دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپد

چه ورزشکار حرفه‌ای باشید و چه نه، همیشه احتمال آسیب مفاصل و استخوان در ورزش وجود دارد. متاسفانه تشخیص محل دقیق و درمان می تواند دشوار باشد. در این مقاله به ۷ مورد از شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از ورزش، به ترتیب از شیوع کمتر به بیشتر پرداخته می‌شود.

کشیدگی عضله خم‌کننده مفصل ران

عضلات خم‌کننده مفصل ران (هیپ) در جلو و بالای ران قرار دارند و عملکرد اصلی آن ها بالا آوردن  زانو به سمت بدن و کمک به دور و نزدیک کردن اندام تحتانی یک سمت از اندام سمت مقابل است. در افرادی که ساعات زیادی بی‌حرکت می‌نشینند یا وضعیت نشستن بدی دارند، این عضلات ضعیف یا سفت و غیر قابل انعطاف می‌شوند. ورزش‌هایی چون دویدن مخصوصا در سطوح شیب دار و  فعالیت های مستلزم چرخش های سریع و  استارت های ناگهانی سبب آسیب به این گروه از عضلات می‌شوند.

علائم کشیدگی عضلات خم کننده مفصل ران

علائم شایع کشیدگی عضلات خم‌کننده مفصل ران درد در هنگام بلند کردن اندام مثلا در موقع بالا رفتن از پله یا نشستن و پیاده شدن از ماشین و نیز دویدن و تغییر جهت های سریع است. ممکن است در جلو و بالای ران و کشاله ران کبودی دیده شود.

درمان کشیدگی عضلات خم کننده ران

بهترین درمان کشیدگی عضلات خم‌کننده مفصل ران استراحت و کمپرس سرد به مدت هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طی ۴۸ الی ۷۲ ساعت بعد از آسیب است. پس از سه روز باید کمپرس گرم به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در هر نوبت اعمال کرد .به منظور تمرین درمانی دراز بکشید و پاشنه ی سمت مبتلا را به آرامی و با خم کردن تدریجی زانو و مفصل ران به سمت خود بکشید .تمرینات کششی ملایم برای عضلات خم‌کننده مفصل ران نیز در این مرحله آغاز می شوند. اگر پس از دو هفته درد و علائم و محدودیت فعالیت ادامه یافت باید فیزیوتراپی برای کنترل درد و ورم شروع شود و ورزش‌های خاص تقویت عضلات اطراف مفصل ران انجام شود تا دامنه حرکتی و قدرت عضلانی و تحرک بازگردد.

کشیدگی یا پارگی رباط صلیبی قدامی

ACL یا همان رباط (لیگامان) صلیبی قدامی یکی از لیگامان‌های عمده تثبیت‌کننده زانوست. شایع‌ترین علت آسیب رباط صلیبی طی ورزش کاهش سرعت و تغییر ناگهانی جهت و محور حرکت است. معمولا لیگامان‌های سمت داخل زانو همراه با آسیب ACL دچار آسیب می‌شوند. علامت آسیب ACL عدم ثبات هنگام راه رفتن یا پیچیدن است و زانو دچار ورم می‌شود. کشیدگی یا پارگی اندک ACL بدون نیاز به جراحی و با استراحت و کمپرس سرد بهبود یافته و بافت اسکار به بهبود لیگامان و تثبیت زانو کمک می‌کند.

پارگی کامل رباط صلیبی قدامی نیاز به جراحی و چند ماه (معمولا ۶-۹ ماه) دوره نقاهت به همراه فیزیوتراپی قبل از شروع مجدد فعالیت ورزشی دارد.

کشیدگی کشاله ران

عضلات کشاله ران از قسمت درونی و بالایی ران شروع شده و به قسمت داخلی و پایین ران و بالای زانو می‌رسد. این عضلات ران ها را به سمت هم می‌کشند و معمولا به دلیل حرکات پهلو به پهلوی ناگهانی و یا کاهش انعطاف‌پذیری آسیب می‌بینند. علامت آن مشکل در حرکت به سمت پهلو، سوار و پیاده شدن از ماشین و درد و کبودی در ناحیه درونی کشاله ران است. درمان شامل استراحت و کمپرس سرد به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طور متناوب در ۷۲ ساعت اول است. پس از سه روز باید کمپرس گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طور متناوب اعمال شود و کشاله ران به آرامی کشیده شود تا دامنه حرکت بازیابی شود.

 درد ساق پا (Shin Splints)

ورزشکارانی که دچار این مشکل هستند از درد  استخوان ساق یا تیبیا شکایت دارند. درد ساق بیشتر در دوندگان و ورزشکارانی که زیاد می دوند مثل فوتبالیست‌ها دیده می‌شود.معمولا ورزشکاران در اوایل فصل ورزشی و به دلیل افزایش بیش از حد سریع مقدار فعالیت ورزشی یا مسافت دوندگی مبتلا به این عارضه می شوند.صافی کف پا یکی از علل زمینه ساز ابتلا به درد ساق پا می باشد. بهترین راه پیشگیری و درمان استراحت و استفاده از کمپرس سرد و افزایش تدریجی فعالیت‌های دویدنی است. استفاده از کفش هایی که از قوس پا به خوبی حمایت کنند می‌تواند درد ساق پا را کاهش داده و به ریکاوری سریع کمک کند.

در همین باره بیشتر بخوانید: علت آسیب دیدگی ماهیچه پشت ساق پا چیست؟

درد سیاتیک یا سیاتیکا 

سیاتیکا یا درد سیاتیکی درد کمری است که به سمت پشت ساق یا حتی به پا کشیده می‌شود و ممکن است به همراه بی‌حسی، سوزش و احساس مورمور شدن در ساق و پا باشد. این مشکل بیشتر در ورزشکارانی که در وضعیت خم به جلو فعالیت دارند (مانند دوچرخه سواران) یا بدن خود را می‌چرخانند (مثل در ورزش‌هایی مانند گلف و تنیس) دیده می‌شود. کمردرد و درد انتشاری به ساق  به علت بیرون زدن دیسک یا گیر افتادن عصب رخ می‌دهد. گاهی استراحت، کشش کمر و همسترینگ ها و خوابیدن روی شکم به بهبود علائم کمک می‌کند. اگر درد و بی‌حسی و مورمور شدن بیش از دو هفته ادامه داشت، باید برای  پیگیری به پزشک مراجعه کرد.

کشیدگی عضلات همسترینگ 

عضلات همسترینگ پشت ران قرار دارند. متاسفانه احتمال کشیدگی این عضلات به دلیل شیوع زیاد سفتی و انعطاف پذیری کم آن ها زیاد است. تکنیک ضعیف کشش و  یا عدم انجام تمرینات کششی سبب کشیدگی یا پارگی این عضله می‌شود. معمولا پارگی همسترینگ سبب کبودی در پشت ران یا زانو می‌شود. استراحت و کمپرس سرد و سپس کشش آرام و تقویت عضلات، تکنیک‌های اولیه درمانی هستند. اگر درد بیش از دو هفته باقی بماند باید فیزیوتراپی جهت استفاده از اولتراسوند و سایر روش‌های بهبود عضلانی انجام شود.

سندروم پاتلوفمورال

بیشتر آسیب‌های ورزشی در بخش پایینی بدن بویژه زانو رخ می‌دهند. یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو سندروم پاتلوفمورال است. این حالت به دلیل لیز خوردن یا افتادن روی زانو، ورم مفصل زانو یا عدم تعادل عضلانی رخ می‌دهد. پاتلا یا کشکک باید در شیار انتهای استخوان ران یا همان فمور بچرخد. گاهی افتادن روی زانو سبب ورم و به هم خوردن تعادل و توازن بین دو عضله عمده ای که در حالت نرمال پاتلا را در شیار فوق متعادل نگه می دارند می شود .همین عدم تعادل خود سبب ورم بیشتر و اختلال بیشتر در نحوه قرارگیری پاتلا در شیار استخوان ران می‌گردد.

استراحت و کمپرس سرد به بهبود درد و ورم کمک می‌کند. ورزش‌های قدرتی ایزومتریک یا استاتیک عضله داخل ران و کشش آرام عضلات خارجی و طرفی ران به بهبود تعادل عضلانی کمک می‌کند. در صورت تداوم درد و  اختلال عملکرد  زانو به مدت بیش از دو هفته، باید به پزشک مراجعه کرد .

دکتر رضا نادری، متخصص ارتوپدی و فوق تخصص مچ پا