وقتی قسمتی از استخوان یا تمام آن می شکند، می گوییم شکستگی رخ داده است. در اکثر موارد، سقوط و زمین خوردن باعث شکستگی استخوان می شود. جوش خوردن استخوان بعد از شکستگی نیاز به زمان دارد و در چندین مرحله با روش های درمانی مختلف جوش می خورد و بهبودی حاصل می شود، اما مهم است بدانیم بهترین دارو برای جوش خوردن استخوان چیست؟
جوش خوردن استخوان چه مدت طول میکشد؟
استخوان شکسته، مخصوصا در کودکان، توانایی خارق العادهای در جوش خوردن دارد. بعد از گذشت چند هفته از آسیب، استخوان جدید شکل می گیرد ولی درمان کامل به زمان بیشتر نیاز دارد.
مرحله ۱: (مرحله ورم)
بعد از گذشت چند ساعت از آسیب، ترمیم شروع می شود. ناحیه صدمه دیده در اثر تشکیل لخته خون ملتهب می شود. سیستم ایمنی سلول هایی را به ناحیه آسیب دیده می فرستد که تکه های کوچک استخوان و هرگونه میکروب را از بین می برد. به علاوه، عروق خونی در ناحیه آسیب دیده رشد می کند تا فرایند جوش خوردن استخوان سریع شود. این مرحله یک یا دو هفته طول می کشد.
مرحله ۲: (ترمیم استخوان ۱)
طی۴ تا ۲۱ روز بعد، دور استخوان شکسته پینه می بندد. در این مرحله، مادهای به اسم کلاژن به تدریج جای لخته خون را می گیرد. پینه از لخته خون زمختتر است اما به زخامت استخوان نیست. به همین خاطر ناحیه آسیب دیده گچ گرفته می شود تا استخوان در حال ترمیم ثابت بماند. اگر استخوان جا به جا شود، پینه نرم از بین می رود و ترمیم عقب می افتد.
مرحله ۳: (ترمیم استخوان ۲)
تقریبا دو هفته بعد از شکستگی، سلولهایی به اسم استئوبلاست دست به کار می شوند. این سلول ها باعث جوش خوردن استخوان جدید می شوند و مواد معدنی مورد نیاز برای استحکام استخوان را تامین میکنند. پینه زمخت در این مرحله تشکیل می شود و معمولا ۶ تا۱۲ هفته بعد از شکستگی برطرف میشود.
مرحله ۴: (مرحله بازسازی)
حالا به خط پایان نزدیک می شوید: بازسازی استخوان. در این مرحله سلول هایی به نام استئوکلاست تغییر و تعدیل مورد نیاز را انجام می دهند. این سلول ها هر استخوان اضافه ای را که در مرحله ترمیم شکل گرفته تجزیه می کنند تا شکل استخوان به حالت عادی برگردد. بازگشت به فعالیت های عادی در این مرحله، به درمان و جوش خوردن استخوان کمک می کند. ممکن است این مرحله زمان زیادی طول بکشد و گاهی تا ۹ سال ادامه دارد.
چطور می توانم به جوش خوردن استخوان کمک کنم؟
برای کمک به جوش خوردن استخوان:
- رژیم غذایی سالم و سرشار از کلسیم و ویتامین دی مصرف کنید
- حواستان به گچ باشد
- استراحت کنید و یا ورزش های پیشنهادی پزشک را انجام دهید
اگر درمان به درستی انجام شود، استخوان شکسته معمولا خوب جوش می خورد. بعد از چند ماه، می توانید به روال عادی قبل از شکستگی برگردید.
شکستگی استخوان در کودکی وضعیتی شایع و قابل درمان است. در اکثر موارد، شکستگی استخوان به خوبی درمان می شود و بچه ها می توانند به روال عادی خود برگردند.
انواع شکستگی استخوان
انواع شایع شکستگی شامل موارد زیر است:
✳️ عرضی: استخوان درست از عرض می شکند.
✳️ شکستگی استرسی: شکستگی نازک یا موگرفتگی
✳️ مایل: خط شکستگی مایل است
✳️ ترکه ای: یک طرف استخوان می شکند و سمت دیگر مثل شاخه درخت خم میشود.
✳️ خرد شدگی: استخوان سه یا چند تکه می شود
از دیگر انواع شکستگی می توان به شکستگی فشاری که معمولا در ستون فقرات رخ می دهد، شکستگی مارپیچی و شکستگی آولژن (کشیدگی استخوان توسط تاندون یا رباط) اشاره کرد.
علائم شکستگی استخوان
اگر تا چند ساعت بعد از آسیب در ناحیه مورد نظر احساس درد می کنید، باید با پزشک مشورت کنید. پزشک به کمک عکس برداری، دنبال شکاف در محل شکستگی می گردد و در فواصل زمانی معین، معاینات لازم را انجام می دهد تا از پیشرفت روند درمان طی چند ماه مطمئن شود. پزشک با تست کم خونی، عفونت و دیابت دنبال دلیل شکستگی می گردد.
بدن برای اینکه شما را از وجود مشکل آگاه کند، به غیر از درد علائم هشداردهنده دیگر نیز از خود نشان می دهد. مثلا ممکن است حالت لرز و سرگیجه پیدا کنید. دور شکستگی علایم زیر مشاهده می شود:
- کبودی
- خشکی
- ورم
- حرارت
- ضعف
- همچنین در تکان دادن ناحیه آسیب دیده احساس مشکل می کنید یا می بینید که شکل استخوان طبیعی نیست. مثلا در زاویه عجیبی خم شده است
جوش خوردن استخوان با گچ و آتل
گچ و آتل باعث می شود استخوان حین ترمیم سر جای خود باقی بماند. استخوان جدید ظرف سه تا شش هفته تشکیل و گچ یا آتل برداشته می شود.
درمان شکستگی شدید استخوان
اگر شکستگی شدیدتر باشد، جراحی انجام می شود. پزشک به کمک پیچ، میله یا صفحه استخوان را ثابت نگه می دارد تا استخوان خوب جوش بخورد. ممکن است این قطعات بعد از جوش خوردن استخوان در بدن باقی بماند یا برداشته شود.
در موارد نادر، لازم است با استفاده از تراکشن، قرقره و وزنه، در بیمارستان استخوان در وضعیت درست قرار بگیرد.
نقاهت: هفته ۲-۱
دوره نقاهت به طور متوسط ۶ تا ۸ هفته طول می کشد اما بسته به استخوان، نوع شکستگی، سن و سلامت عمومی بیمار متغیر است. طی چند هفته اول باید صبور باشید و از خودتان مراقبت کنید. اینجاست که مرحله درمان شروع می شود. با دقت توصیه های پزشک را انجام دهید:
✳️ سیگار نکشید.
✳️ هر ورزشی را که پزشک توصیه میکند، انجام دهید.
✳️رژیم غذایی سالم داشته باشید.
✳️ تا جای ممکن به استخوان شکسته استراحت دهید.
نقاهت: هفته ۵-۳
استفاده از گچ برای درمان ضروری است اما عضلات بعد از چند هفته عدم تحرک، ضعیف و خشک می شود. در این مرحله باید یکسری ورزش ابتدایی انجام دهید یا فیزیوتراپی را شروع کنید. این کار به تسکین خشکی، عضله سازی و پاکسازی بافت زخم کمک می کند. همچنین می توانید ناحیه آسیب دیده را که مدتی درد داشته تکان دهید.
نقاهت: هفته ۸-۶
معمولا در این مرحله گچ برداشته می شود. به پوست و مو زیر گچ نور نمی رسد و عضلات ضعیف می شود پس ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
⬅️موی بدن در این قسمت تیره تر از حالت عادی است.
⬅️ رنگپریدگی یا پوسته شدن پوست.
⬅️ عضو شکسته کوچک تر به نظر می رسد – عضله کم تری دارد.
به مرور زمان، بدن به حالت عادی برمی گردد و ممکن است به جلسات فیزیوتراپی بیشتری نیاز پیدا کنید. اگر میخواهید فعالیت های قبلی خود را از سر بگیرید، با پزشک مشورت کنید تا ببینید آیا محدودیتی وجود دارد یا خیر.
دکتر غلامرضا نادری متخصص ارتوپدی، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و فلوشیپ جراحی مچ پا در تهران