل به درمان بستگی دارد. آب آوردن زانو می تواند موقتی بوده و در اثر یک آسیب یا التهاب جزئی به وجود آمده باشد. این وضعیت، به وسیله درمان ظرف مدت چند هفته بهبود خواهد یافت. فرد باید درباره بهترین راه های درمانی بلند مدت با پزشک خود صحبت کند.
این درمان ها می توانند شامل جراحی تعویض زانو نیز شوند. بهبودی از جراحی زانو می تواند هفته ها یا ماه ها به طول انجامد. پس از بررسی نتایج آزمایش ها و ارزیابی گزینه های درمانی پزشک قادر خواهد بود تا موارد مورد انتظار را برای فرد بیان کند.
آیا راهی برای پیشگیری از این مشکل وجود دارد؟
در حالی که آب آوردن زانو قابل پیشگیری نیست، اما مواردی هستند که می توانند احتمال ابتلا به آن را کاهش دهند. برای مثال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
✴ حفظ وزن متعادل
✴ تقویت عضلات اطراف مفاصل زانو (باید از ورزش های کم برخورد استفاده شود)
✴ پوشیدن زانو بند هنگام انجام ورزش های تماسی یا فعالیت با زانو ها
✴ انجام تمرینات کششی در طول روز
در صورتی که فرد بر این باور است که زانوی او آسیب دیده است باید قبل از اینکه زانوی او آسیب بیشتری ببیند به پزشک مراجعه کند.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی ، آرتروسکوپی ، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران
جواد
دوشنبه ۲۲ مرداد ۹۷( 6 سال پیش)
تعداد بازدید: 308
مشاهده پرسش
