ماهیچه پشت ساق پا عمدتا از دو عضله به نام‌های گاستروکنمیوس و سولئوس و یک عضله کوچک به نام پلانتاریس تشکیل شده است. این عضلات اگر بیش از حد کشیده شوند، دچار آسیب خواهند شد.
آسیب عضلهی ساق می‌تواند در حد یک کشیدگی ساده باشد که در خانه درمان می‌شود یا در حد یک پارگی جدی که نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
دلایل آسیب دیدگی ماهیچه پشت ساق پا
آسیب ماهیچه عضلات پشت ساق پا اغلب اوقات در ورزش‌هایی اتفاق می‌افتد که نیاز است خیلی سریع پاهای خود را حرکت دهید تا ناگهان سرعت بالایی به دست آورید. این ورزش‌ها عبارتند از تنیس، بیس‌بال، فوتبال، و حتی دویدن ساده.
حرکت‌های ناگهانی می‌تواند به عضلهی ماهیچه پشت ساق پا فشار بیاورد و آن را بیش از حد طبیعی دچار کشیدگی کند. این اتفاق می‌تواند به صورت ناگهانی (آسیب حاد) یا در طول زمان (آسیب مزمن) رخ دهد.
علت درد عضله پشت ساق پا
درمان درد ماهیچه پشت ساق پا
روش های درمان درد عضلات پشت ساق پا بسته به علت آن متفاوت است، اما اکثرا می توان آن را در خانه برطرف کرد. در مورد درد پشت ساق پا ناشی از استفاده بیش از حد یا ضربه خفیف تا متوسط، چند نکته وجود دارد:
۱. داروهای OTC، درد ساق پا را می توان با مسکن های رایج مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن تسکین داد.
۲. کشش، کشش سبک می تواند به کاهش درد ساق پا کمک کند. بعد از اینکه علائم کمی فروکش کرد، باید عضلات ساق پا را کشش دهید.
۳. هیدراته بمانید، هیدراته ماندن یکی دیگر از راه های کلیدی برای جلوگیری از درد ساق پا است. این به این دلیل است که کم آبی بدن مستقیماً باعث گرفتگی عضلات می شود.
برای آسیب های جدی تر، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را توصیه کند. برای درد ساق پا ناشی از شرایطی مانند DVT، سندرم کمپارتمان یا DPN، مداخله پزشکی شامل جراحی و داروها مورد نیاز است. اگر درد شدیدتر شد یا طی چند روز کاهش نیافت، باید با پزشک خود مشورت کنید.
علائم پارگی عضله پشت پا
درد ساق که در قسمت بطن عضلهی ساق آن را احساس می‌کنید اغلب اوقات ناشی از کشیدگی یا پارگی عضلهی ساق پا است. پارگی عضلهی ساق را گاهی اوقات با مواردی مانند پارگی زردپی آشیل، تاندینوپاتی آشیل، کرامپ ساق، یا حتی درد سیاتیکی اشتباه می‌گیرند یا آن را به درد کمر مرتبط می‌دانند.
اگر سابقه‌ی پارگی آشیل دارید، در این مورد هم ممکن است فکر کنید چیزی به ساقتان اصابت کرده یا صدای تق به گوشتان برسد. اما تقریباً در ۱۰۰ درصد موارد، دچار یک درد ناگهانی در پشت ساق می‌شوید. در طول چند ساعت بعدی، به سختی می‌توانید راه بروید و قدم بردارید یا خیلی سخت می‌توانید روی پایتان بایستید یا روی انگشتان پا بلند شوید. درموارد پارگی شدید عضلهی ساق تورم و خون‌مردگی دیده می‌شود.
درمان پارگی عضله ساق پا
فشارهای عضلانی (کشش یا پارگی عضلات پشت ساق پا) معمولاً زمانی رخ می دهد که ماهیچه ای بیش از حد خود کشیده می شود و بافت ماهیچه ای در حین فعالیتی مانند دویدن سریع یا لگد زدن به یک توپ پاره می شود.
✳️ به عضله آسیب دیده استراحت دهید (استراحت موقت و کاهش فعالیت های ورزشی).
✳️ می توانید از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای تسکین درد و تسکین تورم استفاده کنید.
با کاهش تدریجی درد، پزشک یک برنامه توانبخشی را برای بازگرداندن محدوده طبیعی حرکت در پای شما و تقویت تدریجی ماهیچه آسیب دیده توصیه میکند.
ممکن است لازم باشد توسط یک متخصص مانند ارتوپد مورد ارزیابی قرار بگیرید و برای ترمیم عضله آسیب دیده، برای چند هفته از بریس یا گچ استفاده کنید. اما در شرایط حساس شاید نیاز به ترمیم عضله پاره شده توسط متخصص ارتوپدی باشد.
علت پارگی ماهیچه چیست؟
پارگی عضلهی ساق معمولاً هنگام سرعت گرفتن یا تغییر جهت اتفاق می‌افتد، مثلاً هنگام تغییر سرعت دویدن. با این حال، در درصد کمی از افراد، پارگی عضلهی ساق حتی با راه رفتن ساده هم ممکن است ایجاد شود.
شایعترین پارگی در عضلهی ساق، در سر داخلی عضلهی گاستروکنمیوس رخ می‌دهد. با این حال، هر یک از عضلات دیگرتان هم ممکن است دچار پارگی شود: سر خارجی گاستروکنمیوس، سولئوس، پلانتاریس.
بیشتر بخوانید: بورسیت پاشنه (التهاب پشت پاشنه پا) چیست؟
کشیدگی ماهیچه پا چیست؟
کشیدگی عضله ساق زمانی رخ می‌دهد که بخش از عضلات (گاستروکنمیوس، سولئوس، پلانتاریس) فراتر از میزان تحملش در برابر کشش، دچار کشیدگی شود.
کشیدگی ماهیچه ساق اغلب در طول سرعت گرفتن یا تغییر ناگهانی جهت هنگام دویدن رخ می‌دهد.
کشیدگی عضلهی ساق که در اکثر مواقع در عضلهی گاستروکنمیوس رخ می‌دهد، ممکن است بسیار خفیف یا خیلی شدید باشد و به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شود:
✳️ کشیدگی درجه ۱
عضله به علت پارگی‌های در حد میکرو و خیلی کوچک در فیبرهای عضلانی، دچار کشیدگی می‌شود. فرد می‌تواند به فعالیتش ادامه بدهد اما درد خواهد داشت. بهبود کامل تقریباً دو هفته طول می‌کشد.
✳️ کشیدگی درجه ۲
در این‌جا فیبرهای عضلانی تا حدودی پاره شده‌اند، بنابراین فرد نمی‌تواند به فعالیت ادامه دهد. بهبود کامل تقریباً پنج تا هشت هفته طول می‌کشد.
✳️ کشیدگی درجه ۳
شدیدترین نوع کشیدگی که با پارگی و ازهم‌گسیختگی فیبرهای عضلانی همراه است. بهبود کامل سه تا چهار ماه طول می‌کشد.
آسیب ساق تنیس‌بازان یعنی چه؟
شایعترین نوع کشیدگی عضلهی ساق، پارگی بخش داخلی عضلهی گاستروکنمیوس است و دلیل این نامگذاری این است که چنین آسیبی اغلب در تنیس‌بازان مشاهده می‌شود. به ویژه در محل اتصال تاندون _ عضله یعنی جایی که تاندون‌ها با بطن عضله اتصال پیدا می‌کنند، شایعترین منطقه‌ای است که آسیب می‌بیند.
درمان کش آمدن ماهیچه پشت پا
اولین درمان کشیدگی ماهیچه ساق R.I.C.E است (یعنی استراحت، یخ، فشار، بالا نگه داشتن عضو) که در سه تا پنج روز بعد از آسیب مورد استفاده قرار می‌گیرد و به شرح زیر است:
۱. استراحت
خیلی مهم است که عضله استراحت کند، یعنی از هرگونه فعالیتی که ایجاد درد میکند باید پرهیز کرد. همچنین هر فعالیت شدید یا کشیدگی اضافی باید محدود شود؛ پس، دویدن، پریدن، یا بلند کردن وزنه ممنوع است. همچنین، تا زمانی که کاملاً درد از بین نرفته است، نباید دوباره ورزش کنید. ممکن است پزشک برایتان چوب زیر بغل تجویز کند تا فشار اضافی به ماهیچه‌ی آسیب‌دیده وارد نشود.
۲. یخ
برای کاهش تورم توصیه می‌شود که از یخ با فواصل بیست دقیقه‌ای چندین بار در روز روی ساق پا استفاده شود. بهتر است که یخ به طور مستقیم با پوست پا تماس نداشته باشد، به این منظور می‌توانید از یک حوله‌ی نازک یا یک کیسه یخ استفاده کنید.
۳. فشار
خیلی خوب است که ساق پای آسیب‌دیده را با یک بانداژ فشاری کشی باندپیچی کنیم (به شیوه ACE) تا خون در پا جمع نشود. برخی ورزشکاران می‌دانند که نوارپیچ کردن و چسب زدن ساق پا باعث کاهش درد و پیشگیری از آسیب بیشتر می‌شود. استفاده از چسب کینزیولوژی هم یک راه آسان برای بانداژ راحت عضلهی ساق محسوب می‌شود.
۴. بالا بردن عضو آسیب‌دیده
برای کاهش تورم عضو آسیب‌دیده باید آن را بالاتر از سطح قلب نگه داشت.
پزشک ممکن است حدوداً سه روز از داروهای ضد التهابی مثل یک NSAID (مثلاً ایبوپروفن) استفاده کند تا درد و تورم کاهش یابد.
علاوه بر استفاده از پروتکل R.I.C.E. ممکن است فرد نیاز به توانبخشی به کمک یک فیزیوتراپیست داشته باشد که البته این به شدت آسیب بستگی دارد. تمرین‌ها یا مداخله‌های یک فیزیوتراپیست ممکن است شامل این موارد باشد:
۵. محدوده تمرین‌های کششی
وقتی درد حاد از بین رفت، با حرکات کششی پاسیو، کشش ملایم عضلات را شروع کنید. با زانوی صاف، به آرامی عضلات پا و انگشتانتان را تا آن‌جا که می‌توانید به سمت خودتان بکشید تا ماهیچه‌ی ساق پا کشیده شود. ۱۰ ثانیه نگه دارید و ۵ تا ۱۰ مرتبه این حرکت را تکرار کنید.
۶. تمرینات کششی پیش‌رونده
وقتی ماهیچه ترمیم شد، می‌توانید شروع به استفاده از برنامه‌ی منظم کششی و انعطاف‌پذیری کنید تا دامنه‌ی حرکتی را دوباره به دست آورید و از آسیب‌های آتی پیشگیری کنید. وقتی این تمرینات را شروع کردید، حتماً به توصیه‌های تراپیست خود عمل کنید.
۷. استفاده از فوم رولر
همچنان که عضلهی آسیب‌دیده‌ی ساق پا بهبود پیدا میکند، می‌توانید با استفاده از یک فوم رولر ماساژهای ملایمی را انجام دهید که کمک میکند بافت اسکار کمتر شکل بگیرد و جریان خون به این ناحیه هم بهبود پیدا میکند.
۸. تقویت عضله پشت ساق پا
وقت بهبود پیدا کردید، و هنگام استفاده از تمرینات ابتدایی استقامتی دردی نداشتید، به تقویت عضلات پشت ساق پا بپردازید تا از صدمات مربوط به این قسمت پیشگیری کنید.
به یاد داشته باشید که هدف توانبخشی این است که هرچقدر که ممکن است سریع‌تر به فعالیت‌های نرمال برگردید بدون این که آثار جانبی بلندمدتی داشته باشد. اما اگر بخواهید خیلی زود این مسیر را طی کنید، ریسک آسیب‌های مزمن را در پی خواهد داشت.
به یاد داشته باشید که سرعت بهبودی افراد متفاوت است، و توانبخشی شما باید متناسب با نیازها و پیشرفت شما باشد، نه بر اساس روز و تقویم.
برای اطمینان از تشخیص صحیح و توانبخشی سریع، مراجعه به پزشک و یک فیزیوتراپیست توصیه می‌شود.
ورزش برای گرفتگی عضلات پشت ساق پا
هم تمرینات کششی و هم استقامتی برای آسیب‌های عضلات پشت ساق پا مهم هستند. تمرینات فقط باید پس از گذشت از مرحله‌ی حاد بهبودی شروع شود و همیشه هم بدون درد انجام گردد.
✔ وقتی مراحل اولیه‌ی بهبود تکمیل شد توصیه می‌شود از کشش فعال ماهیچه‌ی ساق پا استفاده کنید. این تمرینات شامل حرکت دادن پا برای کشش عضلات هستند.
✔ همچنان که ماهیچه بهبود پیدا میکند، کشش‌های استاتیک باید با زانوی صاف و خمیده انجام شود تا روی عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس تاثیر بگذارد.
✔ تمرینات قدرتی را هم می‌توان به محض آن که درد اجازه داد، انجام داد. می توان این کار را با یک باند مقاوم (مثل کش های ورزشی و تراباند) انجام داد به این ترتیب که در حالت نشسته دو سر باند را در دست نگه می دارید و حلقه ایجاد شده را از کف پا عبور می دهید (مثل رکاب).در مقابل مقاومت باند و دست سعی می کنید تا پنجه پا را به سمت پایین خم کنید.
✔ و سرانجام، تمرینات پویا و کاربردی‌تر، آن شکاف بین تمرین‌های پایه‌ی توانبخشی و آمادگی کامل فردی را پر میکند.
دکتر رضا نادری فوق تخصص مچ پا و ارتوپدی
مهرسام
یکشنبه ۷ آبان ۲( 6 ماه پیش)
تعداد بازدید: 83
مشاهده پرسش
